Κάποια άτομα που αγωνίζονται να χάσουν βάρος έχουν βοηθηθεί από αρκετά εγκεκριμένα από τον FDA (Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ) φάρμακα απώλειας βάρους, όπως η βουπροπιόνη συν ναλτρεξόνη, η φεντερμίνη, η φεντερμίνη συν τοπιραμάτη και η ορλιστάτη. Κατά μέσο όρο, τα φάρμακα αυτά μπορούν να βοηθήσουν τους πάσχοντες να χάσουν το 5% έως 7% του σωματικού βάρους τους όταν συνδυάζονται με υγιεινή διατροφή και άσκηση.
Τώρα, μια νεότερη κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 έχει κερδίσει την προσοχή λόγω των εντυπωσιακών της αποτελεσμάτων στην απώλεια βάρους – η οποία σε πολλές περιπτώσεις φθάνει το 10% έως 20% του σωματικού βάρους ενός ατόμου. Τα φάρμακα αυτά ονομάζονται αγωνιστές των υποδοχέων του γλυκαγονόμορφου πεπτιδίου-1 (GLP-1).
Ο μύθος των δύο φαρμάκων
Δύο από αυτούς τους αγωνιστές των υποδοχέων του GLP-1 έχουν εγκριθεί από τον FDA σε σκευάσματα που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για την απώλεια βάρους σε άτομα χωρίς διαβήτη: η λιραγλουτίδη και η σεμαγλουτίδη.
Σκευάσματα των ίδιων αυτών δραστικών ουσιών σε χαμηλότερες δόσεις έχουν χρησιμοποιηθεί για χρόνια για να βοηθήσουν τα άτομα με διαβήτη να ελέγξουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα.
«Μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλη απώλεια βάρους όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με υγιεινές αλλαγές στον τρόπο ζωής σε άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, με ή χωρίς διαβήτη τύπου 2», δηλώνει ο δρ A. Enrique Caballero, ενδοκρινολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital. «Ωστόσο, είναι αμφιλεγόμενο κατά πόσο μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια σε όλα τα άτομα που απλώς θέλουν να χάσουν 5 με 10 κιλά».
Πώς δρουν τα νέα φάρμακα
Οι αγωνιστές των υποδοχέων του GLP-1 μιμούνται την ορμόνη GLP-1 που εκκρίνεται φυσιολογικά στο γαστρεντερικό σύστημα ως απάντηση στη λήψη τροφής.
«Τα φάρμακα “παρακινούν” τον οργανισμό να παράγει περισσότερη ινσουλίνη μετά τη λήψη τροφής, περιορίζοντας την αύξηση του επιπέδου του σακχάρου στο αίμα μετά τα γεύματα, κάτι που είναι κρίσιμης σημασίας για τα άτομα με διαβήτη τύπου 2», εξηγεί ο δρ Caballero. Τα φάρμακα ρυθμίζουν επίσης την όρεξη, στέλνοντας σήματα στον εγκέφαλο που λένε ότι ο οργανισμός έχει χορτάσει, γεγονός που αναστέλλει την υπερβολική κατανάλωση τροφής.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτά τα φάρμακα είναι εγκεκριμένα μόνο για άτομα που πληρούν ορισμένα κριτήρια. Η μία έκδοση της λιραγλουτίδης και της σεμαγλουτίδης προορίζεται για ενήλικες με διάγνωση παχυσαρκίας [δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) 30 ή υψηλότερος] ή για ενήλικες με ΔΜΣ 27 και άνω συν άλλη μία πάθηση σχετιζόμενη με το βάρος, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη ή διαβήτη τύπου 2. Η άλλη έκδοση αυτών των φαρμάκων προορίζεται για άτομα με διαβήτη τύπου 2.
Ωστόσο, αυτό δεν έχει εμποδίσει ορισμένους γιατρούς να συνταγογραφήσουν αυτά τα φάρμακα «εκτός ετικέτας» για την απώλεια βάρους, το οποίο σημαίνει ότι χρησιμοποιούνται για διαφορετικό σκοπό από αυτόν για τον οποίο προορίζονται ρητά. «Ωστόσο, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να γνωρίζουμε κατά πόσο τα φάρμακα αυτά μπορεί να είναι ωφέλιμα ή επικίνδυνα για τα άτομα που δεν πληρούν τα κριτήρια του FDA», επισημαίνει ο δρ Caballero.
Το μεγαλύτερο, πάντως, πρόβλημα είναι ότι πολλά άτομα βλέπουν τα νέα φάρμακα ως μια γρήγορη λύση. «Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλα τα φάρμακα για απώλεια βάρους συνιστώνται ως βοήθημα επιπρόσθετα σε μια συνολική στρατηγική που επικεντρώνεται σε ένα πρόγραμμα υγιεινών γευμάτων και σε τακτική σωματική δραστηριότητα», δηλώνει ο δρ Caballero. «Μάλιστα, τα άτομα που σταματούν αυτά τα φάρμακα συνήθως ξαναπαίρνουν τα κιλά που έχασαν, εκτός και αν στο μεταξύ έχουν πραγματικά καθιερώσει μια σταθερή και αποτελεσματική αλλαγή στις διατροφικές τους συνήθειες και στις συνήθειές τους ως προς τη σωματική δραστηριότητα».
Γνωρίστε τα μειονεκτήματα
Όταν συζητάτε με τον γιατρό σας κατά πόσο αξίζει να διερευνήσετε τους αγωνιστές των υποδοχέων του GLP-1, είναι σημαντικό να κατανοείτε τα πιθανά μειονεκτήματα. Μπορεί να αναπτύξετε διάφορες ανεπιθύμητες ενέργειες στο γαστρεντερικό, όπως αέρια, μετεωρισμό (φούσκωμα), δυσπεψία, ναυτία ή ακανόνιστες κινήσεις του εντέρου.
Συνήθως τα προβλήματα αυτά εξαφανίζονται σε μερικές εβδομάδες, σύμφωνα με τον δρα Caballero. «Τυπικά, αρχικά χορηγούνται οι χαμηλότερες δόσεις αυτών των φαρμάκων και στη συνέχεια η δόση αυξάνεται σταδιακά, έτσι ώστε οι ασθενείς να έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ανεπιθύμητες ενέργειες», αναφέρει ο δρ Caballero.
Ένα άλλο μειονέκτημα είναι το κόστος. Τα φάρμακα αυτά είναι ακριβά – περίπου 1.000 με 1.500 δολάρια τον μήνα. Ακόμα και αν η χρήση τους ενδείκνυται σε εσάς, στις ΗΠΑ τα φάρμακα δεν καλύπτονται από το ασφαλιστικό ταμείο Medicare για την παχυσαρκία, αν και τα σκευάσματα που ενδείκνυνται για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 καλύπτονται από το Medicare και από τις περισσότερες ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Τέλος, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι τα φάρμακα αυτά χορηγούνται με ένεση στον βραχίονα, στην κοιλιά ή στον μηρό, με χρήση συσκευής τύπου πένας η οποία διαθέτει μια μικροσκοπική βελόνα πάχους όσο δύο ανθρώπινες τρίχες. (Η σεμαγλουτίδη χορηγείται μία φορά την εβδομάδα, ενώ οι ενέσεις λιραγλουτίδης χορηγούνται καθημερινά.) Η σεμαγλουτίδη που συνταγογραφείται για τον διαβήτη διατίθεται πλέον και σε μορφή καθημερινού δισκίου. Θα πρέπει να περιμένετε 30 λεπτά έως μία ώρα μετά τη λήψη της προτού φάτε ή πιείτε.
Νέα φάρμακα στον ορίζοντα
Σύντομα μπορεί να διατεθούν και άλλοι αγωνιστές των υποδοχέων του GLP-1 για την απώλεια βάρους. Πρόσφατη μελέτη, η οποία χρηματοδοτήθηκε από την Eli Lilly, την εταιρεία που παράγει την τιρζεπατίδη, βρήκε ότι περίπου οι μισοί συμμετέχοντες που είχαν τόσο παχυσαρκία όσο και διαβήτη τύπου 2 έχασαν περίπου το 15% του σωματικού βάρους τους με το φάρμακο. Επίσης, έρευνα που βρίσκεται ακόμη σε αρχικά στάδια δείχνει ότι η ρετατρουτίδη, ένας τριπλός αγωνιστής ορμονικών υποδοχέων (δρα στους υποδοχείς του GLP-1, του GIP και του CGCR), ενδέχεται να οδηγεί σε απώλεια έως και του 25% του σωματικού βάρους σε άτομα με διαβήτη. Ο FDA ενέκρινε την τιρζεπατίδη για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 τον Μάιο του 2022 και τώρα εξετάζει το ενδεχόμενο έγκρισής της για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
