Η καλύτερη άμυνα που είχε στη διάθεσή του ο παππούς σας απέναντι στον καθημερινό αγώνα με τις δυσκολίες της όρασης μπορεί να ήταν ένας μεγεθυντικός φακός ή ένα ζευγάρι γυαλιά.
Τα εργαλεία που εσείς έχετε διαθέσιμα σήμερα διαφέρουν κατά πολύ, καθώς εξελιγμένοι υπολογιστές και η Τεχνητή Νοημοσύνη αντισταθμίζουν τη χαμηλή όραση με τρόπους που οι παππούδες μόνο να φανταστούν μπορούσαν.
«Η πρόοδος στην τεχνολογία έχει φέρει επανάσταση στα πράγματα που μπορούν να κάνουν τα άτομα με χαμηλή όραση, ιδίως την τελευταία εικοσαετία», λέει η Alex Bowers, επιστημονική συνεργάτις στο Ινστιτούτο Οφθαλμολογικών Ερευνών Schepens του συνεργαζόμενου με το Χάρβαρντ Massachusetts Eye and Ear. Ερευνά νέες μεθόδους, ώστε να βοηθήσει τους ασθενείς να εκμεταλλευτούν στο έπακρο την εναπομένουσα όρασή τους.
Τα βασικά σύγχρονα εργαλεία
Τα περισσότερα έξυπνα κινητά τηλέφωνα, ταμπλέτες, φορητοί και σταθεροί υπολογιστές έχουν ενσωματωμένα εργαλεία που μπορούν να υποστηρίξουν άτομα με χαμηλή όραση.
Αυτά τα εργαλεία έχουν τη δυνατότητα να μεγεθύνουν το κείμενο ή το μέγεθος του κέρσορα, να προσαρμόσουν την αντίθεση της οθόνης, να εστιάσουν φέρνοντας πιο κοντά οτιδήποτε εμφανίζεται στην οθόνη, να μετατρέψουν τον λόγο σε κείμενο, καθώς και να διαβάσουν δυνατά πληροφορίες όπως αρχεία, κείμενα, ηλεκτρονικά μηνύματα ή ημερολόγια.
Οι περισσότερες συσκευές (συμπεριλαμβανομένων των έξυπνων ηχείων) έχουν επίσης ενσωματωμένους «ψηφιακούς βοηθούς», οι οποίοι καταλαβαίνουν φωνητικές εντολές και εκτελούν εργασίες για λογαριασμό σας.
Μπορείτε, παραδείγματος χάριν, να πείτε σε έναν ψηφιακό βοηθό να καλέσει κάποιον στο τηλέφωνο, να αναζητήσει πληροφορίες στο διαδίκτυο, να κάνει μια παραγγελία για ψώνια, να σας δώσει οδηγίες, να στείλει ένα μήνυμα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή κινητού, να πληκτρολογήσει πληροφορίες σε ένα έγγραφο, να παίξει μουσική, να σας διαβάσει ένα βιβλίο ή να χειριστεί άλλες έξυπνες οικιακές συσκευές (όπως φώτα, θερμοστάτες, συσκευές ή συστήματα ασφαλείας).
Χρήσιμες εφαρμογές
«Ίσως υπάρχουν 100 ή και περισσότερες εφαρμογές (apps) που είναι σχεδιασμένες για να βοηθούν άτομα με προβλήματα όρασης», λέει η Bowers. Μπορούν να εκτελέσουν μια ευρεία γκάμα εργασιών, όπως οι παρακάτω:
Να περιγράψουν τι ακριβώς κοιτάζετε. Ορισμένες εφαρμογές μπορούν να περιγράψουν τι βλέπει η κάμερα του έξυπνου κινητού σας.
Για παράδειγμα, η εφαρμογή Seeing AI έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει προϊόντα, άτομα ή νομίσματα· να περιγράφει μια σκηνή μπροστά σας ή να διαβάζει κείμενο και χειρόγραφα. (Εάν δεν έχετε smartphone, η συσκευή OrCam MyEye κάνει το ίδιο, με τη βοήθεια μιας μικρής κάμερας που στερεώνεται πάνω στα γυαλιά σας.)
Άλλες εφαρμογές, όπως οι Be My Eyes ή Aira, σας συνδέουν απευθείας με έναν άνθρωπο ο οποίος μπορεί να σας λέει σε πραγματικό χρόνο τι βλέπετε. «Μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε σε κάθε είδους περίσταση».
Ίσως βρίσκεστε σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό και δεν μπορείτε να καταλάβετε σε ποια κατεύθυνση πρέπει να πάτε ή χρειάζεστε βοήθεια για να ψωνίσετε στο σούπερ μάρκετ», λέει η Bowers.
Να μεγεθύνουν εικόνες. Έξυπνα κινητά κυκλοφορούν με ενσωματωμένους μεγεθυντικούς φακούς. Μπορείτε επίσης να κατεβάσετε ειδικές εφαρμογές για μεγέθυνση, όπως τη SuperVision+ (την οποία έχει αναπτύξει ο Gang Luo, επιστημονικός συνεργάτης του Massachusetts Eye and Ear), η οποία μεγεθύνει και σταθεροποιεί εικόνες.
«Αυτό έχει μεγάλη σημασία εάν το χέρι σας τρέμει, αλλά πρέπει να διαβάσετε τις οδηγίες ενός φαρμάκου ή τα μικρά γράμματα σε έναν λογαριασμό», λέει η Bowers.
Να σας βοηθήσουν στις διαδρομές. Υπάρχουν εφαρμογές που σας βοηθούν να φτάσετε στον προορισμό σας, όχι μόνο με φωνητικές οδηγίες βήμα βήμα (όπως το Google Maps), αλλά επιπλέον περιγράφοντας το έδαφος και τον χώρο γύρω σας, βοηθώντας σας να βρείτε μια στάση λεωφορείου (όπως το κάνει η εφαρμογή All Aboard του Massachusetts Eye and Ear), ειδοποιώντας σας όταν ένα λεωφορείο φθάνει σε μια στάση (όπως το κάνει η εφαρμογή BlindSquare), ή δίνοντάς σας οδηγίες στο εσωτερικό ενός κτιρίου (όπως το κάνει η εφαρμογή NavCog).
Οι περισσότερες συσκευές έχουν ενσωματωμένους «ψηφιακούς βοηθούς», οι οποίοι καταλαβαίνουν φωνητικές εντολές.
Σημείωση: Οι εφαρμογές για χαμηλή όραση μπορεί να είναι δωρεάν ή επί πληρωμή, επομένως φροντίστε να το διερευνήσετε πριν τις εγκαταστήσετε. Ορισμένες υπηρεσίες είναι διαθέσιμες μόνο με εγγραφή. Ένα παράδειγμα είναι η απευθείας σύνδεση της εφαρμογής Aira με έναν άνθρωπο που σας περιγράφει τι βλέπετε: προϋποθέτει να αγοράσετε έναν ορισμένο αριθμό λεπτών μηνιαίως, ώστε να τη χρησιμοποιήσετε (ξεκινά από 26 δολάρια τον μήνα).
Φορετές συσκευές
Ορισμένα εργαλεία που σας βοηθούν στη διαχείριση της χαμηλής όρασης είναι φορετά –αναρτώνται πάνω σε ακουστικά, σε γυαλιά ή σε μια συσκευή που προσαρμόζεται πάνω στα γυαλιά οράσεως.
Ορισμένα περιλαμβάνουν λογισμικό το οποίο καθιστά δυνατό να δείτε πολύ μακριά ή πολύ κοντά και μπορεί να είναι χρήσιμα σε άτομα με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, γλαύκωμα και άλλες οφθαλμολογικές παθήσεις. Μερικά παραδείγματα:
Τηλεσκόπια προσαρμοσμένα πάνω σε γυαλιά οράσεως. Μεγεθύνουν αντικείμενα που βρίσκονται σε απόσταση και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην οδήγηση («bioptic» telescope) ή για να βλέπετε σε μια οθόνη υπολογιστή, στην τηλεόραση ή τα πρόσωπα ατόμων. Ορισμένα από αυτά διαθέτουν χαρακτηριστικά αυτοεστίασης.
Συστήματα αναπαραγωγής βίντεο. Αυτού του τύπου οι συσκευές για χαμηλή όραση (όπως το eSight) είναι ένα φουτουριστικό σετ που φοριέται στο κεφάλι. Διαθέτει βιντεοκάμερα υψηλής ευκρίνειας που καταγράφει ό,τι βλέπει και προβάλλει τις εικόνες πάνω σε οθόνες που βρίσκονται στο εσωτερικό του σετ.
Οι εικόνες μπορούν να βελτιωθούν για καλύτερη αντίθεση, μεγέθυνση ή διεύρυνση του οπτικού πεδίου. Κάποιες συσκευές σάς δίνουν τη δυνατότητα αναπαραγωγής τηλεοπτικών σειρών ή της οθόνης ενός υπολογιστή. (Διατίθενται και εκδοχές χειρός αυτών των εργαλείων.)
Το κόστος αυτών των συσκευών υψηλής τεχνολογίας είναι της τάξης των χιλιάδων δολαρίων, παρόμοιο με αυτό που θα δίνατε για ένα ζευγάρι ακουστικών βαρηκοΐας.
Το Υπουργείο Αποστράτων των ΗΠΑ (U.S. Department of Veterans Affairs) καλύπτει ορισμένες συσκευές για ορισμένες περιπτώσεις αποστράτων, αλλά το Medicare δεν τις καλύπτει. Θα πρέπει να ελέγξετε κατά πόσο η ιδιωτική σας ασφάλιση καλύπτει συγκεκριμένες συσκευές.
Περιφερικά πρισματικά γυαλιά
Άνθρωποι που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο ή τραυματική εγκεφαλική βλάβη μερικές φορές χάνουν το μισό οπτικό τους πεδίο (μια πάθηση που ονομάζεται ημιανοψία).
Το Peli Lens, μια συσκευή που έχουν αναπτύξει η Bowers και η Eli Peli, κύρια επιστημονική συνεργάτις του Massachusetts Eye and Ear, μπορεί να βοηθήσει. «Το Peli Lens χρησιμοποιεί πρίσματα υψηλής ισχύος ώστε να μετατοπίσει το φως από τη μία πλευρά του ματιού στην άλλη, επαναφέροντας 30 μοίρες της απολεσθείσας όρασής σας», λέει η Bowers.
«Σε αυτή τη φάση ξεκινάμε μια κλινική μελέτη προκειμένου να αξιολογήσουμε έναν διαφορετικό τύπο πρίσματος, ο οποίος είναι ακόμη υψηλότερης ισχύος απ’ ό,τι ο φακός του Peli Lens και υπάρχει η προοπτική να παρέχει έως 45 μοίρες της απολεσθείσας όρασης».
Άλλα μέσα
Πολλά άλλα εργαλεία μπορούν να κάνουν ευκολότερη τη ζωή των ατόμων με χαμηλή όραση. Υπάρχουν μικροσυσκευές για το σπίτι, όπως «ομιλούντα» θερμόμετρα, ζυγαριές και αριθμομηχανές που διαβάζουν δυνατά τα αποτελέσματα. Βιβλία με μεγάλου μεγέθους γράμματα, φίλτρα που μειώνουν την αντανάκλαση στις οθόνες, ακόμη και οι παλιοί καλοί μεγεθυντικοί φακοί είναι επίσης χρήσιμα εργαλεία.
Όσο όμως εξελίσσεται η τεχνολογία, τόσο περισσότερο θα ενσωματώνεται σε συσκευές για τη χαμηλή όραση. «Η υπολογιστική ισχύς συνεχίζει να αυξάνεται κάθε χρόνο», λέει η Bowers. «Επιστήμονες προσπαθούν συνεχώς να βρουν τρόπους βελτίωσης των βοηθημάτων όρασης».
