Στην ιεραρχία των οργάνων του πεπτικού, μπορεί να τοποθετήσετε πρώτο το στομάχι, το ήπαρ ή το παχύ έντερο. Υπάρχει όμως ένα όργανο, ένας σάκος σε σχήμα αχλαδιού κάτω από το ήπαρ, στο οποίο σπάνια πηγαίνει το μυαλό μας, και αυτή είναι η παραμελημένη χοληδόχος κύστη (κοινώς «χολή»).
Αυτό το μικρό αλλά σημαντικό όργανο παίζει καθοριστικό ρόλο στην πέψη της τροφής, αλλά συχνά δεν τον αναγνωρίζουμε, εκτός αν κάτι δεν πάει καλά – και αυτό συμβαίνει στο 15% περίπου των ενήλικων Αμερικανών, σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH). Ωστόσο, οι παθήσεις της χοληδόχου κύστης –μεταξύ των οποίων είναι η χολολιθίαση, η φλεγμονή, η λοίμωξη ή η απόφραξη– μπορεί να προκαλέσουν αφόρητο πόνο ή ακόμη και επικίνδυνες επιπλοκές στο μέλλον.
Η χοληδόχος κύστη χρησιμεύει κυρίως ως ένας χώρος αποθήκευσης για τη χολή· διοχετεύει λίγο λίγο το υγρό αυτό στο λεπτό έντερο, ώστε να βοηθήσει στην πέψη των λιπαρών που καταναλώνουμε. Επομένως, είναι λογικό το εν λόγω όργανο να δυσκολεύεται όταν η διατροφή μας είναι βαριά και πλούσια σε λιπαρές ή τηγανητές τροφές. Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς χοληδόχο κύστη, το όργανο αυτό όμως δεν μπορεί να αποδώσει πλήρως χωρίς επιμελή φροντίδα, λέει ο δρ William Brugge, καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
«Νομίζω ότι ο κόσμος συνήθως προσπαθεί να αγνοήσει την ύπαρξη της χοληδόχου κύστης», λέει ο δρ Brugge. «Δεν έχει τη φήμη του αηδιαστικού οργάνου, όπως το παχύ έντερο ή το ορθό, αλλά ανήκει κάπου εκεί στην ίδια λίστα».
Παράγοντες κινδύνου
Πέραν της πλούσιας σε λιπαρά διατροφής, άλλοι παράγοντες κινδύνου για παθήσεις της χοληδόχου κύστης περιλαμβάνουν το αυξημένο βάρος ή την παχυσαρκία, το οικογενειακό ιστορικό προβλημάτων με τη χολή, λατινοαμερικανική καταγωγή ή καταγωγή από αυτόχθονες Αμερικανούς, και ηλικία 40 ετών και άνω. Οι γυναίκες έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες από τους άνδρες να εμφανίσουν χολόλιθους, που αποτελούν το πρώτο μεταξύ των προβλημάτων της χολής. Τα αυξημένα οιστρογόνα, ιδίως κατά την εγκυμοσύνη, επιβραδύνουν την ικανότητα της χοληδόχου κύστης για κένωση, με αποτέλεσμα η χολή (το υγρό) να μένει στάσιμη, εξηγεί ο δρ Brugge.
Οι χολόλιθοι δημιουργούνται όταν η χολή ή ανάλογα υγρά σχηματίζουν μάζες παρόμοιες με πέτρες, οι οποίες είναι δυνατόν να μεγαλώσουν και να πολλαπλασιαστούν. Οι κρίσεις αφόρητου πόνου παρουσιάζονται όταν οι χολόλιθοι μεγαλώνουν ή αποφράσσουν τους χοληφόρους πόρους. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο ανάμεσα στις ωμοπλάτες, ναυτία, έμετο, πυρετό, ρίγη, φούσκωμα, δυσπεψία και εφίδρωση. Κάθε χρόνο, περίπου 25% των ατόμων με διάγνωση χολόλιθων χρειάζονται θεραπεία, που συνήθως συνίσταται σε χειρουργική επέμβαση.
«Έπειτα από ένα ιδιαίτερα βαρύ ή λιπαρό γεύμα, μπορεί να εμφανίσετε έντονο πόνο –πολύ παραπάνω από την ενόχληση από αέρια ή κράμπες–, που μπορεί να διαρκέσει για μία ή δύο ώρες», λέει ο δρ Brugge.
Σοβαρές επιπλοκές
Καθώς οι χοληφόροι πόροι συνδέουν τη χοληδόχο κύστη με άλλα όργανα του πεπτικού, αυτά τα γειτονικά όργανα μπορεί επίσης να πάσχουν από επιπλοκές που σχετίζονται με τις παθήσεις της χοληδόχου κύστης.
Στα προβλήματα αυτά συγκαταλέγονται η χολαγγειίτιδα (φλεγμονή των χοληφόρων), η κίρρωση (ουλοποίηση) του ήπατος και η παγκρεατίτιδα (φλεγμονή του παγκρέατος).
Όμως, η πιο επικίνδυνη επιπλοκή, λέει ο δρ Brugge, είναι η φλεγμονή της χοληδόχου κύστης, που ονομάζεται χολοκυστίτιδα. Προκαλείται όταν ένας χολόλιθος (πέτρα) σφηνωθεί στον κυστικό πόρο, ο οποίος επικοινωνεί με τη χοληδόχο κύστη, και αυτή μολυνθεί, με αποτέλεσμα την πρόκληση οξύτατου πόνου. «Πρόκειται για μια αρκετά επεισοδιακή ασθένεια», λέει. «Η χοληδόχος κύστη μπορεί να υποστεί ρήξη ή η μολυσμένη χολή να διαρρεύσει, με αποτέλεσμα η λοίμωξη να εξαπλωθεί σε όλο το σώμα. Μπορεί να αποβεί θανατηφόρα».
Νέα δεδομένα υποδηλώνουν πως οι χολόλιθοι ενδέχεται να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ήπατος, των χοληφόρων πόρων και του παγκρέατος. Μια μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στις 17 Ιουνίου 2022 στην ηλεκτρονική έκδοση του επιστημονικού περιοδικού British Journal of Cancer, παρακολούθησε περισσότερες από 115.000 γυναίκες και σχεδόν 50.000 άνδρες για διάστημα μέχρι 30 έτη. Οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν σχετικά με το ιστορικό τους όσον αφορά τους χολόλιθους, κατά την έναρξη της μελέτης και στη συνέχεια χρόνο παρά χρόνο. Συγκριτικά με τα άτομα χωρίς χολόλιθους, όσοι είχαν χολόλιθους παρουσίαζαν 60% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του ήπατος, πάνω από τετραπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο των χοληφόρων και 13% περισσότερες πιθανότητες για καρκίνο του παγκρέατος.
Ο καρκίνος της ίδιας της χοληδόχου κύστης είναι σχετικά σπάνιος και διαγιγνώσκεται σε περίπου 12.200 Αμερικανούς ετησίως. «Είναι εξαιρετικά θανατηφόρος, αλλά όχι πολύ συχνός», λέει ο δρ Brugge.
Συμβουλές για την καλή υγεία της χολής
Για να διατηρήσετε την υγεία της χοληδόχου κύστης, η προσέγγιση είναι παρόμοια με αυτήν που ακολουθείτε για τη διατήρηση του οργανισμού σας στη βέλτιστη κατάσταση. Οι γνωστές μας συστάσεις περιλαμβάνουν:
Κατανάλωση πολλών φρούτων και λαχανικών. Είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνη C, φολικό οξύ και μαγνήσιο, τα οποία μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο παθήσεων της χοληδόχου κύστης. Τα πλούσια σε ίνες φρούτα και λαχανικά επιπλέον δεν καταπονούν τη χολή, δεδομένου ότι περιέχουν λίγα ή καθόλου λιπαρά.
Επιλογή άπαχων πρωτεϊνών. Η προτίμηση φαγητών που περιέχουν πουλερικά, άπαχο κρέας και ψάρι, ψητών ή βραστών –αλλά όχι τηγανητών– μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για σχηματισμό λίθων της χοληδόχου κύστης (ή πέτρες της χολής). Περιορίστε ή αποφύγετε εντελώς τα γαλακτοκομικά προϊόντα με πλήρη λιπαρά και το κόκκινο ή το επεξεργασμένο κρέας.
∆ιατήρηση υγιεινού βάρους. Το αυξημένο βάρος ή η παχυσαρκία μπορεί να σας κάνουν επιρρεπείς στη χολολιθίαση.
