Οι περισσότερες επεμβάσεις θεωρούνται επιτυχημένες εάν διορθώσουν απλώς το πρόβλημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Η σύγχρονη επέμβαση για τον καταρράκτη, όμως, πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω, συχνά βελτιώνοντας την όρασή σας τόσο ώστε να είναι σε καλύτερη κατάσταση από πριν.
Ο καταρράκτης –θολότητα στον φακό του ματιού– πρόκειται να προσβάλει σχεδόν τις μισές από εμάς πριν από την ηλικία των 75 ετών, σύμφωνα με το Εθνικό Οφθαλμολογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ. Η πάθηση μπορεί να καταστήσει τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως το διάβασμα, τις χειροτεχνίες, το γκολφ ή τη νυχτερινή οδήγηση, όλο και δυσκολότερες. Όμως ο καταρράκτης είναι συνήθως ένα πρόβλημα της όρασης που προστίθεται σε προχωρημένη ηλικία σε άλλα, όπως η μυωπία, η πρεσβυωπία ή η θαμπή όραση –είτε κοντά είτε μακριά– λόγω αστιγματισμού.
Παρότι η επέμβαση καταρράκτη είναι η θεραπεία εκλογής για επτά δεκαετίες, έχει εξελιχθεί δραστικά. Τα τελευταία χρόνια προσφέρεται ένα κανονικό «μενού αλά καρτ» σε επιλογές ενδοφθάλμιων φακών (ή ενδοφακών) για την αντικατάσταση των φυσικών φακών του ματιού, που αφαιρούνται κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Αυτές οι προσαρμόσιμες επιλογές αποκαθιστούν την όραση (που πλέον δεν είναι θολή) και παράλληλα συχνά μειώνουν την ανάγκη σας για γυαλιά ή φακούς επαφής. Κάποιοι μπορούν ακόμη και να πετάξουν τα γυαλιά για «κοντά», από τα οποία εξαρτόνταν για πολύ καιρό, λέει η δρ Nandini Venkateswaran, χειρουργός οφθαλμίατρος που εξειδικεύεται στη χειρουργική καταρράκτη και στις παθήσεις του κερατοειδούς στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts Eye and Ear.
«Το αποτέλεσμα της επιλογής ενός από τους πιο εξελιγμένης τεχνολογίας ενδοφακούς μπορεί να είναι παρόμοιο με αυτό της χειρουργικής με laser για τη διόρθωση της όρασης», επισημαίνει. «Παλιότερα, προσπαθούσαμε απλώς να αφαιρέσουμε τον καταρράκτη. Σήμερα επιχειρούμε να καταλάβουμε ποιος φακός θα ικανοποιήσει περισσότερο κάθε ασθενή. Οι εμπειρίες των ασθενών παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη διαφοροποίηση».
Προσωρινά μέτρα
Οι δυσκολίες της όρασης εμφανίζονται ύπουλα, καθώς σχηματίζεται ο καταρράκτης. Τα γυαλιά σας φαίνεται να μη σας καλύπτουν πλέον, ακόμη κι αν μόλις τα έχετε αλλάξει, τα χρώματα φαίνονται ξεθωριασμένα, όλα δείχνουν πιο αχνά, ακόμη και τα φώτα από τους προβολείς των αυτοκινήτων στο αντίθετο ρεύμα σάς φαίνονται ενοχλητικά.
Ακόμη και μετά την επιβεβαίωση από τον οφθαλμίατρό σας ότι έχετε καταρράκτη –μια διαδικασία που προϋποθέτει διεξοδική οφθαλμολογική εξέταση–, δεν είναι απαραίτητο ότι θα χρειαστείτε άμεσα επέμβαση. Ο γιατρός σας, πάντως, μπορεί να σας συστήσει να υποβληθείτε σύντομα στην επέμβαση, εάν πάσχετε παράλληλα από κάποια άλλη πάθηση των ματιών, της οποίας η αντιμετώπιση γίνεται δυσκολότερη με την ύπαρξη του καταρράκτη. Εν τω μεταξύ, μπορεί να είναι δυνατό να ενισχύσετε την καθαρότητα της όρασής σας δοκιμάζοντας ορισμένες άλλες στρατηγικές, όπως να χρησιμοποιείτε πιο δυνατό φωτισμό ή έναν μεγεθυντικό φακό για τις εργασίες που απαιτούν λεπτομέρεια, όπως το διάβασμα ή το ράψιμο· να αποφεύγετε τη νυχτερινή οδήγηση ή να φοράτε γυαλιά με χρωματιστούς φακούς, που προστατεύουν από τη λάμψη. (Η προστασία των ματιών σας από το φως του ήλιου μπορεί επίσης να επιβραδύνει την εξέλιξη του καταρράκτη.)
Πλέον προσφέρονται πολλές επιλογές ενδοφθάλμιων φακών για την αντικατάσταση των φυσικών φακών του ματιού, που αφαιρούνται κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Επιλογές ενδοφακών
Η απόφαση να προχωρήσετε με την επέμβαση καταρράκτη είναι το πρώτο βήμα. Το επόμενο είναι να προσδιορίσετε ποιο είδος ενδοφακού αντικατάστασης είναι το καταλληλότερο για την όρασή σας (συμπεριλαμβανομένων άλλων παθήσεων του ματιού) και για τους στόχους σας. Φροντίστε να ελέγξετε τις καλύψεις της ασφάλισης υγείας σας πριν από αυτό το βήμα, επισημαίνει η δρ Venkateswaran, καθώς οι περισσότεροι τελευταίας τεχνολογίας φακοί είναι ακριβοί και δεν καλύπτονται. Δείτε παρακάτω ποιες είναι οι επιλογές σας ως προς τους ενδοφακούς:
Μονοεστιακοί. Αυτός ο φακός ορισμένου σημείου εστίασης παρέχει την ικανότητα να βλέπετε καθαρά σε μια ορισμένη απόσταση: είτε κοντά (κατάλληλο για διάβασμα), είτε μακριά (για οδήγηση), είτε σε μέση απόσταση (εργασία σε υπολογιστή). Θα χρειάζεστε γυαλιά για τις άλλες αποστάσεις, αυτές που δεν επιλέξατε. «Ανάλογα με το πού αφιερώνετε τον περισσότερο χρόνο μέσα στην ημέρα σας, είναι καλό να έχετε έναν φακό με την αντίστοιχη εστίαση», λέει η δρ Venkateswaran. Μπορείτε επίσης να επιλέξετε έναν φακό που να σας προσφέρει κοντινή όραση για το ένα μάτι και μακρινή όραση για το άλλο, ένας συνδυασμός που ονομάζεται μονοόραση (monovision). Αυτή μπορεί να είναι η καλύτερη δυνατή λύση, που θα σας επιτρέψει –ως επί το πλείστον– να αφήσετε τα γυαλιά σας στην άκρη.
Τορικοί (ή αστιγματικοί). Αυτός είναι ένας ειδικός τύπος μονοεστιακού φακού ο οποίος προορίζεται για άτομα με αστιγματισμό –μια ανωμαλία στην καμπυλότητα του κερατοειδούς– και αντισταθμίζει το μη φυσιολογικό σχήμα του ματιού. Όπως ο απλός μονοεστιακός φακός, εστιάζει την όραση σε μια μοναδική απόσταση, «επιτρέποντάς σας να μην εξαρτάστε τόσο από γυαλιά για την απόσταση που θα επιλέξετε», εξηγεί.
Τεχνολογίας EDoF (αυξημένου βάθους εστίασης). Ο φακός αυτός προσφέρει πολύ βελτιωμένη όραση για μακρινή και μέση απόσταση, μειώνοντας τη συνολική ανάγκη σας για γυαλιά. Ωστόσο, κρατήστε πρόχειρα τα «κοντινά» σας γυαλιά, καθώς η κοντινή όραση συνήθως δεν βελτιώνεται.
Μεγάλου εύρους. Επίσης γνωστοί ως πολυεστιακοί ή τριπλοεστιακοί φακοί, οι φακοί αυτοί λειτουργούν σαν τους φακούς διπλής εστίασης που χρησιμοποιούνται στα γυαλιά. Τα μάτια και ο εγκέφαλός σας συνεργάζονται ώστε να αποφασίσουν ποιο τμήμα του φακού χρειάζεστε κάθε στιγμή. «Αποτελεί μια πραγματικά καλή επιλογή για όσους θέλουν να αποφύγουν τα γυαλιά στο 90% του χρόνου τους», λέει. Όμως, με αυτούς, είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος να βλέπετε λάμψη και άλω γύρω από έντονα φώτα.
Προσαρμοζόμενοι με φως. Μεταξύ των φακών τεχνολογίας αιχμής περιλαμβάνεται ένας προσαρμοζόμενος φακός, ο οποίος περιέχει φωτοευαίσθητο υλικό που επιτρέπει τη μεταβολή της απόστασης εστίασης μέσω θεραπειών με ακτινοβολία (UV), σε πολύ σύντομο διάστημα μετά την επέμβαση, εάν το επιθυμεί ο ασθενής. «Οι ασθενείς μπορούν να δοκιμάσουν τους φακούς, να δουν εάν τους ικανοποιεί η απόσταση που επέλεξαν και να την κλειδώσουν μετά την επέμβαση», λέει η δρ Venkateswaran. Επισημαίνει ότι για τη διεξοδική διαδικασία απαιτούνται μέχρι επτά μετεγχειρητικές επισκέψεις για κάθε μάτι ώστε να γίνουν οι μικροδιορθώσεις στα αποτελέσματα.
