Οι στατιστικές δείχνουν ότι η χρήση κάνναβης από ενήλικες 65 ετών και άνω έχει οκταπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια και ένα ποσοστό 80% αυτών των ηλικιωμένων ατόμων τη χρησιμοποιούν για την αντιμετώπιση και τη διαχείριση του πόνου. Βοηθά όμως πραγματικά;
«Η κάνναβη χρησιμοποιείται για ιατρικούς σκοπούς εδώ και χιλιετίες», λέει η Staci Gruber, διευθύντρια του Κέντρου Γνωστικής και Κλινικής Νευροαπεικόνισης και του προγράμματος MIND (Marijuana Investigations for Neuroscientific Discovery) στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ McLean Hospital.
«Ωστόσο, ακόμα υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουμε σχετικά με τον μηχανισμό δράσης της και ποιες παθήσεις αφορά. Όμως η διαχείριση του πόνου είναι ένας τομέας όπου τόσο η επιστήμη όσο και προσωπικές αφηγήσεις τείνουν να υποστηρίζουν τη χρήση της».
Βασικές πληροφορίες για την κάνναβη
Η κάνναβη προέρχεται από το φυτό της κάνναβης (hemp) ή τη μαριχουάνα. Τα φυτά αυτά είναι δύο ποικιλίες του ίδιου είδους, της Cannabis sativa. Το φυτό περιέχει περισσότερες από 100 χημικές ενώσεις που ονομάζονται κανναβινοειδή.
Τα δύο επικρατέστερα συστατικά της είναι η τετραϋδροκανναβινόλη (THC) –η οποία είναι η χημική ένωση που προκαλεί την ευφορία– και η κανναβιδιόλη (CBD), η οποία δεν έχει ναρκωτική δράση.
Μια διαφορά ανάμεσα στο φυτό της κάνναβης και στη μαριχουάνα είναι η ποσότητα THC που περιέχουν. Η μαριχουάνα περιέχει περισσότερο από 0,3% THC κατά βάρος, ενώ η ποσότητα στο φυτό της κάνναβης είναι ίση ή μικρότερη από 0,3% THC κατά βάρος.
Επίσης, η μαριχουάνα περιέχει λιγότερη CBD συγκριτικά με το φυτό της κάνναβης.
Η κάνναβη χρησιμοποιείται για την κατασκευή διαφόρων προϊόντων κανναβιδιόλης, που πλέον κυκλοφορούν παντού. Στις ΗΠΑ είναι διαθέσιμα χάρη στον νόμο του 2018 για τη γεωργική εκμετάλλευση, ο οποίος νομιμοποίησε τα φυτά βιομηχανικής κάνναβης για την κατασκευή διαφόρων ειδών εμπορευμάτων –κυρίως χαρτιού, υφασμάτων και σκυροδέματος–, αλλά άνοιξε επίσης τις πόρτες για να εισέλθουν τα προϊόντα της CBD.
Η άποψη της επιστήμης
Το σκεπτικό είναι ότι, όταν λαμβάνεται από το στόμα ή εισπνέεται, η THC ή η CBD προσδένεται σε ειδικούς υποδοχείς του εγκεφάλου και νευρικών κυττάρων, με αποτέλεσμα να καταπραΰνει τα ερεθίσματα του πόνου και να ανακουφίζει από τη δυσφορία. «Επίσης, οι ουσίες αυτές μπορεί να έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, η οποία ίσως να συμβάλλει στη μείωση του πόνου», λέει η Gruber.
Άτομα που λαμβάνουν κάνναβη ως αναλγητικό εγγυώνται τη δραστικότητά της. Ωστόσο, τα επιστημονικά δεδομένα που τη στηρίζουν είναι αδύναμα. Μέρος του προβλήματος είναι η έλλειψη διπλά τυφλών, τυχαιοποιημένων μελετών που ελέγχονται με εικονικό φάρμακο – δηλαδή, το πρότυπο για την ιατρική έρευνα.
Βέβαια, άλλα είδη μελετών έχουν δείξει ότι η κάνναβη μπορεί να βοηθήσει σε ορισμένες καταστάσεις, μεταξύ των οποίων και ο πόνος.
Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας και συζητήστε τις πιθανές παρενέργειες, πριν δοκιμάσετε οποιοδήποτε προϊόν κάνναβης.
Το 2017, μια επιτροπή που δημιουργήθηκε από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών, Μηχανικής και Ιατρικής εξέτασε περίπου 10.000 μελέτες οι οποίες σχετίζονται με τη χρήση κάνναβης για ιατρικές ενδείξεις.
Οι ειδικοί στάθμισαν την ισχύ των δεδομένων για περίπου 25 ιατρικές παθήσεις. Εντόπισαν «ουσιώδη» τεκμήρια ή στοιχεία με «αποδεικτική ισχύ» για το γεγονός ότι η κάνναβη αποτελεί μια αποτελεσματική θεραπεία μόνο για τρία προβλήματα υγείας, ένα από τα οποία ήταν ο πόνος. (Τα άλλα δύο ήταν οι σπασμοί που σχετίζονται με πολλαπλή σκλήρυνση και η ναυτία και ο έμετος που οφείλονται σε χημειοθεραπεία.)
Ωστόσο είναι επίσης πιθανό, μέρος της θεραπευτικής δύναμης της κάνναβης να αποτελεί φαινόμενο placebo (εικονικού φαρμάκου).
Ο πάσχων πιστεύει ότι θα λειτουργήσει, και λειτουργεί. Μια ανάλυση που δημοσιεύθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2022 στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Network Open εξέτασε 20 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες αναφορικά με τη δράση προϊόντων κάνναβης στην ανακούφιση από τον πόνο και διαπίστωσε ότι εικονικά φάρμακα ήταν εξίσου αποτελεσματικά.
Είναι κατάλληλη για εσάς;
Ενδείκνυται να δοκιμάσετε την κάνναβη για την αντιμετώπιση του πόνου σας; Σύμφωνα με την Gruber, εξαρτάται από το είδος του πόνου, τη βαρύτητα και τις προσδοκίες σας.
«Αν και υπάρχουν στοιχεία ότι οι άνθρωποι είναι δυνατό να ανακουφιστούν από τον πόνο τους με την κάνναβη, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αποτελεσματική για όλους και για κάθε είδος πόνου. Ούτε σημαίνει ότι θα θεραπεύσει το γενικό πρόβλημα που είναι η αιτία του πόνου σας», εξηγεί.
Οι γιατροί δεν έχουν τη δυνατότητα να συνταγογραφούν την κάνναβη όπως τα συμβατικά φάρμακα, αλλά σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ μπορούν να συστήσουν τη χρήση της για ορισμένες καταστάσεις, μεταξύ των οποίων και ο πόνος.
(Διαβάστε για τη νομοθεσία κάθε πολιτείας σχετικά με την κάνναβη στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.health.harvard.edu/mm.)
Η παραπάνω σύσταση επιτρέπει τη νόμιμη αγορά κάνναβης από αδειοδοτημένα φαρμακεία, ανάλογα με τον τόπο κατοικίας του ατόμου. Ωστόσο, σε πολιτείες όπου η ψυχαγωγική χρήση της κάνναβης είναι νόμιμη, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να προμηθευτεί κάνναβη από φαρμακεία και μέσω διαδικτύου χωρίς τη σύσταση γιατρού.
Όμως, πάντοτε να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν δοκιμάσετε οποιοδήποτε προϊόν κάνναβης, έτσι ώστε να συζητήσετε τις πιθανές παρενέργειες, όπως η ξηροστομία, η ελάττωση της νοητικής λειτουργίας, η ζάλη και καρδιολογικά προβλήματα ή προβλήματα αρτηριακής πίεσης, καθώς και αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα που μπορεί να λαμβάνετε.
Όσοι επιθυμούν να αποφύγουν την ευφορία που συνδέεται με την THC έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν προϊόντα κάνναβης με πιο διαφοροποιημένα προφίλ κανναβινοειδών, λέει η Gruber.
«Αυτά περιλαμβάνουν τη CBD και άλλες ενώσεις χωρίς ναρκωτική δράση, που προέρχονται από το φυτό και μπορεί να έχουν θεραπευτικά οφέλη».
Ωστόσο, να είστε προσεκτικοί με τη χρήση μη συνταγογραφούμενων προϊόντων κανναβιδιόλης, καθώς δεν εποπτεύονται (δεδομένου ότι ο FDA δεν έχει ακόμη εκπονήσει κανονισμούς για τη CBD). «Στην παρούσα φάση δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζει κανείς κατά πόσο ένα προϊόν περιέχει την ποσότητα CBD που αναφέρεται στην ετικέτα ή εάν περιέχει συστατικά που δεν θα έπρεπε», λέει η Gruber.
Η κάνναβη μπορεί να καταναλωθεί με διαφορετικούς τρόπους. Μπορείτε να καπνίσετε τα φύλλα σε στριφτό τσιγάρο, με διάφορα είδη πίπας· μπορείτε να εισπνεύσετε αερόλυμα από φύλλα ή έλαιο κάνναβης· να την καταναλώσετε μέσω βρώσιμων παρασκευασμάτων όπως μπράουνι, μπισκότα, ζελεδάκια ή τσάι· να τη λάβετε με τη μορφή ελαίου ή βάμματος, υπογλώσσια ή να την εφαρμόσετε στο δέρμα με τη μορφή τοπικής κρέμας ή επιθέματος.
Το πόσο συχνά λαμβάνει κανείς κάνναβη ως αναλγητικό επίσης διαφέρει. «Κάποιοι τη χρησιμοποιούν καθημερινά για την αντιμετώπιση του πόνου, ενώ άλλοι τη λαμβάνουν αρκετές φορές την εβδομάδα ή μόνο όταν παρουσιάζονται εξάρσεις πόνου», λέει η Gruber.
