Μπορεί να έχετε δει διαφημίσεις ή διάφορους διασήμους να μιλούν με ενθουσιασμό για τα θαυματουργά αποτελέσματα της θεραπείας υποκατάστασης της τεστοστερόνης (TRT). Ισχυρίζονται ότι η αύξηση του επιπέδου της τεστοστερόνης κάνει τους άνδρες να αισθάνονται πιο νέοι και πιο δυνατοί και ότι τονώνει τη σεξουαλική τους ζωή.
Όλα αυτά ακούγονται υπέροχα, αλλά είναι πράγματι η TRT ένα ισχυρό ελιξίριο κατά της γήρανσης; Όπως ισχύει με πολλούς ισχυρισμούς που υπόσχονται θαύματα, μην πιστεύετε αυτά που ακούτε.
«Σε ορισμένους ηλικιωμένους άνδρες, η αύξηση του χαμηλού επιπέδου τεστοστερόνης μπορεί να βελτιώσει ορισμένες πλευρές της σωματικής και ψυχικής υγείας», δηλώνει ο δρ Michael O’Leary, ουρολόγος στο Brigham and Women’s Hospital, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ. «Όμως η TRT δεν θα γυρίσει ξαφνικά πίσω το ρολόι».
Τα νέα για τη χαμηλή τεστοστερόνη
Η τεστοστερόνη είναι η φυλετική ορμόνη που προσδίδει στους άνδρες τα αρρενωπά χαρακτηριστικά. Παράγεται από τους όρχεις και βοηθά να αναπτυχθούν τα τυπικά ανδρικά χαρακτηριστικά, όπως η μπάσα φωνή, οι τρίχες στο πρόσωπο και το μέγεθος και η δύναμη των μυών. Επίσης τροφοδοτεί την ανδρική λίμπιντο.
Οι γιατροί ορίζουν ως φυσιολογικό επίπεδο τεστοστερόνης στο αίμα τα 300 νανογραμμάρια ανά δεκατόλιτρο (ng/dL) και άνω. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολέγιο Ιατρών, το επίπεδο τεστοστερόνης ενός άνδρα μειώνεται κατά περίπου 1,6% κατ’ έτος από την ηλικία των 35 ετών και μετά. Περίπου 20% των ανδρών ηλικίας 60 ετών και άνω έχουν χαμηλό επίπεδο τεστοστερόνης. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε 30% για τους άνδρες 70-80 ετών και σε 50% για τους άνδρες 80-90 ετών.
Επιπρόσθετα στη φυσιολογική μείωση λόγω ηλικίας, σημαντική πτώση της τεστοστερόνης μπορεί επίσης να προκληθεί από φάρμακα (ιδίως τα αναβολικά στεροειδή) ή από βλάβη στους όρχεις, για παράδειγμα εξαιτίας τραυματισμού, λοίμωξης, ακτινοθεραπείας ή χημειοθεραπείας.
Για τη λήψη ορθής τιμής μπορεί να χρειαστούν αρκετές εξετάσεις αίματος, καθώς το επίπεδο της τεστοστερόνης εμφανίζει διακύμανση στη διάρκεια της ημέρας. Οι εξετάσεις γίνονται συνήθως μεταξύ 7 και 10 π.μ., όταν η τεστοστερόνη βρίσκεται στην αιχμή της. Το χαμηλό επίπεδο μπορεί να προκαλέσει οτιδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα και παθήσεις:
• κατάθλιψη
• μειωμένη αυτοπεποίθηση
• δυσκολία στη συγκέντρωση
• διαταραχή του ύπνου
• μειωμένη μυϊκή και οστική μάζα
• αυξημένο σωματικό λίπος
• κόπωση
Το επίπεδο τεστοστερόνης ενός άνδρα μειώνεται κατά περίπου 1,6% κατ’ έτος από την ηλικία των 35 ετών και μετά, ενώ 20% των ανδρών ηλικίας 60 ετών και άνω έχουν χαμηλό επίπεδο τεστοστερόνης.
• διογκωμένους ή ευαίσθητους μαστούς
• κοκκίνισμα ή εξάψεις
• χαμηλότερη σεξουαλική ενόρμηση
• λιγότερες αυτόματες στύσεις
• δυσκολία στη διατήρηση της στύσης.
Ο δρ O’Leary δηλώνει ότι ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει TRT αν το επίπεδό σας μειωθεί κάτω από τα 300 ng/dL, αλλά αυτό δεν θα γίνει αμέσως. «Το πρώτο βήμα είναι να καθοριστεί αν τυχόν συμπτώματα που αποδίδονται στη χαμηλή τεστοστερόνη σχετίζονται με κάτι άλλο το οποίο μπορεί να αντιμετωπιστεί».
Για παράδειγμα, συμπτώματα όπως η κόπωση, η δυσκολία στη συγκέντρωση και η χαμηλή σεξουαλική ενόρμηση μπορεί να οφείλονται σε κακή διατροφή, έλλειψη άσκησης και ανεπαρκή ύπνο. Το στρες, το άγχος και η κατάθλιψη μπορεί να είναι παρενέργειες της στυτικής δυσλειτουργίας. «Η αύξηση του χαμηλού επιπέδου τεστοστερόνης από μόνη της δεν θα λύσει αυτά τα προβλήματα», εξηγεί ο δρ O’Leary.
Δοκιμή της TRT
Αν τα προβληματικά συμπτώματα και η χαμηλή τεστοστερόνη παραμένουν μετά από αυτές τις διερευνήσεις, ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει βραχυχρόνια TRT. Η TRT χορηγείται συνήθως σε μορφή γέλης, κρέμας ή επιθέματος που εφαρμόζεται καθημερινά στο δέρμα (συνήθως στον ώμο ή στον μηρό, στα οποία είναι εύκολη η πρόσβαση). Η TRT μπορεί επίσης να ληφθεί ως φάρμακο από το στόμα μία φορά την ημέρα ή ως ένεση μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Μια άλλη επιλογή είναι η εμφύτευση σφαιριδίων στους γλουτούς, τα οποία απελευθερώνουν αργά τεστοστερόνη στη διάρκεια αρκετών εβδομάδων. «Δεν υπάρχει κάποιο πλεονέκτημα μιας μεθόδου έναντι κάποιας άλλης», δηλώνει ο δρ O’Leary. «Όμως οι ενέσεις μπορεί να επιτύχουν πιο γρήγορη αλλαγή».
Μετά από θεραπεία με TRT για περίπου δύο μήνες, ο γιατρός σας θα αξιολογήσει τα συμπτώματά σας. Αν δεν υπάρχει αξιοσημείωτη βελτίωση, μπορεί να αυξήσει τη δόση, να συνεχίσει με την τρέχουσα δόση για λίγο περισσότερο ή να διακόψει τη θεραπεία.
«Έχετε υπόψη σας ότι η TRT μπορεί να μη λειτουργεί σε όλους ή μπορεί να έχει μόνο ελάχιστη δράση», διευκρινίζει ο δρ O’Leary. Κάτι άλλο που πρέπει να θυμάστε είναι ότι, αν έχετε καλή ανταπόκριση, μπορεί να χρειαστεί να συνεχίσετε τη θεραπεία με TRT επ’ αόριστον για να διατηρηθεί το όφελος, καθώς ο οργανισμός σας σταματά να παράγει ο ίδιος τεστοστερόνη όσο είστε σε θεραπεία.
Η TRT μπορεί να έχει βραχυχρόνιες παρενέργειες, όπως ακμή, διαταραχή της αναπνοής στον ύπνο, διόγκωση ή ευαισθησία των μαστών ή οίδημα των αστραγάλων. «Στους περισσότερους όμως άνδρες που είναι κατάλληλοι γι’ αυτή τη θεραπεία, τα οφέλη της TRT συνήθως υπερτερούν των πιθανών κινδύνων», αναφέρει ο δρ O’Leary.
Και πάλι, υπάρχουν ανησυχίες για τη μακροχρόνια χρήση της TRT. Οι επιστήμονες συνεχίζουν να διερευνούν κατά πόσο η TRT μπορεί να διεγείρει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων στον προστάτη. Επίσης, κάποιες έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και θανάτου από καρδιοπάθεια.
Πιο οριστική απάντηση σε αυτόν τον τομέα μπορεί να έρθει από τη μελέτη TRAVERSE που ολοκληρώθηκε πρόσφατα και εξέτασε τη σύνδεση της TRT με σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα σε περισσότερους από 5.000 άνδρες για διάστημα πέντε ετών.
Τα αποτελέσματα αναμένονται σύντομα. Προς το παρόν, ωστόσο, τα στοιχεία παραμένουν ανάμεικτα σχετικά με αυτούς τους πιθανούς κινδύνους και, επομένως, η ασφαλέστερη επιλογή για τους άνδρες με κίνδυνο καρδιοπάθειας ή με διάγνωση καρκίνου του προστάτη είναι να αποφεύγουν την TRT.
