HARVARD HEALTH PUBLISHING
Ακούστε το άρθρο
Μια προσωρινή διακοπή της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο, γνωστή ως παροδικό ισχαιμικό εγκεφαλικό (ΠΙΕ), μπορεί να προκαλέσει διάφορα ανησυχητικά συμπτώματα, όπως ακατάληπτη ομιλία ή αδυναμία στο άνω άκρο. Τα συμπτώματα εμφανίζονται ξαφνικά, αλλά συνήθως διαρκούν λιγότερο από πέντε λεπτά. Για τον λόγο αυτόν, πολλές φορές τα ΠΙΕ παραβλέπονται ή δεν αναγνωρίζονται.
Παρόλο που το παροδικό εγκεφαλικό συχνά χαρακτηρίζεται ως «μίνι εγκεφαλικό», ο όρος «προειδοποιητικό εγκεφαλικό» στην πραγματικότητα είναι πιο ακριβής. Ένα ΠΙΕ μπορεί να είναι προάγγελος ενός μελλοντικού εγκεφαλικού επεισοδίου, το οποίο έχει παρόμοια συμπτώματα (βλ. «Πώς να αναγνωρίσετε ένα εγκεφαλικό επεισόδιο»), όμως μπορεί να σας αφήσει μόνιμη αναπηρία.
Σχεδόν ένα στα πέντε άτομα με πιθανολογούμενο παροδικό ισχαιμικό εγκεφαλικό θα εμφανίσει κανονικό εγκεφαλικό επεισόδιο εντός τριών μηνών, σύμφωνα με ανακοίνωση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας (AHA), η οποία δημοσιεύθηκε στο τεύχος Μαρτίου 2023 του επιστημονικού περιοδικού Stroke. Μάλιστα, ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου είναι υψηλότερος τις 48 ώρες μετά ένα ΠΙΕ, επισημαίνει η δρ Erica Camargo Faye, ειδική στα εγκεφαλικά επεισόδια νευρολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital.
Μερικές φορές, ένα επεισόδιο που μοιάζει με παροδικό ισχαιμικό εγκεφαλικό είναι πιο σοβαρό απ’ ό,τι φαίνεται. «Ακόμη και συμπτώματα που υποχωρούν μπορεί ουσιαστικά να είναι συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου», λέει η δρ Camargo Faye. Όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση της AHA, δύο στα πέντε άτομα με πιθανολογούμενο παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο που υποβάλλονται σε κατάλληλη απεικονιστική εξέταση εγκεφάλου διαπιστώνεται πως έχουν υποστεί πράγματι εγκεφαλικό. Γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζουμε τα συμπτώματα και να αναζητάμε αμέσως επείγουσα ιατρική φροντίδα.
Συμπτώματα ΠΙΕ ή εγκεφαλικού
Οι διάφορες περιοχές του εγκεφάλου εκτελούν διαφορετικές εργασίες, επομένως τα συμπτώματα που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια ενός παροδικού ισχαιμικού εγκεφαλικού ή ενός κανονικού εγκεφαλικού επεισοδίου εξαρτώνται από την περιοχή του εγκεφάλου στην οποία διακόπτεται η ροή του αίματος. Πριν από μία δεκαετία, η Αμερικανική Ένωση Εγκεφαλικών Επεισοδίων υλοποίησε μια εκστρατεία ενημέρωσης για τα εγκεφαλικά επεισόδια με βάση τον μνημονικό κανόνα «FAST». Τα τρία πρώτα γράμματα αντιστοιχούν στις περιοχές στις οποίες εντοπίζονται τα πλέον συνήθη συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς (Face/Πρόσωπο, Arm/Χέρι και Speech/Ομιλία). Ολοένα και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι η προσθήκη δύο ακόμη γραμμάτων (B για την ισορροπία/balance και E για τα μάτια/eyes) μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη αναγνώριση ενός παροδικού ισχαιμικού εγκεφαλικού ή ενός κανονικού εγκεφαλικού επεισοδίου. Δείτε μερικές επιπλέον λεπτομέρειες για κάθε σύμπτωμα.
Σχεδόν ένα στα πέντε άτομα με πιθανολογούμενο παροδικό ισχαιμικό εγκεφαλικό θα εμφανίσει κανονικό εγκεφαλικό επεισόδιο εντός τριών μηνών.
Ισορροπία. Αυτό το σύμπτωμα μπορεί να είναι κάπως περίπλοκο, επειδή και πολλές άλλες καταστάσεις είναι δυνατόν να προκαλέσουν ζάλη ή να επηρεάσουν την ισορροπία, όπως το χαμηλό επίπεδο σακχάρου στο αίμα (υπογλυκαιμία) ή προβλήματα στο έσω ους. Ένας ασθενής που παρουσιάζει προβλήματα ισορροπίας λόγω ΠΙΕ συχνά δυσκολεύεται να σηκωθεί και ίσως πέφτει στο πλάι, λέει η δρ Camargo Faye. Αυτό το σύμπτωμα συχνά συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, μεταξύ των οποίων η ακατάληπτη ομιλία ή τα προβλήματα όρασης, προσθέτει.
Μάτια. Τα προβλήματα όρασης μπορούν να εκδηλωθούν με διαφορετικούς τρόπους, παρόλο που το πιο συχνό είναι η απώλεια όρασης από το ένα ή και από τα δύο μάτια. Συχνά, οι ασθενείς περιγράφουν ότι βλέπουν μια σκοτεινή σκιά που καλύπτει το μισό ή ολόκληρο το οπτικό τους πεδίο. Μπορεί επίσης να εμφανίσουν θολή όραση ή διπλωπία. «Μερικές φορές, οι ασθενείς επισκέπτονται λανθασμένα πρώτα έναν οφθαλμίατρο αντί να μεταβούν στο τμήμα επειγόντων περιστατικών», λέει η δρ Camargo Faye.
Πρόσωπο. Το πρόσωπο μπορεί να κρεμάει από τη μία ή και τις δύο πλευρές κατά τη διάρκεια ΠΙΕ ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Συνήθως παρουσιάζεται πτώση μίας γωνίας του στόματος και ο ασθενής δεν μπορεί να χαμογελάσει. Δεν παρατηρείται τόσο συχνά, αλλά μπορεί επίσης να παραμορφώνονται τα μάτια και το μέτωπο.
Αδυναμία άνω ή κάτω άκρου. Αυτό το σύμπτωμα συνήθως επηρεάζει τα χέρια συχνότερα απ’ ό,τι τα πόδια, και τις περισσότερες φορές παρατηρείται μόνο στη μία πλευρά. Οι ασθενείς μπορεί να περιγράφουν αυτή την αίσθηση ως μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα και όχι ως αδυναμία. Μερικές φορές επηρεάζεται ολόκληρη η μία πλευρά του σώματος.
Δυσκολία στην ομιλία. Η ακατάληπτη ή μπερδεμένη ομιλία είναι το πιο συχνό σύμπτωμα. Σε μερικές περιπτώσεις, όμως, οι ασθενείς δυσκολεύονται να βρουν τις σωστές λέξεις ή δεν μπορούν να καταλάβουν τι τους λένε. Επιπλέον, αυτή η δυσκολία επεκτείνεται στο γράψιμο και στην πληκτρολόγηση – όπου συγκαταλέγεται και η σύνταξη μηνυμάτων σε κινητό τηλέφωνο. «Το πρόβλημα δεν σχετίζεται με σωματική λειτουργία, αλλά μάλλον με ανεπάρκεια που οφείλεται στην απουσία αιμάτωσης των περιοχών του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την ομιλία, εξηγεί η δρ Camargo Faye.
Η έγκαιρη δράση έχει κρίσιμη σημασία
Το τελευταίο γράμμα (T για τον χρόνο/time) υπογραμμίζει τη σημασία της ταχύτερης δυνατής προσέλευσης στο τμήμα επειγόντων περιστατικών για εξέταση, ακόμη και αν τα συμπτώματα έχουν υποχωρήσει. Οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες της AHA συνιστούν απεικονιστική εξέταση των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου και του τραχήλου, σε συνδυασμό με αιματολογικές εξετάσεις, για τον αποκλεισμό καταστάσεων που μερικές φορές μοιάζουν με ΠΙΕ, όπως το χαμηλό επίπεδο σακχάρου στο αίμα ή μια λοίμωξη. Σε περίπτωση διάγνωσης παροδικού ισχαιμικού εγκεφαλικού, οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται σε επιπλέον εξετάσεις για τον καθορισμό του τρόπου αντιμετώπισης, με στόχο την πρόληψη μελλοντικού εγκεφαλικού επεισοδίου.
