Αν και η καθημερινή ασπιρίνη χαμηλής δόσης μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη καρδιακής προσβολής, αυτό το ευρέως χρησιμοποιούμενο φάρμακο συνοδεύεται από ένα μειονέκτημα: έναν αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας. Αυτός κυμαίνεται από την εμφάνιση ελάσσονων προβλημάτων (όπως εμφανείς μελανιές) έως την εμφάνιση πιο σοβαρών, αλλά σπάνιων επιπλοκών, όπως η εγκεφαλική αιμορραγία.
Νέες έρευνες ανακαλύπτουν σήμερα πως ηλικιωμένα άτομα που λαμβάνουν καθημερινά ασπιρίνη χαμηλής δόσης είναι πιθανότερο να εμφανίσουν αναιμία, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μειωμένη ποσότητα ερυθροκυττάρων στο αίμα. Τα ευρήματα αποτελούν ακόμη μία υπενθύμιση του ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με τη χρήση ασπιρίνης καθημερινά. Παρότι περίπου οι μισοί ηλικιωμένοι αναφέρουν ότι λαμβάνουν ασπιρίνη χαμηλής δόσης, οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν την πρακτική αυτή μόνο σε άτομα που έχουν στεφανιαία νόσο ή άλλη αγγειοπάθεια και σε εκείνους που είναι κάτω των 70 ετών και διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για καρδιακή προσβολή. (Για περισσότερες λεπτομέρειες δείτε το άρθρο «Συμβουλές σχετικά με την καθημερινή λήψη ασπιρίνης» στο τεύχος Καρδιολογίας των Θεμάτων Υγείας που κυκλοφόρησε στις 23 Ιουνίου 2021.)
«Δεν μπορούμε να μιλάμε για όλα τα καλά της ασπιρίνης χωρίς να αναφέρουμε τη βλάβη που πιθανόν να προκαλεί», λέει ο καρδιολόγος δρ Gregory Piazza, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Εδώ και δεκαετίες, οι γιατροί συνιστούσαν τη λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης για τους περισσότερους άνδρες άνω των 50, αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον. Εκτός κι αν έχετε διαγνωστεί με καρδιαγγειακή νόσο, ο κίνδυνος αιμορραγίας πιθανότατα ξεπερνά τα καρδιοπροστατευτικά οφέλη του φαρμάκου, όπως έχουν δείξει αρκετές πρόσφατες μεγάλες μελέτες που συγκρίνουν την ασπιρίνη με ένα εικονικό φάρμακο.
Περισσότερη ζημιά παρά όφελος
Μία από αυτές τις μελέτες ήταν η επονομαζόμενη μελέτη ASPREE (Ασπιρίνη για τη μείωση επεισοδίων στους ηλικιωμένους), η οποία παρακολούθησε περισσότερους από 19.000 αρχικά υγιείς ενήλικες άνω των 70 για σχεδόν μία πενταετία. Στα άτομα αυτά η ασπιρίνη χαμηλής δόσης δεν παρείχε προστασία έναντι της καρδιακής προσβολής ή του εγκεφαλικού. Ωστόσο προκαλούσε αύξηση του κινδύνου μείζονος αιμορραγίας –ιδίως στο στομάχι και στον εγκέφαλο– κατά 30%.
Η ασπιρίνη μπορεί επίσης να προκαλέσει ανεπαίσθητη, μη αντιληπτή εσωτερική αιμορραγία, η οποία οδηγεί σε αναιμία, σύμφωνα με μια νέα ανάλυση των δεδομένων της μελέτης ASPREE, η οποία εξέτασε το επίπεδο αιμοσφαιρίνης και φερριτίνης των συμμετεχόντων μέσω ετήσιων μετρήσεων. Η αιμοσφαιρίνη μεταφέρει οξυγόνο στο αίμα, ενώ η φερριτίνη συμβάλλει στην αποθήκευση σιδήρου στον οργανισμό. Η αναιμία ορίζεται ως επίπεδο αιμοσφαιρίνης κάτω από 12 χιλιοστόγραμμα ανά λίτρο (mg/L) για τους άνδρες και κάτω από 11 mg/L για τις γυναίκες.
Αυτή η νέα ανάλυση, η οποία δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουλίου 2023 του επιστημονικού περιοδικού Annals of Internal Medicine, βρήκε ότι τα άτομα που λάμβαναν ασπιρίνη είχαν 20% περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν αναιμία σε σύγκριση με όσους δεν λάμβαναν το φάρμακο. Αν και στις ήπιες περιπτώσεις αναιμίας μπορεί να μην εμφανίζεται κανένα σύμπτωμα, η πάθηση μπορεί να προκαλέσει κόπωση, αδυναμία, δύσπνοια και ζάλη, συμπτώματα τα οποία οφείλονται στο μειωμένο επίπεδο οξυγόνου στον οργανισμό.
Εάν παίρνετε ασπιρίνη χαμηλής δόσης, να κάνετε ετήσιες αιματολογικές εξετάσεις ώστε να παρακολουθείτε το επίπεδο της αιμοσφαιρίνης σας.
Οι δράσεις της ασπιρίνης
Η ασπιρίνη αποτρέπει τη δημιουργία θρόμβων αίματος, προλαμβάνοντας τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων –που είναι μικροσκοπικά κομμάτια κυττάρων του αίματος– μεταξύ τους. Όμως το φάρμακο επίσης αποκλείει ουσίες που βοηθούν στη διατήρηση και στην προστασία του ευαίσθητου ιστού (βλεννογόνου) που καλύπτει εσωτερικά τον γαστρεντερικό σωλήνα. «Η μακροχρόνια χρήση ασπιρίνης μπορεί να προξενήσει βλάβη σε αυτή την προστατευτική επένδυση, καθιστώντας πιο πιθανή την αιμορραγία», επισημαίνει ο δρ Piazza. Οι γιατροί χαρακτηρίζουν τη μικρή διαρροή αίματος ως «λανθάνουσα» αιμορραγία, καθώς συχνά παραμένει κρυφή και δεν γίνεται αντιληπτή.
Αυτή η ελαφριά αιμορραγία μπορεί να παρουσιαστεί στο στομάχι ή πιο χαμηλά, στον γαστρεντερικό σωλήνα. Εάν έχετε οποιαδήποτε ρωγμή σε αυτή την οδό, όπως αιμορροΐδες ή έναν μικροσκοπικό πολύποδα στο παχύ έντερο, η καθημερινή λήψη ασπιρίνης μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες αιμορραγίας τους. Αυτό το φαινόμενο ίσως επίσης να εξηγεί γιατί η χρήση ασπιρίνης έχει συνδεθεί με μικρότερο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του παχέος εντέρου. Η ασπιρίνη μπορεί να αποκαλύψει τον καρκίνο προκαλώντας αιμορραγία ενός καρκινικού πολύποδα, η οποία θα εμφανιστεί με τη μορφή αίματος στα κόπρανα του ασθενούς. Η πιο έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση που θα προκύψει ως επακόλουθο μπορεί να παρατείνει την επιβίωση του ατόμου, εξηγεί ο δρ Piazza.
Το συμπέρασμα
Εάν λαμβάνετε σήμερα χαμηλής δόσης ασπιρίνη, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας ώστε να βεβαιωθείτε ότι έχει νόημα στην περίπτωσή σας. «Με τους δικούς μου ασθενείς επανεξετάζουμε όλα τους τα φάρμακα σε κάθε επίσκεψη», λέει ο δρ Piazza. Ορισμένοι μπορεί να λάμβαναν ασπιρίνη για χρόνια, αλλά, δεδομένου ότι ο κίνδυνος αιμορραγίας αυξάνεται με την ηλικία, μπορεί να είναι η κατάλληλη στιγμή γι’ αυτούς να τη διακόψουν. Ή ενδεχομένως να έχουν ξεκινήσει να λαμβάνουν ένα άλλο, πιο ισχυρό αντιθρομβωτικό φάρμακο που καθιστά την ασπιρίνη περιττή. Ένα συνηθισμένο παράδειγμα είναι η κλοπιδογρέλη, η οποία συχνά συνταγογραφείται μετά από μια επέμβαση για διάνοιξη αρτηρίας με ενδοπρόθεση (stent).
Εάν ο γιατρός σας σας συνιστά ασπιρίνη χαμηλής δόσης, φροντίστε να κάνετε ετήσιες αιματολογικές εξετάσεις ώστε να παρακολουθείτε το επίπεδο της αιμοσφαιρίνης σας. Είναι μια κοινή εξέταση στο πλαίσιο του ετήσιου τσεκάπ. Αλλά για την πρόληψη της καρδιοπάθειας οι γιατροί τείνουν να εστιάζονται στις τιμές της χοληστερόλης και του σακχάρου αίματος και να δίνουν λιγότερη σημασία στο επίπεδο της αιμοσφαιρίνης, λέει ο δρ Piazza.
