Ενας μέσος υγιής άνδρας 65 ετών μπορεί να περιμένει ότι θα ζήσει άλλα 18 χρόνια ή περίπου 6.500 ημέρες, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις. Πώς θέλετε, λοιπόν, να περάσετε αυτόν τον χρόνο που σας απομένει;
«Με τις σωστές επιλογές, όπως άσκηση και κατάλληλη διατροφή, μπορείτε να έχετε μια πιο μακροχρόνια και πιο υγιή ζωή», δηλώνει ο Ronald Siegel, επίκουρος καθηγητής Ψυχολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και συντάκτης της Ειδικής Έκθεσης Υγείας Positive Psychology (Θετική Ψυχολογία) του Χάρβαρντ.
«Ωστόσο, ο τελικός στόχος δεν είναι απλώς να ζήσετε περισσότερο, αλλά να χαρείτε τη ζωή σας και να βρείτε νόημα σε αυτήν, το οποίο σημαίνει μεγαλύτερη έμφαση στην ποιότητα ζωής».
Ορισμός της ποιότητας
Η καλή ποιότητα ζωής είναι δύσκολο να οριστεί ή να μετρηθεί, καθώς έχει διαφορετική έννοια για κάθε άνθρωπο.
Ωστόσο, μελέτη που δημοσιεύθηκε ηλεκτρονικά στις 8 Μαρτίου 2019 στο PLOS One επιχείρησε να την ορίσει. Οι ερευνητές μελέτησαν τις απαντήσεις 3.400 ηλικιωμένων σε ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με την ποιότητα ζωής. Δείτε ποια χαρακτηριστικά θεώρησαν οι συμμετέχοντες περισσότερο σημαντικά:
Αυτονομία: να παραμένεις ανεξάρτητος, να διατηρείς την αξιοπρέπειά σου και να μην αισθάνεσαι ότι γίνεσαι βάρος.
Αξιόλογες δραστηριότητες: να περνάς χρόνο κάνοντας πράγματα που σε χαροποιούν, έχουν αξία για σένα και δίνουν νόημα στη ζωή σου.
Σχέσεις: να διατηρείς δεσμούς με φίλους και συγγενείς.
Νοοτροπία και προσαρμογή: να βλέπεις το ποτήρι μισογεμάτο.
Συναισθηματική άνεση: να νιώθεις ήρεμος, γαλήνιος και απαλλαγμένος από ανησυχίες.
Πνευματικότητα: να έχεις πίστη και να βιώνεις αυτοεξέλιξη μέσω των πεποιθήσεών σου, των τελετουργιών και του εσωτερικού στοχασμού.
Τα παραπάνω είναι απλά παραδείγματα, αλλά μπορούν να σε βοηθήσουν να βρεις τον δικό σου ορισμό για την ποιότητα ζωής. Ωστόσο, όπως δηλώνει ο Siegel, ο θεμέλιος λίθος για μια καλή ποιότητα ζωής είναι συνήθως η στάση ζωής και οι συνήθειες: μια αίσθηση σκοπού, η σύνδεση με άλλους και η απόλαυση της διαδικασίας και του ταξιδιού.
«Μπορούν να σε βοηθήσουν να βρεις βιώσιμους δρόμους προς την ευεξία και να αλλάξεις τη συμπεριφορά και τις συνήθειές σου, έτσι ώστε να αγαπήσεις και να χαρείς αυτή τη νέα φάση της ζωής σου».
Καλλιεργήστε έναν σκοπό
Η ισχυρή αίσθηση σκοπού σημαίνει επιθυμία να συνεχίσεις να επιδιώκεις στόχους, να αισθάνεσαι ότι η ζωή αξίζει και να έχεις έναν γενικότερο ενθουσιασμό για τη ζωή. «Χωρίς μια συγκεκριμένη αίσθηση σκοπού, οι άνθρωποι μπορεί να νιώθουν χαμένοι και κενοί», δηλώνει ο Siegel.
Μάλιστα, έρευνα έχει δείξει ότι οι ηλικιωμένοι που έχουν μια καθορισμένη αίσθηση σκοπού είναι πιο δραστήριοι και έχουν μικρότερο κίνδυνο καρδιοπάθειας και πρόωρου θανάτου.
Ο σκοπός της ζωής είναι κάτι περισσότερο από το να βρεις απλώς κάτι για να γεμίζεις τον χρόνο σου. Είναι να κυνηγάς στόχους και ενδιαφέροντα που εστιάζονται στην αυτοεξέλιξη, στην ανάπτυξη και στη σύνδεση με άλλους, δηλώνει ο Siegel.
«Αντί να επικεντρώνεσαι σε αυτό που σε όριζε στο παρελθόν, δες ποιος είσαι τώρα, ποια είναι τα ενδιαφέροντά σου και πού μπορεί να βρεις τη μεγαλύτερη αίσθηση χαράς, νοήματος και αφοσίωσης, ως μια ευκαιρία για περιπέτεια και ανακάλυψη». Μπορείς να ξαναθυμηθείς ενδιαφέροντα που είχες αφήσει στην άκρη στο παρελθόν ή να ασχοληθείς με κάτι που ήθελες πάντα να εξερευνήσεις.
Για παράδειγμα, να μάθεις ένα μουσικό όργανο, να γίνεις εθελοντής για έναν αγαπημένο σκοπό ή να παρακολουθήσεις διαδικτυακά ή με φυσική παρουσία μαθήματα για θέματα που σου κινούν την περιέργεια, όπως η ιστορία, η συγγραφή ή η επιστήμη.
Ή να επικεντρωθείς στην ανάπτυξη νέων ικανοτήτων, όπως η ομιλία μπροστά σε κοινό, η μαγειρική ή η επιδιόρθωση μηχανημάτων.
Συνδεθείτε με τους άλλους
Η συνεχιζόμενη Μελέτη Ανάπτυξης Ενηλίκων του Χάρβαρντ, η οποία παρακολουθεί τις αλλαγές στη σωματική και ψυχική υγεία των ανθρώπων στη διάρκεια της ζωής τους, έχει διαπιστώσει ότι οι υψηλής ποιότητας σχέσεις είναι βασικές για τη μακροχρόνια ευημερία.
«Για να ζούμε καλά, χρειάζεται να συνδεόμαστε με τους φίλους μας, τους συγγενείς μας και την κοινότητα», δηλώνει ο Siegel. «Αναζητήστε λοιπόν δραστηριότητες που σας βοηθούν να έρθετε πιο κοντά με άλλους και να νιώσετε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη».
Ακολουθήστε τη ροή
Καλή ποιότητα ζωής δεν σημαίνει πάντα την επίτευξη ενός στόχου. «Πολλές φορές η ευχαρίστηση βρίσκεται στη διαδικασία και στο ταξίδι», επισημαίνει ο Siegel.
Κεντρικό ρόλο σε αυτή την εμπειρία παίζει μια ψυχική κατάσταση που είναι γνωστή ως «ροή». Ροή υπάρχει όταν οι άνθρωποι βιώνουν τα υψηλότερα επίπεδα ευχαρίστησης από τις δραστηριότητές τους. Σε περιόδους ροής, οι άνθρωποι έχουν αυξημένη κατάσταση προσοχής, εργάζονται χωρίς κόπο, αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο των πράξεών τους και –πράγμα ίσως πιο σημαντικό– δεν εστιάζονται στο τελικό αποτέλεσμα.
«Τα άτομα που βιώνουν ροή ζουν περισσότερο στην παρούσα στιγμή, κρίνουν λιγότερο τον εαυτό τους και είναι γενικά πιο ευτυχισμένα», δηλώνει ο Siegel.
Η ροή έρχεται πιο εύκολα όταν υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στη δυσκολία μιας δραστηριότητας και στην ικανότητά σας να την εκτελέσετε. Κρατήστε νοερά σημειώσεις για το πώς αισθάνεστε όταν ασχολείστε με δραστηριότητες που οδηγούν σε καλύτερη ποιότητα ζωής.
«Η άσκηση μπορεί να σας βοηθήσει να προσαρμόσετε τις δραστηριότητές σας έτσι ώστε να επιτύχετε μια κατάσταση ροής, καθώς και να εκτιμήσετε κατά πόσο η επιδίωξή σας είναι κάτι που σας προσφέρει τη χαρά και την ικανοποίηση που αναζητάτε», προτείνει ο Siegel.
Αλλαγή στάσης
Οι περισσότεροι άνδρες έχουν περάσει τα πρώτα χρόνια της ζωής τους σε μια διαρκή προσπάθεια να επιτύχουν πράγματα και να αποδείξουν την αξία τους. «Ήταν ο τρόπος που είχαν για να αισθανθούν καλά με τον εαυτό τους, αλλά αυτός ο αγώνας για διατήρηση της αυτοεκτίμησης μέσω επιτευγμάτων γίνεται λιγότερο βιώσιμος καθώς οι άνδρες μεγαλώνουν», παρατηρεί ο Ronald Siegel, επίκουρος καθηγητής Ψυχολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. «Η καριέρα τους ανήκει πια στο παρελθόν, τα παιδιά έχουν μεγαλώσει και πλέον δεν έχουν τίποτα για να γεμίσουν αυτό το κενό». Ο επανακαθορισμός της ποιότητας ζωής είναι μια ευκαιρία να ξεφύγουν από την ανταγωνιστική νοοτροπία και από τη συνεχή σύγκριση του εαυτού τους με τους άλλους, προτείνει ο Siegel. «Αυτό μπορεί να τους προσφέρει την ελευθερία που χρειάζονται για να αναζητήσουν το νόημα της ζωής και την ευεξία σε πιο γερά θεμέλια και να τους βοηθήσει να δουν ότι η ποιότητα ζωής δεν χρειάζεται να περιστρέφεται γύρω από επιτεύγματα».
