Οι περισσότερες φιλίες επιβεβαιώνουν το ρητό «όμοιος ομοίω αεί πελάζει», το οποίο σημαίνει ότι οι άνθρωποι με παρόμοια χαρακτηριστικά και ενδιαφέροντα πλησιάζουν ο ένας τον άλλον.
Τι γίνεται όμως όταν οι φίλοι έχουν πολύ διαφορετική ηλικία; Μια διαγενεακή φιλία –που συνήθως περιλαμβάνει έναν μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικα και κάποιον που είναι 15, 20 ή περισσότερα χρόνια νεότερος– είναι κάτι σπάνιο, αλλά μπορεί να προσφέρει μια συναρπαστική ισορροπία εμπειριών, νοοτροπιών και προσεγγίσεων και να παραγάγει ενδιαφέροντα οφέλη για την υγεία.
Το να κάνεις φίλους δεν είναι και τόσο εύκολο και η προσπάθεια μπορεί να μοιάζει ακόμη πιο δύσκολη αν η ηλικία στέκεται ως φραγμός. Ωστόσο, είναι λάθος να περιορίζουμε τους εαυτούς μας σε δεσμούς μόνο εντός της ηλικιακής μας ομάδας, παρατηρεί ο Ronald Siegel, επίκουρος καθηγητής Ψυχολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
«Είμαστε σαν ψάρι στα νερά του όταν βρισκόμαστε με τη συνηθισμένη μας κοινωνική ομάδα, αλλά αυτό μπορεί να είναι πολύ περιοριστικό», δηλώνει. «Οι διαγενεακές φιλίες απαιτούν να αφήσουμε στην άκρη τις προκαταλήψεις μας για τις γενεές και να προσεγγίσουμε το άλλο άτομο με περιέργεια. Συνειδητοποιείς ότι υπάρχουν πολύ διαφορετικοί τύποι εξυπνάδας, αντίληψης και διορατικότητας, οι οποίοι είναι συναρπαστικοί και πλούσιοι σε εμπειρία γιατί το άτομο αυτό ενηλικιώθηκε σε μια διαφορετική εποχή».
Ενίσχυση του νου και του σώματος
Όπως όλες οι φιλίες, έτσι και αυτές μεταξύ ατόμων διαφορετικών ηλικιών φαίνεται ότι ωφελούν το σώμα μας και τον νου μας. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 27 Μαρτίου 2023 στην ηλεκτρονική έκδοση του επιστημονικού περιοδικού Social Psychological and Personality Science δείχνει ότι οι καλοί φίλοι και η καλή υγεία πάνε χέρι χέρι, μειώνοντας το στρες και την αρτηριακή πίεση και περιορίζοντας τις απότομες αυξήσεις της αρτηριακής πίεσης σε περιόδους στρες. «Όταν οι άνθρωποι έχουν φίλους που μπορούν να εμπιστευτούν, ανθίζουν», δηλώνει ο Siegel.
Οι νεότεροι φίλοι μπορεί επίσης να μας βοηθήσουν να διατηρήσουμε μια πιο νεανική στάση. Οι ηλικιωμένοι που έχουν φίλους οι οποίοι είναι πάνω από δέκα χρόνια νεότεροι αισθάνονται και οι ίδιοι πιο νέοι και είναι πιο ικανοποιημένοι από τη διαδικασία της γήρανσης, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 14 Μαρτίου 2022 στην ηλεκτρονική έκδοση του European Journal of Aging. Αυτή η αντίληψη του εαυτού μπορεί να έχει θετικές συνέπειες για την υγεία, που περιλαμβάνουν το να ζήσει κάποιος περισσότερο, υποστηρίζει η προηγούμενη έρευνα.
Αν και αναγνωρίζει αυτό το πιθανό όφελος, ο Siegel μας καλεί να δούμε την ευρύτερη εικόνα. «Με έλκει περισσότερο η ιδέα του να μπορούμε να αποδεχτούμε την ηλικία μας, όποια και αν είναι αυτή, και να τη ζούμε στο έπακρο», δηλώνει. «Η φιλία έχει να κάνει περισσότερο με το να μοιραζόμαστε τα δώρα μας και να μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλον».
Οι ηλικιωμένοι που έχουν φίλους οι οποίοι είναι πάνω από δέκα χρόνια νεότεροι αισθάνονται και οι ίδιοι πιο νέοι και είναι πιο ικανοποιημένοι από τη διαδικασία της γήρανσης.
Οι φιλίες με άτομα με μεγάλη διαφορά ηλικίας μπορούν να μας ανοίξουν τα μάτια στις κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές που συντελούνται και στο πώς επηρεάζουν τους ανθρώπους οι οποίοι βρίσκονται σε διαφορετικό στάδιο της ζωής τους. «Μπορούμε να μάθουμε πάρα πολλά ο ένας από τον άλλον, γιατί με τον ίδιο τρόπο που η κάθε κουλτούρα διαθέτει μια σοφία και μια προοπτική οι οποίες δεν υπάρχουν σε κάποια άλλη, έτσι συμβαίνει και με την κάθε ηλικιακή ομάδα», σχολιάζει ο Siegel. «Αυτό έχει πολύ μεγάλη αξία».
Ο Siegel έχει παρατηρήσει ότι τα άτομα που δεν έχουν αυτού του είδους τους δεσμούς τείνουν να προσκολλώνται σε πιο στενόμυαλες απόψεις, επειδή «απλώς δεν εκτίθενται σε απόψεις που τους ταρακουνούν». Ωστόσο, η ευέλικτη στάση, προσθέτει, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο ψυχικής υγείας.
«Η ζωή αλλάζει διαρκώς και, αν χρησιμοποιείς μόνο την ίδια παλιά στρατηγική αντιμετώπισης για κάθε δυσκολία, πιθανότατα θα αποτύχει. Αν όμως είσαι ικανός να προσαρμόζεσαι –μεταξύ άλλων, στη γήρανση– θα έχεις ευζωία», δηλώνει. «Οτιδήποτε μας κάνει πιο ευέλικτους ψυχικά συμβάλλει στην ευζωία μας».
Πώς να κάνετε φίλους
Αν ενδιαφέρεστε να κάνετε φιλίες με άτομα διαφόρων ηλικιών, ο Siegel συνιστά τα εξής:
Δοκιμάστε στους οικείους χώρους. Οι νεότεροι και μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες συχνά συνυπάρχουν ή εργάζονται στους ίδιους χώρους, είτε πρόκειται για το γραφείο είτε για την κοινότητα, για θρησκευτικές ομάδες ή για ομάδες γυμναστηρίου. Χρησιμοποιήστε τον κοινό χώρο εργασίας ή τις κοινές δραστηριότητες ως εφαλτήριο για μια βαθύτερη σύνδεση.
Πάρτε ρίσκα. «Αν σκέφτεστε να πλησιάσετε κάποιον –να του μιλήσετε, να τον προσκαλέσετε σε γεύμα, να συνδεθείτε με κάποιον τρόπο– αλλά φοβάστε ότι θα σας απορρίψει επειδή ανήκετε σε διαφορετική γενιά, ρισκάρετέ το και δείτε τι θα γίνει», προτείνει ο Siegel.
Επιδιώξτε πραγματική σύνδεση. Προβληματιστείτε λιγότερο για το πώς θα κάνετε καλή εντύπωση και περισσότερο για το πώς θα δείξετε πραγματικό ενδιαφέρον για τη ζωή και τις εμπειρίες του άλλου προσώπου. «Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και στις επαφές μας με άτομα της ίδιας ηλικίας, αλλά είναι ίσως ακόμη πιο σημαντικό όταν υπάρχει κάποια απόσταση λόγω ηλικίας», παρατηρεί ο Siegel. «Αυτό θα δημιουργήσει μια αίσθηση εμπιστοσύνης και καλής θέλησης, που θα διευκολύνει την προοπτική να γευματίσετε μαζί, να πάτε έναν περίπατο ή να περάσετε χρόνο μαζί».
