H Katherine Rosa αντιμετωπίζει τη μελαγχολία του χειμώνα σχεδιάζοντας σχολαστικά τον καλοκαιρινό της ανθόκηπο και προσδοκώντας με χαρά τις εκρήξεις χρωμάτων και αρωμάτων, στρέφοντας έτσι την προσοχή της στις φωτεινές ημέρες που έρχονται.
«Μου ανεβάζει τη διάθεση και με βοηθά να νιώθω πιο ζωντανή τις σκοτεινές ημέρες του χειμώνα», λέει η Rosa, οικογενειακή νοσηλεύτρια και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ιατρικής Νου-Σώματος Benson-Henry στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, η οποία ασχολείται με την κηπουρική τα περισσότερα χρόνια της ζωής της. «Είναι μια μικρή γεύση χαράς».
Η θεραπευτική κηπουρική –η χρήση της κηπουρικής για την προαγωγή της υγείας και την ευεξία– υπάρχει από τον 19ο αιώνα. Τώρα όμως, μια σειρά από τεκμηριωμένα στοιχεία σχετικά με τη θετική επίδραση της κηπουρικής στην υγεία έρχονται να επιβεβαιώσουν τα ψυχικά οφέλη που νιώθει η Rosa όταν ανοίγει λάκκους, φυτεύει σπόρους και ξεριζώνει αγριόχορτα.
Η κηπουρική έχει τις ίδιες επιδράσεις στο σώμα, στον νου και στην ψυχή με την κλασική άσκηση, δηλώνουν ειδικοί του Χάρβαρντ. Και η γοητεία που ασκεί φαίνεται ότι εξαπλώνεται: εκτιμάται ότι το 2015, 117 εκατομμύρια Αμερικανοί –ένας στους τρεις– διατηρούσαν κήπο. Άλλα 18 εκατομμύρια υιοθέτησαν αυτή τη δραστηριότητα στη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19, σύμφωνα με την Εθνική Εταιρεία Κηπουρικής των ΗΠΑ.
«Η κηπουρική σπανίως είναι κάτι που κάποιος αναγκάζεται να κάνει. Οι περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνται με την κηπουρική επειδή τους αρέσει», αναφέρει η δρ Beth Frates, διευθύντρια Υγιεινής Ζωής και Ευεξίας στο Τμήμα Χειρουργικής του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης. «Είναι μια δραστηριότητα στην οποία κυριολεκτικά ό,τι σπείρεις θερίζεις».
Οφέλη για όλο το σώμα
Όλο και περισσότερα νέα και τεκμηριωμένα στοιχεία εξηγούν γιατί το σώμα μας ωφελείται από την κηπουρική.
Σας αναγκάζει να κινηθείτε. Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2023 στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet Planetary Health δηλώνει ότι η κηπουρική απλώς μας κάνει να κινηθούμε περισσότερο. Οι ερευνητές χώρισαν 291 ενήλικες (82% γυναίκες) που δεν είχαν ασχοληθεί προηγουμένως με την κηπουρική σε δύο ομάδες: οι μισοί εντάχθηκαν σε μια κοινοτική ομάδα κηπουρικής και οι άλλοι μισοί κλήθηκαν να περιμένουν ένα έτος προτού ξεκινήσουν την κηπουρική. Και οι δύο ομάδες απαντούσαν περιοδικά σε ερωτηματολόγια που μετρούσαν τις διατροφικές τους συνήθειες και την ψυχική τους υγεία. Επίσης φορούσαν συσκευές παρακολούθησης δραστηριότητας.
Τα άτομα στην ομάδα της κηπουρικής αύξησαν το επίπεδο της σωματικής τους δραστηριότητας κατά περίπου 42 λεπτά την εβδομάδα, περισσότερο από το ένα τέταρτο των 150 λεπτών σωματικής δραστηριότητας που συνιστώνται την εβδομάδα. Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) αναφέρει την κηπουρική ως άσκηση μέτριας έντασης που καίει περίπου 330 θερμίδες την ώρα, ποσότητα παρόμοια με αυτήν της πεζοπορίας ή του χορού.
∆εδομένου ότι η κηπουρική μπορεί να μειώσει το στρες, αυτό βοηθά επίσης το ανοσοποιητικό μας σύστημα να λειτουργήσει καλύτερα.
«Η χαρά που προσφέρει η κηπουρική την καθιστά μια σωματική δραστηριότητα που είναι διασκεδαστική και προσφέρει ικανοποίηση σε πολλούς, ιδίως αυτούς που δεν βλέπουν τον εαυτό τους ως αθλητή», αναφέρει η δρ Frates. «Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το τρέξιμο, η ποδηλασία ή η κολύμβηση είναι οι μοναδικές μορφές αεροβικής δραστηριότητας, αλλά αυτός ο τρόπος σκέψης είναι περιοριστικός. Εκμεταλλευτείτε το γυμναστήριο που βρίσκεται έξω από το παράθυρό σας».
Βελτιώνει τη διατροφή σας. Η ίδια μελέτη βρήκε επίσης ότι οι συμμετέχοντες στην ομάδα της κηπουρικής έτρωγαν περίπου 7% περισσότερες ίνες κάθε μέρα –ενδεχομένως επειδή έτρωγαν αυτά που καλλιεργούσαν– σε σύγκριση με τα άτομα που δεν ασχολούνταν με την κηπουρική. Ο μέσος όρος καθημερινής πρόσληψης ινών στους ενήλικους Αμερικανούς είναι περίπου το ήμισυ των συνιστώμενων 25-30 γραμμαρίων την ημέρα. Έτσι, τα επιπλέον 1,4 γραμμάρια που έτρωγαν καθημερινά στην ομάδα της κηπουρικής αποδεικνύονται σημαντικά, δήλωσαν οι ερευνητές. Οι ίνες μπορούν να βελτιώσουν την πέψη, τη φλεγμονή και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού.
Καταπολεμά τις ασθένειες. Μελέτη του 2021 που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Journals of Gerontology: Series A δείχνει ότι τα άτομα που ασχολούνται με την κηπουρική μπορεί να εμφανίσουν μικρότερη πτώση της αποτελεσματικότητας του ανοσοποιητικού συστήματος λόγω ηλικίας. Επίσης, έχουν χαμηλότερο επίπεδο φλεγμονής χαμηλού βαθμού, που είναι συχνή στους ηλικιωμένους και μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο, καρκίνο και φλεγμονώδεις νόσους. «Δεδομένου ότι η κηπουρική μπορεί να μειώσει το στρες, αυτό βοηθά επίσης το ανοσοποιητικό μας σύστημα να λειτουργήσει καλύτερα», δηλώνει η δρ Frates.
Ψυχική τόνωση
Εκτός του ότι μπορεί ενδεχομένως να μειώσει το στρες, η κηπουρική παρέχει και άλλα σημαντικά οφέλη για την ψυχική υγεία.
Ομαλοποιεί τη διάθεση. Η σύνδεση με την ηρεμία της φύσης μπορεί να διακόψει τον «μηρυκασμό», δηλαδή τις επαναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις που μπορούν να συμβάλουν στην κατάθλιψη. Μελέτη που δημοσιεύθηκε ηλεκτρονικά στις 6 Ιουλίου 2022 στο PLOS One έδειξε ότι η κηπουρική μείωσε το στρες, το άγχος και την κατάθλιψη σε, κατά τα άλλα, υγιείς γυναίκες που παρακολούθησαν μαθήματα κηπουρικής δύο φορές την εβδομάδα για τέσσερις εβδομάδες. Καμία από τις 32 γυναίκες της μελέτης δεν είχε ασχοληθεί προηγουμένως με την κηπουρική. Οι μισές κλήθηκαν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα κηπουρικής και οι άλλες μισές παρακολούθησαν καλλιτεχνικά μαθήματα, ενώ όλες οι γυναίκες ανέφεραν το επίπεδο άγχους, κατάθλιψης και στρες. Παρόλο που και οι δύο ομάδες είχαν οφέλη για την ψυχική υγεία, οι γυναίκες στην ομάδα της κηπουρικής ανέφεραν λιγότερο άγχος.
«Αντί να εστιάζεται στη λίστα με τις υποχρεώσεις, στη διαφωνία με έναν συνάδελφο, στον καβγά με ένα αγαπημένο πρόσωπο ή σε κάποιον διαπληκτισμό στο σούπερ μάρκετ, η κηπουρός μπορεί να αφήσει αυτά τα προβλήματα στην άκρη και να βυθιστεί πλήρως στη δραστηριότητα με την οποία ασχολούνται τα χέρια της», δηλώνει η δρ Frates.
Οξύνει τον νου. Μελέτη του 2019 στο International Journal of Environmental Research and Public Health δείχνει ότι ακόμη και ένα μόνο μικρό διάστημα κηπουρικής βελτιώνει σημαντικά το επίπεδο των αυξητικών παραγόντων των εγκεφαλικών νεύρων οι οποίοι είναι σημαντικοί για την οξύτητα του νου. Η ανάλυση περιλάμβανε 41 ηλικιωμένους (68% γυναίκες) που πέρασαν 20 λεπτά απασχολούμενοι με ένα πρόγραμμα κηπουρικής. Πριν και μετά τη δραστηριότητα στον κήπο ελήφθησαν δείγματα αίματος για να μετρηθούν οι χημικές ουσίες του εγκεφάλου.
«Όταν ασχολείστε με την κηπουρική, πρέπει να είστε συγκεντρωμένοι, ενώ επίσης βασίζεστε στη μνήμη σας», εξηγεί η Rosa. «Τα εγκεφαλικά σας κύτταρα δέχονται μια συνεχή διέγερση».
Καλλιεργεί τις σχέσεις. Όταν οι ντοματιές σας παράγουν πολύ περισσότερα από αυτά τα κόκκινα ζουμερά λαχανικά από όσα μπορείτε να καταναλώσετε, τι κάνετε; Προσφέρετε το πλεόνασμα σε φίλους και συγγενείς – ενισχύοντας έτσι τους δεσμούς σας, εξηγούν ειδικοί του Χάρβαρντ. Επίσης, η κηπουρική μετατρέπεται σε μια κοινωνική δραστηριότητα όταν πραγματοποιείται στο πλαίσιο ενός κοινοτικού προγράμματος ή μιας λέσχης κηπουρικής, βοηθώντας τις σχέσεις σας να ανθήσουν. «Αν η κηπουρική είναι ένα από τα κοινωνικά σας δίκτυα, διατηρείτε σχέσεις που είναι πολύ σημαντικές για την ευτυχία σας», σχολιάζει η Rosa.
Αποφύγετε κάποιους συχνούς κινδύνους της κηπουρικής
Γνωρίζετε ότι θα χρειαστείτε ένα φτυαράκι, μια τσουγκράνα και άλλα εργαλεία κηπουρικής για να σκάψετε, να φυτέψετε και να ξεχορταριάσετε. Μην ξεχάσετε όμως να προσθέσετε το αντηλιακό, το καπέλο και τα γάντια στη λίστα με τα απαραίτητα αξεσουάρ, για να προστατευθείτε από τα λίγα, αλλά μη αμελητέα μειονεκτήματα αυτής της δραστηριότητας.
Παρόλο που κάποια έκθεση στο ηλιακό φως είναι σημαντική για να λάβουμε αρκετή βιταμίνη D, ιδίως καθώς μεγαλώνουμε, περίπου 15 λεπτά την ημέρα είναι αρκετά για να πάρουμε όσο φως χρειαζόμαστε. Εάν περνάτε μεγαλύτερα διαστήματα στον κήπο, χρησιμοποιήστε αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας (SPF) και φορέστε καπέλο με φαρδύ γείσο.
Τα γάντια δημιουργούν έναν φραγμό ανάμεσα σε εσάς και στον δηλητηριώδη κισσό και άλλα αλλεργιογόνα του δέρματος που μπορεί να φωλιάζουν στα αγαπημένα σας φυτά. Τα γάντια μπορούν επίσης να σας προφυλάξουν από έναν λιγότερο γνωστό κίνδυνο: τα βακτήρια ή τους μύκητες που ελλοχεύουν σε ορισμένα μείγματα χώματος για γλάστρες. Τα μικρόβια αυτά μπορούν να προκαλέσουν διάφορες λοιμώξεις μέσω του δέρματος, ή ακόμη και πνευμονία, εάν τα εισπνεύσετε. Παρόλο που ο κίνδυνος είναι πολύ χαμηλός, είναι προτιμότερο να φοράτε γάντια όταν χειρίζεστε χώμα για γλάστρες. Για μεγαλύτερη προστασία, φοράτε μάσκα ή τουλάχιστον κρατάτε τους σάκους με το χώμα για γλάστρες μακριά από το πρόσωπό σας όταν τους ανοίγετε ή τους αδειάζετε.
