Μαζί με πολλούς σημαντικούς οργανισμούς υγείας, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) προειδοποιεί σχετικά με τους κινδύνους της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, η οποία μπορεί να συμβάλει στην υπέρταση, στην παχυσαρκία και στην εμφάνιση εγκεφαλικού επεισοδίου. Επίσης, η AHA αποτρέπει από την κατανάλωση αλκοόλ για βελτίωση της υγείας των ατόμων, αν και η εταιρεία υποστηρίζει ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (δηλ. όχι περισσότερα από ένα ποτά την ημέρα για τις γυναίκες και δύο ή λιγότερα την ημέρα για τους άνδρες) είναι αποδεκτή.
Αυτές οι περίπλοκες συμβουλές πηγάζουν από αντικρουόμενες μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις της ελαφριάς έως μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ. Ενώ ορισμένες έρευνες εστιάζονται σε κληρονομούμενους παράγοντες (βλ. «Διερευνώντας τις δράσεις της κατανάλωσης αλκοόλ με τη βοήθεια της γενετικής»), υπονοώντας ότι ακόμη και η ελαφριά κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να είναι επιβλαβής, άλλες μελέτες εξετάζουν τους μηχανισμούς μέσω των οποίων η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να ωφελεί την καρδιά.
Περιορισμένα στοιχεία υποστηρίζουν ότι το αλκοόλ ίσως αυξάνει το επίπεδο της HDL (καλής) χοληστερόλης, ενισχύει το επίπεδο των αντιοξειδωτικών ή βελτιώνει τη ροή του αίματος. Αλλά καμία από τις παραπάνω εξηγήσεις δεν έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα πειστική. Μια πρόσφατη ανάλυση έθεσε επί τάπητος μια νέα υπόθεση: τη μείωση του στρες.
Η συσχέτιση με το στρες
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να συμβάλει στην υπέρταση, στην παχυσαρκία και στην εμφάνιση εγκεφαλικού επεισοδίου.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο τεύχος της 20ής Ιουνίου 2023 του επιστημονικού περιοδικού Journal of the American College of Cardiology, ανακάλυψε ότι οι απεικονίσεις εγκεφάλου ατόμων που ανέφεραν ελαφριά έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ έδειξαν λιγότερη δραστηριότητα στο τμήμα του εγκεφάλου το οποίο αποκρίνεται στο στρες, συγκριτικά με τις απεικονίσεις ατόμων που απείχαν από το αλκοόλ ή έπιναν ελάχιστα. Το στρες όχι μόνο αυξάνει την αρτηριακή πίεση και την καρδιακή συχνότητα, αλλά πυροδοτεί και τη φλεγμονή η οποία προκαλεί συσσώρευση αθηρωματικής πλάκας, που με τη σειρά της συντείνει στην καρδιακή προσβολή.
Το εύρημα έχει τον περιορισμό ότι οι απεικονίσεις εγκεφάλου πραγματοποιήθηκαν συνήθως για παρακολούθηση ή για διάγνωση καρκίνου, αναφέρει ο δρ Ken Mukamal, εσωτερικός παθολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center, ο οποίος μελετά το πώς το αλκοόλ και άλλοι παράγοντες του τρόπου ζωής επηρεάζουν την υγεία. «Το επίπεδο στρες κάποιου που βρίσκεται εν μέσω μιας εξέτασης για καρκίνο είναι πιθανότατα αρκετά υψηλό και μπορεί να μην αντικατοπτρίζει το τυπικό επίπεδο στρες του μέσου ατόμου», επισημαίνει. Ωστόσο, λέει, πρόκειται για ένα ενδιαφέρον εύρημα που αξίζει να μελετηθεί περαιτέρω.
Στιγμιαία το αλκοόλ μπορεί να βοηθήσει κάποιον να αισθανθεί χαλαρός, και αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν κανείς πίνει σε μια κοινωνική περίσταση. Είναι πιθανό όσοι συνηθίζουν να καταναλώνουν ελαφριά έως μέτρια ποσότητα αλκοόλ να έχουν ισχυρότερους κοινωνικούς δεσμούς, οι οποίοι με τη σειρά τους προσφέρουν ανθεκτικότητα έναντι του στρες. Οι συγγραφείς της μελέτης σήμερα επικεντρώνονται σε άλλες παρεμβάσεις –όπως στον διαλογισμό ή στην άσκηση– που μπορεί να μειώνουν την εγκεφαλική δραστηριότητα γύρω από το στρες, χωρίς τις δυνητικά επιβλαβείς δράσεις του αλκοόλ.
Πώς η κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται με τον διαβήτη;
Μια μελέτη του 2022 κατέδειξε μια συσχέτιση μεταξύ μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ (8 με 16 ποτά την εβδομάδα) και χαμηλότερο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση ατόμων που κατανάλωναν αλκοόλ μαζί με τα γεύματα. Πολλές βραχυχρόνιες μελέτες που κατατάσσουν τυχαία τους συμμετέχοντες να πίνουν είτε αλκοόλ είτε ένα μη αλκοολούχο ποτό, δείχνουν χαμηλότερο επίπεδο σακχάρου αίματος και καλύτερη ευαισθησία στην ινσουλίνη μεταξύ ατόμων που καταναλώνουν μέτρια ποσότητα αλκοόλ. Αν και οι παραπάνω βιοδείκτες δεν αντιπροσωπεύουν με τέλειο τρόπο τον κίνδυνο διαβήτη, πλησιάζουν αρκετά, λέει ο δρ Mukamal. Τα άτομα με διαβήτη έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιοπάθεια από ό,τι άτομα που δεν έχουν την πάθηση.
Και πάλι όμως, η τήρηση της μέτριας πρόσληψης αλκοόλ είναι σημαντική. Εάν πίνετε αλκοόλ, απολαύστε το μαζί με ένα γεύμα, το οποίο θα επιβραδύνει την απορρόφηση του οινοπνεύματος στην κυκλοφορία του αίματος. Δεδομένου ότι το αλκοόλ έχει πολλές θερμίδες, η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας μπορεί να προκαλέσει αύξηση βάρους, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.
Διερευνώντας τις δράσεις της κατανάλωσης αλκοόλ με τη βοήθεια της γενετικής
Ένα καλά γνωστό πρόβλημα των μελετών παρατήρησης είναι ότι δεν μπορούν να αποδείξουν τη σχέση αιτίας-αποτελέσματος. Εκείνοι που κάνουν ελαφριά έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ τείνουν να είναι μορφωμένοι και σχετικά ευκατάστατοι, γεγονός που συχνά ευνοεί τις υγιεινές συνήθειες και μια καλή ιατρική φροντίδα. Επίσης, τα άτομα που είναι άρρωστα ή λαμβάνουν ορισμένα φάρμακα συχνά παροτρύνονται στο να αποφεύγουν το αλκοόλ. Εάν συγκρίνετε αυτούς που απέχουν από το αλκοόλ με άτομα που καταναλώνουν αλκοόλ, οι δεύτεροι φαίνονται συγκριτικά πιο υγιείς, αλλά αυτό δεν οφείλεται απαραίτητα στο αλκοόλ.
Σε μια προσπάθεια προσαρμογής αυτών και άλλων παραγόντων σύγχυσης, οι ερευνητές εξέτασαν γενετικούς παράγοντες που επηρεάζουν την κατανάλωση αλκοόλ. Όμως οι μελέτες –οι οποίες διαπίστωσαν ότι ακόμη και μικρές ποσότητες αλκοόλ μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας– βασίστηκαν σε παραλλαγές γονιδίων που συνδέονται με τη διαταραχή κατανάλωσης αλκοόλ ή με την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Μια τάση προς τη βαριά κατανάλωση αλκοόλ, η οποία έχει πολλές επιβλαβείς δράσεις στην υγεία, δεν αποτελεί απαραίτητα έναν καλό τρόπο αξιολόγησης των δράσεων της ελαφριάς έως μέτριας κατανάλωσης, λέει ο δρ Kenneth Mukamal, καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Επιπρόσθετα, οι γενετικοί παράγοντες είναι πολύπλευροι και σύνθετοι (βλ. «Νεότερα σχετικά με τη δημιουργία γενετικού προφίλ για την καρδιοπάθεια»).
