Όλοι μας θεωρούμε δεδομένες ικανότητες όπως να σηκωνόμαστε από την καρέκλα, να πίνουμε ένα ποτήρι νερό, να τρώμε ένα γεύμα, να οδηγούμε το αυτοκίνητο, να κουβαλάμε τα ψώνια, να κουμπώνουμε το πουκάμισο ή το παντελόνι, να κάνουμε μια συζήτηση· μέχρι που εμφανίζονται αλλαγές στο σώμα μας και αυτές οι κάποτε εύκολες εργασίες παρουσιάζουν πλέον δυσκολίες. Αυτές μπορεί να οφείλονται σε κάτι απλό, όπως σε αδράνεια και μυϊκή αδυναμία, ή σε κάτι πιο περίπλοκο, όπως σε αρθρίτιδα ή μια διαταραχή της κατάποσης. Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν τρόποι ώστε να διατηρήσετε τη λειτουργικότητα, τη ζωντάνια και την αυτονομία σας. Υπάρχουν τρεις ειδικότητες που μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό.
Ένας φυσικοθεραπευτής
Οι φυσικοθεραπευτές συνεργάζονται μαζί σας προκειμένου να βελτιώσετε τη δύναμη, την ισορροπία και την κινητικότητά σας. Αξιολογούν τις ανάγκες σας και διαμορφώνουν ένα ασκησιολόγιο για την αποκατάσταση της λειτουργικότητάς σας. Το πρόγραμμα μπορεί να εστιάζει σε συγκεκριμένες μυϊκές ομάδες για συγκεκριμένα προβλήματα. Παραδείγματος χάριν, για τον πόνο του ώμου, το πρόγραμμα μπορεί να αφορά τους μυς του ώμου, της πλάτης και του θώρακα. Όμως ένα πρόγραμμα μπορεί να εστιάζει σε όλες τις μεγάλες μυϊκές ομάδες, εάν έχετε γενική αδυναμία.
«Μια συνηθισμένη άσκηση που συνιστώ στους ασθενείς για τη διατήρηση της λειτουργικότητάς τους είναι η όρθια κωπηλασία [δείτε την «Κίνηση του μήνα»] για ενδυνάμωση του άνω τμήματος της πλάτης και των ώμων. Επίσης, τους ζητώ να σηκώνονται από καθιστή θέση – στέκεστε μπροστά σε μια καρέκλα, κάθεστε και μετά σηκώνεστε, για πέντε με δέκα φορές συνεχόμενα. Αυτή η κίνηση, που περιλαμβάνει βαθύ κάθισμα, είναι εξαιρετικά σημαντική για να μπορείτε να σηκώνεστε από μια καρέκλα της κουζίνας ή από έναν καναπέ, κάτι που γίνεται δυσκολότερο καθώς γερνάμε», λέει ο Vijay Daryanani, φυσικοθεραπευτής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Spaulding Rehabilitation Network.
Λύση για εξάσκηση στο σπίτι: «Εάν δυσκολεύεστε να ανεβείτε και να κατεβείτε τις σκάλες, εξασκηθείτε στο πρώτο (από κάτω) σκαλοπάτι, κρατώντας την κουπαστή. Ανεβείτε και κατεβείτε. Επαναλάβετε αρκετές φορές. Στη συνέχεια δοκιμάστε το ίδιο σε δύο σκαλοπάτια. Εάν αυτό είναι πολύ δύσκολο για εσάς, εξασκηθείτε χρησιμοποιώντας ένα μεγάλο χοντρό βιβλίο», προτείνει ο Daryanani.
Ένας εργοθεραπευτής
Όταν ο πόνος ή η περιορισμένη λειτουργικότητα εμποδίζει τις καθημερινές σας δραστηριότητες, οι εργοθεραπευτές μπορούν να σας μάθουν πώς να προσεγγίσετε αυτές τις δραστηριότητες με διαφορετικό τρόπο. «Κάνουμε συστάσεις για να σας βοηθήσουμε να παραμείνετε ασφαλείς, να διατηρήσετε ενέργεια, να προστατεύσετε τις αρθρώσεις σας και να αυξήσετε την αυτονομία σας», λέει η Kim Stuckart, εργοθεραπεύτρια στο Spaulding Rehabilitation Network.
Όταν αρχίζουν να εμφανίζονται αλλαγές στο σώμα μας, οι κάποτε εύκολες ικανότητες και εργασίες παρουσιάζουν πλέον δυσκολίες.
Οι εργοθεραπευτές μπορούν να σας δείξουν εναλλακτικούς τρόπους για να ντύνεστε, να κάνετε μπάνιο, να ετοιμάσετε ένα γεύμα, να ψωνίσετε, να οδηγήσετε ένα αυτοκίνητο και άλλα πολλά. Ενδεχομένως να χρειάζεται να προσαρμόσετε την τεχνική σας ή να μάθετε να χρησιμοποιείτε ειδικό εξοπλισμό.
Λύση για εξάσκηση στο σπίτι: «Προκειμένου να παραμείνετε ασφαλείς στο ντους, χρησιμοποιήστε μια ειδική καρέκλα για την ντουζιέρα και κεφαλή χειρός του ντους», προτείνει η Stuckart. «Για να αποφύγετε να σκύβετε ή να τεντώνεστε για να φτάσετε τα ψηλά ντουλάπια της κουζίνας, κινήσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε πτώση, αποθηκεύστε πάνω στον πάγκο τα αντικείμενα που χρησιμοποιείτε πιο συχνά. Ή μεγαλώστε την ακτίνα προσπέλασης των αντικειμένων χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο με βεντούζες για να πιάνετε τα πράγματα. Εάν χρησιμοποιείτε πι (περιπατητήρα), προσθέστε πάνω του ένα καλάθι, δίσκο ή τσάντα για να μεταφέρετε αντικείμενα με ασφάλεια. Επίσης, χρησιμοποιείτε αντικείμενα εύκολα στον χειρισμό, όπως εργαλεία με μεγάλο χερούλι λαβή ή μπουκάλια με εύκολο άνοιγμα.
Ένας λογοθεραπευτής
Δυσκολεύεστε να μιλήσετε δυνατά, να καταπιείτε ή να επικοινωνήσετε; Ένας λογοθεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει. «Είναι πιθανό να συστήσουμε ασκήσεις για την ενδυνάμωση των χειλιών και της γλώσσας, που μπορεί να βοηθήσει στην παραγωγή λόγου και στην κατάποση. Πρόσθετες ασκήσεις κατάποσης μπορεί να επικεντρωθούν στον λαιμό ή στον λάρυγγα (όπου παράγεται η φωνή), οι οποίες θα συμβάλουν στην ικανότητα και στην ασφάλεια της κατάποσης. Οι φωνητικές ασκήσεις μπορεί να αφορούν τον έλεγχο της αναπνοής και του λάρυγγα, έτσι ώστε να βελτιωθούν η ποιότητα και η δύναμη της φωνής», λέει η Lauren Novack, λογοθεραπεύτρια στο Spaulding Rehabilitation Network.
Ένα παράδειγμα φωνητικής άσκησης είναι η λεγόμενη παρατεταμένη φώνηση. Είναι εξαιρετική για άτομα των οποίων η φωνή γίνεται πιο αδύναμη. «Πάρτε μια βαθιά αναπνοή και εκπνεύστε εκφωνώντας σε χαμηλό τόνο, μετά σταδιακά ανεβείτε σε τόνο και στη συνέχεια χαμηλώστε ξανά. Επαναλάβετε πέντε φορές», λέει η Novack.
Λύση για εξάσκηση στο σπίτι: Εάν τον τελευταίο καιρό έχετε μεγαλύτερη δυσκολία στην κατάποση, η Novack συνιστά να τροποποιήσετε το φαγητό σας έτσι ώστε η κατανάλωση να είναι πιο εύκολη (κόψτε το σε μικρότερα κομμάτια ή κάντε πουρέ), τρώτε περισσότερες υγρές τροφές, όπως σούπες ή σμούθι, αποφύγετε να μιλάτε όταν τρώτε, εναλλάσσετε στερεά με υγρά και καθαρίζετε τον λαιμό σας μεταξύ μπουκιών.
Πώς θα βρείτε έναν ειδικό;
Όταν οι σωματικές αλλαγές εμποδίζουν τις δραστηριότητές σας, ζητήστε από τον προσωπικό σας γιατρό να σας παραπέμψει σε έναν κατάλληλο για την κατάστασή σας θεραπευτή. Εναλλακτικά, απευθυνθείτε απευθείας σε μία από τις παραπάνω ειδικότητες για θεραπεία. Το παραπεμπτικό μπορεί να μην είναι υποχρεωτικό, ανάλογα με τη νομοθεσία.
