Παρόλο που η οστεοπόρωση προσβάλλει περισσότερο τις γυναίκες, οι άνδρες δεν είναι άτρωτοι. Μάλιστα, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι περίπου 6% των ανδρών ηλικίας 65 ετών και άνω πάσχουν από οστεοπόρωση, η οποία θα οδηγήσει σε κάταγμα έναν στους πέντε. Η έρευνα έδειξε επίσης ότι, μετά από κάταγμα που οφείλεται σε οστεοπόρωση, οι πιθανότητες θανάτου για τους άνδρες είναι περισσότερες απ’ ό,τι στις γυναίκες.
«Η φροντίδα των οστών σας είναι εξίσου σημαντική με άλλες παραμέτρους της υγείας σας καθώς τα χρόνια περνούν», λέει ο δρ Harold Rosen, ενδοκρινολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center. «Υπάρχουν πολλοί τρόποι μέσω των οποίων οι άνδρες μπορούν να διατηρήσουν τα οστά τους γερά για την πρόληψη της οστεοπόρωσης ή την επιβράδυνση της εξέλιξής της, σε περίπτωση που εμφανιστεί».
Ως το κόκαλο
Κατά τη διάρκεια της ζωής μας, τα οστά υποβάλλονται σε έναν συνεχή κύκλο συντήρησης που ονομάζεται αναδιαμόρφωση, δηλαδή αποδομούνται και αναδομούνται ταυτόχρονα. Με τη γήρανση, όμως, ο οργανισμός τελικά χάνει οστική μάζα γρηγορότερα απ’ ό,τι μπορεί να την αναδομήσει. Αυτή η απώλεια προκαλεί οστεοπόρωση, κατά την οποία τα οστά γίνονται πιο λεπτά, πορώδη, αδύναμα και ευπαθή σε κατάγματα. Η απώλεια οστικής πυκνότητας στους άνδρες αρχίζει γύρω στην ηλικία των 60 ετών και, με το πέρασμα του χρόνου, μπορεί να εξελιχθεί σε οστεοπόρωση. Πέρα από την ηλικία, στην εμφάνιση οστεοπόρωσης μπορούν να συμβάλουν κι άλλοι παράγοντες, όπως το κάπνισμα, η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ, το οικογενειακό ιστορικό και οι χρόνιες νεφροπάθειες, πνευμονοπάθειες, νόσοι του πεπτικού και του γαστρεντερικού συστήματος.
Πολλά φάρμακα, όταν χρησιμοποιούνται μακροχρόνια, υπάρχει η πιθανότητα να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο οστεοπόρωσης. Πρόκειται κυρίως για κορτικοστεροειδή, όπως η πρεδνιζόνη, που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου και άλλων φλεγμονωδών και αυτοάνοσων νοσημάτων.
Άλλα φάρμακα που πιθανόν να ευθύνονται για την εμφάνιση αυτού του προβλήματος περιλαμβάνουν τη θεραπεία στέρησης ανδρογόνων, η οποία χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη, τα αντιεπιληπτικά, ορισμένα φάρμακα τα οποία χορηγούνται σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία μεταμόσχευσης οργάνων και ορισμένα φάρμακα χημειοθεραπείας.
Πώς να την επιβραδύνετε
Για την πρόληψη της οστεοπόρωσης και την αντιμετώπισή της, σε περίπτωση που εμφανιστεί, στόχος είναι να σταματήσουμε ή τουλάχιστον να επιβραδύνουμε την απώλεια οστικής μάζας. «Κάποιες φορές είναι δυνατό να αυξήσουμε ελαφρώς την οστική πυκνότητα, αλλά ο κύριος στόχος είναι να διατηρήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερη από την οστική μάζα που μας έχει απομείνει», λέει ο δρ Rosen. Δείτε μερικούς τρόπους που θα σας βοηθήσουν να το καταφέρετε.
Ασβέστιο και βιταμίνη D. Το ασβέστιο και η βιταμίνη D συνεργάζονται για τη διατήρηση της υγείας των οστών. Το ασβέστιο αποτελεί δομικό συστατικό των οστών, ενώ η βιταμίνη D βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό. Για τους ηλικιωμένους, ο απώτερος στόχος της επαρκούς πρόσληψης ασβεστίου είναι ο περιορισμός της απώλειας οστικής μάζας.
«Η κατανάλωση περισσότερου ασβεστίου δεν σημαίνει ότι όλο αυτό το ασβέστιο διοχετεύεται στα οστά σας. Αντίθετα, εφοδιάζετε τον οργανισμό σας με αρκετό ασβέστιο, ώστε να μη χρειαστεί να το αντλήσει από τα οστά σας, οδηγώντας έτσι σε εξασθένησή τους», εξηγεί ο δρ Rosen.
Συνήθως είναι εύκολο να λάβετε αρκετή ποσότητα ασβεστίου, αν ακολουθείτε συστηματικά μια υγιεινή διατροφή.
Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου για τους άνδρες ηλικίας 50 έως 70 ετών είναι 1.000 mg, ενώ για τους άνδρες ηλικίας 71 ετών και άνω είναι 1.200 mg. Οι συστάσεις για την ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης D είναι 15 mcg ή 600 IU έως την ηλικία των 70 ετών, και έπειτα 20 mcg (800 IU). Πώς μπορείτε να μάθετε αν έχετε έλλειψη ασβεστίου ή βιταμίνης D; Ο δρ Rosen συνιστά να εξετάσετε τη διατροφή σας και την έκθεσή σας σε υπαίθριους χώρους. «Συνήθως είναι εύκολο να λάβετε αρκετή ποσότητα ασβεστίου αν ακολουθείτε συστηματικά μια υγιεινή διατροφή», λέει.
Για παράδειγμα, ένα φλιτζάνι γάλα, γιαούρτι, χυμός πορτοκάλι ενισχυμένος με ασβέστιο ή 30 γραμμάρια τυρί περιέχουν μεταξύ 300 και 400 mg ασβεστίου το καθένα (με το ενισχυμένο γάλα να περιέχει 100 IU βιταμίνης D). «Επομένως, η κατανάλωση τριών ή τεσσάρων μερίδων μπορεί να σας εξασφαλίσει αρκετό ασβέστιο», λέει ο δρ Rosen. Άλλες καλές πηγές ασβεστίου περιλαμβάνουν ένα φλιτζάνι γάλα σόγιας (300 mg), μισό φλιτζάνι τόφου (138 mg) και μισό φλιτζάνι μαγειρεμένα φύλλα από γογγύλια (100 mg).
Η έκθεση στο ηλιακό φως είναι ο καλύτερος τρόπος να βελτιώσετε το επίπεδο της βιταμίνης D του οργανισμού σας. Μια μελέτη έδειξε ότι η έκθεση στον ήλιο του 25% του σώματος (παλάμες, πρόσωπο, λαιμός και χέρια) για 8 έως 10 λεπτά παράγει τη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα βιταμίνης D στα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα. (Τα άτομα με πιο σκουρόχρωμο δέρμα μπορεί να χρειάζονται 15 έως 30 λεπτά έκθεσης στον ήλιο.)
Ωστόσο, είναι ίσως δύσκολο να εξασφαλίσετε την απαραίτητη έκθεση στον ήλιο τους χειμερινούς μήνες, αν ζείτε σε περιοχές με ψυχρότερο κλίμα ή αν είστε σχολαστικοί με τον περιορισμό της έκθεσης στον ήλιο για λόγους φροντίδας του δέρματος. (Το αντηλιακό παρέχει προστασία από τις ακτίνες UVB, αλλά πολύ λίγοι άνθρωποι χρησιμοποιούν αρκετή ποσότητα, ώστε να αποτρέπονται όλες οι ακτίνες UVB, ή δεν χρησιμοποιούν τακτικά αντηλιακό, επομένως το αντηλιακό συνήθως έχει περιορισμένη δράση στα επίπεδο της βιταμίνης D.)
Για αυτόν τον λόγο, ο δρ Rosen συνιστά τη λήψη πολυβιταμινών ή συμπληρώματος βιταμίνης D καθημερινά. Για τους περισσότερους, μια δόση 1.000 IU είναι αρκετή. (Οι περισσότερες πολυβιταμίνες περιέχουν επίσης ικανοποιητική ποσότητα ασβεστίου, δηλαδή περίπου 200 έως 300 mg.)
Σωματική άσκηση. Η έρευνα δείχνει ότι οι ασκήσεις που χρησιμοποιούν το βάρος του σώματος (στις οποίες ο σκελετός σας στηρίζει το βάρος σας) μπορούν να συμβάλουν στην επιβράδυνση της απώλειας οστικής μάζας, ακόμη και στην αύξηση της οστικής πυκνότητας, αν και, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η αύξηση είναι ήπια, μεταξύ 1 και 2%, στους ενήλικες.
Δραστηριότητες με το βάρος του σώματος είναι για παράδειγμα το γρήγορο περπάτημα, το τρέξιμο, το ανέβασμα σκάλας και η γυμναστική σε ελλειπτικά μηχανήματα. Αυτές οι δραστηριότητες ασκούν πίεση στα οστά, η οποία, με τη σειρά της, ενεργοποιεί τα κύτταρα σχηματισμού οστών. Επίσης, η τακτική άσκηση προσφέρει μυϊκή ενδυνάμωση και βελτιώνει την ισορροπία και την ευκινησία, οφέλη τα οποία βοηθούν στη μείωση του κινδύνου πτώσεων.
Ο δρ Rosen προτείνει την υιοθέτηση ενός προγράμματος άσκησης το οποίο να περιλαμβάνει δραστηριότητες με το βάρος του σώματος, προπόνηση ενδυνάμωσης και ισορροπίας, διατάσεις και ασκήσεις ευλυγισίας, όπως η γιόγκα, το τάι-τσι ή το πιλάτες.
Φάρμακα. Το χαμηλό επίπεδο τεστοστερόνης είναι δυνατό να συμβάλει στην οστεοπόρωση. Οι άνδρες με επιβεβαιωμένα χαμηλό επίπεδο αυτής της ορμόνης θα πρέπει να σκεφτούν το ενδεχόμενο να υποβληθούν σε εξέταση της οστικής πυκνότητας (βλ. «Μέτρηση της οστικής πυκνότητας»). «Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με τεστοστερόνη μπορεί να βοηθήσει στη συντήρηση ή ακόμη και στη βελτίωση της υγείας των οστών», προτείνει ο δρ Rosen.
Μια κατηγορία φαρμάκων, γνωστά ως διφωσφονικά, μπορούν να χορηγηθούν για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στους άνδρες και να μειώσουν τον ρυθμό απώλειας της οστικής μάζας. Διφωσφονικοί παράγοντες είναι, μεταξύ άλλων, η αλενδρονάτη, η παμιδρονάτη, η ρισεδρονάτη και το ζολεδρονικό οξύ. Συζητήστε με τον γιατρό σας κατά πόσον πρέπει να λάβετε θεραπεία τεστοστερόνης ή διφωσφονικά.
Μήπως πρέπει να υποβληθείτε σε εξέταση μέτρησης της οστικής πυκνότητας;
Η οστεοπόρωση χαρακτηρίζεται «σιωπηλή νόσος», επειδή συνήθως δεν παρουσιάζει συμπτώματα, και οι περισσότεροι πάσχοντες την ανακαλύπτουν μόνο σε περίπτωση που υποστούν κάταγμα. Μια μέθοδος διάγνωσης της οστεοπόρωσης και προσδιορισμού του μελλοντικού κινδύνου κατάγματος είναι η εξέταση μέτρησης της οστικής πυκνότητας, κατά την οποία χρησιμοποιούνται ειδικές ακτίνες Χ για τη μέτρηση της πυκνότητας και της αντοχής των οστών. Όσο χαμηλότερη είναι η οστική σας πυκνότητα, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος κατάγματος που διατρέχετε. Συζητήστε με τον γιατρό σας κατά πόσον θα μπορούσατε να ωφεληθείτε από αυτή την εξέταση.
