Η εορταστική περίοδος και οι απολαύσεις πάνε συνήθως μαζί και πιθανότατα δεν θα πάθετε κάτι αν παρευρεθείτε συγκρατημένα σε κάποια πλούσια γεύματα ή σε μια περιστασιακή συγκέντρωση για να ευχηθείτε για τις γιορτές.
Η υπερβολική κατανάλωση τροφής, όμως, είναι άλλη ιστορία, ιδίως αν διατρέχετε κίνδυνο για ουρική αρθρίτιδα – μια πάθηση που μπορεί να προκαλέσει επαναλαμβανόμενες κρίσεις φλεγμονής των αρθρώσεων στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, στα πέλματα, στους αστραγάλους, στα γόνατα, στους καρπούς ή στις παλάμες. Η περίοδος των Χριστουγέννων αποτελεί το ιδανικό σκηνικό για μια κρίση ουρικής αρθρίτιδας.
«Η σύνδεση με την εορταστική περίοδο δεν έχει μελετηθεί επαρκώς, αλλά από την εποχή της αρχαίας Ρώμης ακόμη είχε παρατηρηθεί ότι οι άφθονες ποσότητες αλκοόλ και τα λουκούλλεια γεύματα με υψηλή περιεκτικότητα σε μια κατηγορία χημικών ουσιών, τις πουρίνες, μπορεί να προκαλέσουν ουρική αρθρίτιδα σε ορισμένα άτομα», σχολιάζει ο δρ Robert Shmerling, ρευματολόγος και ιατρικός συντάκτης στην ειδική έκδοση υγείας του Χάρβαρντ με τίτλο Fighting Inflammation (Καταπολεμώντας τη φλεγμονή) (www.health.harvard.edu/ui).
Η σύνδεση ουρικής αρθρίτιδας – πουρινών
Οι πουρίνες είναι ουσιαστικά δομικοί λίθοι του DNA. Υπάρχουν σε όλα τα κύτταρα του σώματός μας και σε πολλές τροφές και ποτά. Καθώς ο οργανισμός επεξεργάζεται τις πουρίνες, δημιουργεί ένα παραπροϊόν που ονομάζεται ουρικό οξύ και καταλήγει στο αίμα. Αν παραχθεί λίγο παραπάνω ουρικό οξύ, οι νεφροί το απομακρύνουν και το αποβάλλουν από το σώμα (με τα ούρα). Αν παραχθεί πολύ περισσότερο ουρικό οξύ ή αν οι νεφροί σας δεν το απομακρύνουν επαρκώς, συσσωρεύεται στο αίμα και μπορεί να σχηματίσει κρυστάλλους σε μορφή βελόνας.
Οι κρύσταλλοι μερικές φορές κατακάθονται στις αρθρώσεις, προκαλώντας οίδημα, δυσκαμψία και έντονο πόνο – αυτή είναι η ουρική αρθρίτιδα. Μια κρίση εμφανίζεται ξαφνικά και η εμφάνιση μιας κρίσης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης επόμενων κρίσεων.
Τροφές πλούσιες σε πουρίνες
Ακριβώς όπως και στη Ρωμαϊκή εποχή, σήμερα η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε πουρίνες συμβάλλει στην ουρική αρθρίτιδα. Παραδείγματα τροφών πλούσιων σε πουρίνες είναι το κόκκινο κρέας (ιδίως από κυνήγι), τα εντόσθια, τα όσπρια, τα θαλασσινά και ορισμένα πουλερικά.
Σε ένα εορταστικό τραπέζι, αυτό μπορεί να σημαίνει ροσμπίφ, στήθος ζώου, αρνίσια ή χοιρινή μπριζόλα, μοσχάρι, συκώτι κοτόπουλου ή γαλοπούλα. Μπορεί επίσης να είναι μπακαλιάρος, πέστροφα, γάδος ή ένα πιάτο με αντζούγιες, χτένια, στρείδια, μύδια, αστακό, γαρίδες ή καβούρια. Ή μπορεί να είναι κάτι απλό, όπως ντιπ φασολιών, φακές ή φιστίκια.
Yιοθετήστε μια φυτοφαγική κατά βάση διατροφή και περιορίστε τις πλούσιες σε πουρίνες τροφές και τα ποτά, ακόμα και τις γιορτές.
Ορισμένα αλκοολούχα ποτά (ιδίως η μπίρα) περιέχουν πουρίνες, ενώ όλα τα αλκοολούχα ποτά μπορούν να μειώσουν την ικανότητα των νεφρών να απομακρύνουν το ουρικό οξύ από το αίμα. Το πλούσιο σε φρουκτόζη σιρόπι καλαμποκιού –η γλυκαντική ουσία που χρησιμοποιείται στα αναψυκτικά, στο φρουτ παντς, σε ορισμένους χυμούς φρούτων, στο παγωτό και σε πολλά συσκευασμένα αρτοποιήματα (όπως μπισκότα και κέικ)– επίσης περιέχει πουρίνες.
Πέραν του κινδύνου της πουρίνης
Οι πλούσιες σε πουρίνες τροφές δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας κινδύνου για ουρική αρθρίτιδα. Είτε πρόκειται για τις γιορτές είτε για οποιαδήποτε ημέρα του χρόνου, οι παρακάτω παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες ανάπτυξης ουρικής αρθρίτιδας:
– Ανδρικό φύλο και μέση ηλικία ή μεγαλύτερη (παρόλο που οι γυναίκες μπορούν επίσης να αναπτύξουν ουρική αρθρίτιδα, συνήθως μετά την εμμηνόπαυση).
– Οικογενειακό ιστορικό ουρικής αρθρίτιδας.
– Καρδιοπάθεια, υψηλή αρτηριακή πίεση, παχυσαρκία ή νεφρικά προβλήματα.
– Λήψη διουρητικών.
– Αφυδάτωση.
Νέο σκεπτικό για τη διατροφή
Θα μπορούσατε να αποφεύγετε κάθε τροφή και ποτό με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες, αλλά ο δρ Shmerling θεωρεί ότι αυτή η προσέγγιση είναι ξεπερασμένη. «Απλώς υιοθετήστε μια φυτοφαγική κατά βάση διατροφή και περιορίστε τις πλούσιες σε πουρίνες τροφές και τα ποτά, ακόμη και την περίοδο των εορτών. Μη στερηθείτε τίποτα – απολαύστε τα εορταστικά εδέσματα. Απλώς μην το παρακάνετε και μην τα τρώτε συχνά», συνιστά. «Επίσης, καταναλώστε αλκοόλ με μέτρο».
Ο δρ Shmerling συνιστά επίσης να προσπαθήσετε να μειώσετε άλλους παράγοντες κινδύνου για ουρική αρθρίτιδα, χάνοντας τυχόν παραπανίσια κιλά, ελέγχοντας την αρτηριακή πίεση, αντιμετωπίζοντας τυχόν καρδιολογικά και νεφρολογικά προβλήματα και φροντίζοντας να μένετε ενυδατωμένοι (για να βοηθήσετε τους νεφρούς να διηθήσουν το ουρικό οξύ από το αίμα).
Αν αναπτύξετε ουρική αρθρίτιδα ή εμφανίσετε κάποια έξαρση, ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει ένα φάρμακο που μειώνει το επίπεδο του ουρικού οξέος. Η φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με υγιεινή διατροφή και υγιεινό τρόπο ζωής συνήθως αρκούν για να αποφύγετε τις κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας.
Ένας καινούργιος παράγοντας κινδύνου για ουρική αρθρίτιδα;
Μελέτη του Χάρβαρντ που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 στο Arthritis and Rheumatology έδειξε ότι η μέτρηση μιας συγκεκριμένης ουσίας μπορεί να μας βοηθήσει να προβλέψουμε κατά πόσο κάποιος έχει κίνδυνο για ουρική αρθρίτιδα ή για υποτροπιάζουσες κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας.
Το υψηλό επίπεδο ουρικού οξέος στον οργανισμό θεωρείται εδώ και καιρό η κύρια αιτία ουρικής αρθρίτιδας. Ωστόσο, οι ερευνητές βρήκαν επίσης υψηλό επίπεδο ακετυλίων των γλυκοπρωτεϊνών –ενός γνωστού δείκτη φλεγμονής– στα δείγματα αίματος ατόμων που ελήφθησαν μήνες ή έτη πριν από τις πρώτες τους κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας. Τα άτομα με χαμηλότερο επίπεδο ακετυλίων των γλυκοπρωτεϊνών ανέπτυσσαν ουρική αρθρίτιδα λιγότερο συχνά. Επίσης, το επίπεδο ακετυλίων των γλυκοπρωτεϊνών προέβλεπε ποιοι συμμετέχοντες στη μελέτη θα είχαν επαναλαμβανόμενες εξάρσεις ουρικής αρθρίτιδας.
Νέες θεραπείες που θα στοχεύουν τα ακετύλια των γλυκοπρωτεϊνών μπορεί μια μέρα να προλαμβάνουν τις κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας.
