Σηκωθήκατε σήμερα το πρωί από το κρεβάτι και ξαφνικά νιώσατε μια μικρή ζάλη και αστάθεια. Η αίσθηση αυτή υποχώρησε γρήγορα, αλλά τώρα ανησυχείτε. Μήπως οφείλεται σε κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας;
Πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν τέτοια επεισόδια, τα οποία χαρακτηρίζονται γενικότερα ως ζάλη. Ο όρος αυτός μπορεί να περιλαμβάνει διάφορες αισθήσεις. Ίσως να έχετε μια αίσθηση αιώρησης ή αστάθειας είτε μια τάση λιποθυμίας. Ή μπορεί να αισθάνεστε ίλιγγο, όπως ονομάζεται ιατρικά η αίσθηση περιστροφής ή κίνησης που ίσως έχετε, παρότι μπορεί να μην κινείστε καθόλου.
Ευτυχώς, τις περισσότερες φορές αυτά τα συμπτώματα προέρχονται από μια ήσσονος σημασίας ή εύκολα αντιμετωπίσιμη αιτία, λέει ο δρ Shamai Grossman, καρδιολόγος και ιατρός Επείγουσας Ιατρικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center. Σπάνια οφείλονται σε σοβαρότερο πρόβλημα, λέει.
Ωστόσο, ακόμη κι αν η πηγή των συμπτωμάτων σας δεν είναι επικίνδυνη, η ζάλη μπορεί και πάλι να αποτελεί πρόβλημα, επειδή ίσως οδηγήσει σε πτώσεις και κατάγματα ή τραυματισμούς στο κεφάλι, λέει ο δρ Grossman. Επομένως, θα πρέπει να γνωρίζετε τους παράγοντες οι οποίοι ενδέχεται να προκαλέσουν αυτά τα επεισόδια, καθώς και τα σημάδια που προειδοποιούν για την ανάγκη άμεσης ιατρικής αντιμετώπισης της κατάστασής σας.
Συχνοί παράγοντες πυροδότησης
Πίσω από ένα επεισόδιο ζάλης κρύβονται κατά κανόνα ορισμένοι «συνήθεις ύποπτοι», λέει ο δρ Grossman.
Αφυδάτωση. Όταν δεν πίνετε αρκετό νερό, μπορεί να μειωθεί ο όγκος του αίματός σας και η πίεσή σας να παρουσιάσει πτώση. Ως αποτέλεσμα, μειώνεται η ροή του αίματος στον εγκέφαλο και μπορεί να νιώσετε τάση λιποθυμίας. Η λήψη ορισμένων φαρμάκων, ειδικότερα των διουρητικών, μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα να εμφανίσετε αφυδάτωση.
Ωτολογικά προβλήματα. Μια μόλυνση ή άλλο πρόβλημα το οποίο επηρεάζει το έσω αυτί (ους) σας μπορεί να οδηγήσει σε ζάλη ή ίλιγγο.
Ένα συχνό πρόβλημα είναι η δημιουργία υγρού στο εσωτερικό του αυτιού λόγω μόλυνσης.
Ένα άλλο πρόβλημα, το οποίο ονομάζεται καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης, εμφανίζεται όταν μικροσκοπικοί κρύσταλλοι ανθρακικού ασβεστίου (ωτοκονία) αποσπώνται από ένα κυστίδιο στο εσωτερικό του αυτιού και κυκλοφορούν μέσα στους κοντινούς ημικυκλικούς σωλήνες, επιπλέοντας στο υγρό που υπάρχει εντός τους. Όταν το κεφάλι σας κινείται, κινούνται και οι κρύσταλλοι αυτοί, δημιουργώντας παρεμβολές στα νευρικά σήματα που στέλνονται στον εγκέφαλο και προκαλώντας αυτή την αίσθηση στροβιλισμού.
Κατανάλωση αλκοόλ. Η κατανάλωση αλκοόλ δεν οδηγεί μόνο σε αφυδάτωση, επηρεάζει επίσης τη σύνθεση του υγρού στο έσω αυτί. Οι αλλαγές αυτές μπορεί να επηρεάσουν την ισορροπία σας, να προκαλέσουν ίλιγγο ή άλλα συμπτώματα.
Αναιμία. Η έλλειψη σιδήρου, βιταμίνης Β12 ή φυλλικού οξέος μερικές φορές προκαλεί ζάλη. Η αναιμία χαρακτηρίζεται από μειωμένο αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων, τα οποία μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα. Όταν δεν κυκλοφορούν αρκετά ερυθρά αιμοσφαίρια, μπορεί να αισθάνεστε κούραση ή τάση λιποθυμίας.
Ορμονικές αλλαγές. Ορισμένες γυναίκες, ειδικότερα όσες νιώθουν εξάψεις, εκδηλώνουν τάση λιποθυμίας λόγω προσωρινών διακυμάνσεων στο επίπεδο των ορμονών κατά το στάδιο της μετάβασης στην εμμηνόπαυση.
Ορθοστατική υπόταση. Χάρη στη βαρύτητα, όταν σηκώνεστε γρήγορα, το αίμα φέρεται προς τα πόδια σας. Το σώμα σας αντιδρά, ειδοποιώντας τα αιμοφόρα αγγεία να συσταλούν και την καρδιά σας να χτυπάει πιο δυνατά, για να αποκαταστήσει την τροφοδοσία του επάνω μέρους του σώματος και του κεφαλιού με αίμα. Βάσει εκτιμήσεων, όμως, σε 20% των ανθρώπων άνω των 65 ετών η απόκριση αυτή εκδηλώνεται βραδύτερα, με αποτέλεσμα να υπάρχει σχετική καθυστέρηση μεταξύ της στιγμής που σηκώνεστε και της αποκατάστασης της ροής του αίματος στον εγκέφαλο σε φυσιολογικό επίπεδο. Έτσι, μπορεί να νιώσετε τάση λιποθυμίας. Ορισμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των β-αποκλειστών (που συνταγογραφούνται συχνά για την αντιμετώπιση της υπέρτασης), μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα. Το ίδιο ισχύει για ορισμένα υποκείμενα προβλήματα υγείας, όπως ο διαβήτης.
Πιθανά προειδοποιητικά σημάδια
Σε σπάνιες περιπτώσεις, η ζάλη είναι ένδειξη επείγοντος καρδιολογικού ή εγκεφαλικού προβλήματος. Ένα από αυτά είναι ο μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός (αρρυθμία), ο οποίος προκαλείται από διακοπή των ηλεκτρικών σημάτων που είναι απαραίτητα ώστε η καρδιά να προωθήσει αίμα στο υπόλοιπο σώμα, καθώς και στον εγκέφαλο. Όταν ο καρδιακός ρυθμός δεν είναι φυσιολογικός, μπορεί να νιώσετε τάση λιποθυμίας.
Ζάλη μπορεί επίσης να προκληθεί από πρόβλημα στην παρεγκεφαλίδα, μια περιοχή η οποία βρίσκεται στο πίσω μέρος του εγκεφάλου, περιέχει πολυάριθμους νευρώνες και ελέγχει την ισορροπία, την κίνηση και τον συντονισμό των κινήσεων. Εγκεφαλικά προβλήματα, όπως η εκδήλωση εγκεφαλικού επεισοδίου ή η παρουσία όγκου σε αυτή την περιοχή, μπορεί να προκαλέσουν αυτά τα συμπτώματα.
Ωστόσο, πρόκειται για πιο σοβαρές παθήσεις που συνήθως προκαλούν πολλαπλά, μεγαλύτερης διάρκειας και πιο συχνά συμπτώματα. Για παράδειγμα, ένα εγκεφαλικό επεισόδιο στην παρεγκεφαλίδα, που προέρχεται από την παρουσία θρόμβου ο οποίος εμποδίζει την τροφοδότηση του εγκεφάλου με αίμα, θα μπορούσε να προκαλέσει ίλιγγο. Αλλά αυτός ο ίλιγγος δεν θα υποχωρούσε γρήγορα ούτε θα ήταν διαλείπων, λέει ο δρ Grossman. Πέρα από το ότι θα διαρκούσε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, συνήθως θα συνοδευόταν από άλλα προειδοποιητικά σημάδια, όπως ακανόνιστη βάδιση ή προβλήματα μνήμης ή ομιλίας. Η παρουσία όγκου στην παρεγκεφαλίδα θα μπορούσε να προκαλέσει παρόμοια φαινόμενα.
Εάν τα προβλήματά σας οφείλονται σε κάποια καρδιολογική διαταραχή, ίσως να μην αισθάνεστε μόνο ζάλη, αλλά να νιώθετε επιπλέον μια αλλαγή στην πίεσή σας ή ότι ο καρδιακός ρυθμός σας είναι πολύ γρήγορος.
«Το δύσκολο είναι να εντοπίσουμε ποιος έχει πιο σοβαρό υποκείμενο πρόβλημα», λέει ο δρ Grossman.
Επομένως, προτιμήστε την ασφαλέστερη οδό της πρόληψης, ειδικότερα εάν έχετε ιστορικό (ή παράγοντες κινδύνου) καρδιολογικών ή καρδιαγγειακών προβλημάτων.
Αναζητήστε επίσης άμεση βοήθεια εάν εκδηλώσετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω:
– Τα συμπτώματά σας διαρκούν περισσότερο από 15 λεπτά.
– Τα συμπτώματά σας είναι ανησυχητικά.
– Εμφανίζετε νευρολογικά συμπτώματα, όπως δυσκολία στη βάδιση, αδυναμία ή μούδιασμα σε ένα μέρος του σώματος.
Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο πτώσης
Άλλοι τύποι ζάλης δεν αποτελούν απαραίτητα επείγοντα ιατρικά περιστατικά, αλλά θα πρέπει να ενημερώνετε τον γιατρό σας, για να σας βοηθήσει να διαπιστώσετε τον λόγο που κρύβεται πίσω από τα συμπτώματά σας, κυρίως εάν εμφανίζονται συχνά. «Εάν ζαλίζεστε κάθε βδομάδα ή συχνότερα, τότε θα πρέπει να συμβουλευτείτε έναν γιατρό», λέει ο δρ Grossman. Ο γιατρός σας ίσως επίσης να σας συνταγογραφήσει μια αγωγή για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα και να σας προτείνει μερικές στρατηγικές για την πρόληψη πτώσης. Μερικές χρήσιμες συμβουλές είναι:
– Να πίνετε περισσότερο νερό.
– Να δοκιμάσετε εναλλακτικές λύσεις για φάρμακα τα οποία θα μπορούσαν να ευθύνονται για τα συμπτώματά σας.
– Να αποφεύγετε την κατανάλωση αλκοόλ
– Να σηκώνεστε πιο αργά από την καθιστή θέση.
– Να φοράτε συμπιεστικές κάλτσες, οι οποίες βοηθούν στη διατήρηση της κυκλοφορίας του αίματος.
«Για μερικούς ενήλικες, η παρουσία κάποιου συγγενούς ή φροντιστή στο σπίτι που θα μπορούσε να τους βοηθάει να σηκωθούν από το κρεβάτι το πρωί, μπορεί να διασφαλίσει την ασφάλειά τους και ότι δεν θα πέσουν», λέει ο δρ Grossman. Η αντικατάσταση του κρεβατιού με ένα χαμηλότερο θα μπορούσε να αποτρέψει πιθανό τραυματισμό σε περίπτωση πτώσης.
