Μπορεί να υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους θα θέλατε να σταματήσετε να λαμβάνετε ένα ορισμένο φάρμακο. Ίσως έχει ανεπιθύμητες ενέργειες, πιστεύετε ότι δεν λειτουργεί, αισθάνεστε ότι έχετε θεραπευτεί και δεν το χρειάζεστε πλέον ή είναι πολύ ακριβό για εσάς.
Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ασφαλές να διακόψετε απότομα ένα φάρμακο. Η απότομη διακοπή του μπορεί να είναι επικίνδυνη ή ακόμη και να απειλεί τη ζωή.
Φαινόμενα ανάδρασης
Πολλά φάρμακα λειτουργούν αναστέλλοντας ή ενεργοποιώντας ορισμένες χημικές ουσίες ή διαδικασίες στον οργανισμό. Όταν σταματάτε ξαφνικά να λαμβάνετε ένα φάρμακο, τα συμπτώματα ή τα προβλήματα που ελέγχονταν μπορεί να επιστρέψουν με «εκδικητικές διαθέσεις» – το οποίο σημαίνει ότι μπορεί να είναι χειρότερα από ό,τι ήταν πριν από τη θεραπεία. Αυτό ονομάζεται φαινόμενο ανάδρασης.
«Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Αν αποφασίσετε να σταματήσετε να λαμβάνετε τον α-αποκλειστή κλονιδίνη, η αρτηριακή σας πίεση μπορεί να αυξηθεί σημαντικά.
Η απότομη διακοπή ενός β-αποκλειστή μπορεί να αυξήσει γρήγορα την καρδιακή συχνότητα, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε πόνο στον θώρακα ή ακόμη και σε καρδιακή προσβολή», αναφέρει η Joanne Doyle Petrongolo, φαρμακοποιός στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Άλλα φάρμακα με πιθανό φαινόμενο ανάδρασης είναι οι αναστολείς των διαύλων πρωτονίων, όπως η ομεπραζόλη, που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του στομαχικού καύσου (καούρες στο στομάχι), η ζολπιδέμη, ένα φάρμακο για την αϋπνία, αν διακοπεί απότομα μετά από μακροχρόνια χρήση, και το μη συνταγογραφούμενο ρινικό αποσυμφορητικό σπρέι οξυμεταζολίνη, εάν έχει ληφθεί για περισσότερο από τρεις ημέρες.
Συμπτώματα στέρησης
Κάποιες φορές, η διακοπή ενός φαρμάκου προκαλεί σοκ στον οργανισμό. Καθώς ο οργανισμός προσπαθεί να προσαρμοστεί, μπορεί να εμφανίσετε ήπια ή μέτρια συμπτώματα – όπως αλλαγές της διάθεσης, αϋπνία, ναυτία, διάρροια, μυϊκό πόνο ή αλλαγές στην όρεξη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να είναι σοβαρά: ψευδαισθήσεις, παραληρητικές ιδέες, επιληπτικές κρίσεις ή σκέψεις αυτοκτονίας.
«Τα συμπτώματα τείνουν να είναι πιο σοβαρά και να διαρκούν περισσότερο –πάνω από λίγες ημέρες– εάν λαμβάνατε υψηλότερες δόσεις για μεγαλύτερη χρονική περίοδο», δηλώνει η Doyle Petrongolo.
Φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα στέρησης είναι συνήθως αυτά που επηρεάζουν τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα: συνταγογραφούμενα αναλγητικά, όπως η οξυκοδόνη ή η υδρομορφόνη, αντικαταθλιπτικά όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI), οι εκλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRI) ή τα τρικυκλικά, αγχολυτικά φάρμακα, όπως οι βενζοδιαζεπίνες, φάρμακα για τον νευρόπονο όπως η γκαμπαπεντίνη και αντιψυχωσικά φάρμακα.
Μιλήστε με τον γιατρό σας
Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας προτού διακόψετε ένα φάρμακο. «Αν αισθάνεστε ότι δεν το χρειάζεστε πια, ρωτήστε τον γιατρό αν συμφωνεί. Μπορεί να έχετε την ψευδαίσθηση ότι θεραπευτήκατε, ενώ στην πραγματικότητα είστε καλύτερα απλά και μόνο επειδή λαμβάνετε τα χάπια σας», επισημαίνει η Doyle Petrongolo.
«Αν εμφανίζετε ανεπιθύμητες ενέργειες από ένα φάρμακο ή αν πιστεύετε ότι δεν είναι αποτελεσματικό, μπορεί να υπάρχει κάτι άλλο που μπορείτε να πάρετε.»
Αν δυσκολεύεστε να πληρώσετε για το φάρμακό σας, η Doyle Petrongolo συνιστά να ρωτήσετε τον γιατρό σας αν μπορεί να σας συνταγογραφήσει μια πιο οικονομική εναλλακτική λύση. Ή ρωτήστε τον φαρμακοποιό σας αν υπάρχουν τρόποι να μειώσετε το κόστος των φαρμάκων, χρησιμοποιώντας για παράδειγμα μια εκπτωτική κάρτα φαρμάκων ή κάνοντας αίτηση για κάποιο πρόγραμμα υποστήριξης ασθενών από τη φαρμακευτική εταιρεία.
«Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που μπορούμε να προτείνουμε στους πελάτες μας και διάφορα προγράμματα στα οποία μπορούμε να τους κατευθύνουμε», αναφέρει η Doyle Petrongolo.
Αν παρ’ όλα αυτά θέλετε να διακόψετε ένα φάρμακο, κάντε το μόνο υπό την καθοδήγηση του γιατρού σας (βλ. «Σταδιακή μείωση ενός φαρμάκου»).
Μέχρι να λάβετε αυτές τις οδηγίες, μη σταματήσετε να παίρνετε οποιοδήποτε συνταγογραφούμενο φάρμακο.
Σταδιακή μείωση ενός φαρμάκου
Ο σωστός τρόπος να διακόψετε με ασφάλεια τη λήψη ενός φαρμάκου είναι να μειώσετε σταδιακά τη δόση και τη συχνότητα λήψης. Ωστόσο, δεν υπάρχει μία μέθοδος που να ισχύει για όλα τα φάρμακα.
Ο τρόπος μείωσης εξαρτάται από το συγκεκριμένο φάρμακο, την τρέχουσα δόση και συχνότητα λήψης, τη διάρκεια του χρόνου λήψης του και τις ατομικές σας ανάγκες υγείας.
Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να σας καθοδηγήσει ο γιατρός σας πώς να το μειώσετε σταδιακά.
Ένα παράδειγμα σταδιακής μείωσης είναι το εξής: «Αν λαμβάνετε 40 mg ενός αναστολέα της αντλίας πρωτονίων για τον στομαχικό καύσο δύο φορές την ημέρα, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει να λάβετε ένα δισκίο των 40 mg το πρωί και ένα δισκίο των 20 mg το βράδυ για μερικές ημέρες, στη συνέχεια ένα δισκίο των 20 mg δύο φορές την ημέρα για μερικές ημέρες ακόμη, κατόπιν ένα δισκίο των 20 mg μία φορά την ημέρα για ένα μικρό διάστημα και, τέλος, ένα δισκίο των 20 mg κάθε δεύτερη ημέρα για λίγες ημέρες», αναφέρει η Joanne Doyle Petrongolo, φαρμακοποιός στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
«Ωστόσο, μην το επιχειρήσετε μόνοι σας. Υπάρχουν πολλές μεταβλητές και πολλοί κίνδυνοι και θα πρέπει ο γιατρός σας να αξιολογήσει τι είναι το καλύτερο για εσάς».
