Είναι σχεδόν αδύνατο να μην έχετε ακούσει τον θόρυβο που έχει δημιουργηθεί γύρω από τη νεότερη γενιά φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας, των οποίων η δημοτικότητα αυξάνεται μετά από αναφορές για εντυπωσιακή απώλεια βάρους στα άτομα που τα λαμβάνουν.
Η σεμαγλουτίδη –η οποία κυκλοφόρησε σε δύο διαφορετικά σκευάσματα για την αντιμετώπιση του διαβήτη και της παχυσαρκίας– χαιρετίζεται ως ένα επαναστατικό φάρμακο, χάρη στην ικανότητά της να προάγει απώλεια βάρους που φθάνει το 15% έως 20% του σωματικού βάρους, κατά μέσο όρο.
Γίνεται όμως εμφανές ότι τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας, τα οποία μιμούνται μια φυσική ορμόνη που ονομάζεται GLP-1, μπορεί να προσφέρουν πρόσθετα οφέλη, μειώνοντας την έντονη λαχτάρα και για άλλα πράγματα, πέραν του φαγητού.
Ορισμένα άτομα που λαμβάνουν φάρμακα GLP-1 έχουν αναφέρει λιγότερο ενδιαφέρον για εθιστικές και καταναγκαστικές συμπεριφορές, όπως κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα, ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια, υπερβολικές αγορές, ακόμη και για την ονυχοφαγία.
Η δρ Caroline Apovian, διευθύντρια του Κέντρου Διαχείρισης Βάρους και Ευεξίας στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital, ακούει παρόμοιες αναφορές από τους δικούς της ασθενείς, ιδίως σχετικά με την έντονη επιθυμία για αλκοόλ και γλυκά.
Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό; Τα φάρμακα GLP-1, τα οποία καταστέλλουν την όρεξη και βοηθούν τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι έχουν χορτάσει, φαίνεται ότι αναστέλλουν την ενεργοποίηση των οδών ανταμοιβής του εγκεφάλου. Αυτές κανονικά διεγείρονται από την τροφή, το αλκοόλ και τη νικοτίνη, καθώς και από ευχάριστες δραστηριότητες όπως τα τυχερά παιχνίδια ή τα ψώνια.
«Δεν είμαστε σίγουροι γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά επιτυγχάνουν κάτι πολύ θετικό ως προς την αλλαγή συμπεριφοράς», λέει η δρ Apovian. «Είναι μια ανάσα φρέσκου αέρα».
Εντατική έρευνα
Τα φάρμακα GLP-1 παρέχουν ήδη εκπληκτικά μακροχρόνια οφέλη για την υγεία σε τομείς άλλους από την απώλεια βάρους.
Το σκεύασμα σεμαγλουτίδης για την παχυσαρκία μπορεί να μειώνει κατά 20% τον κίνδυνο σοβαρών καρδιολογικών προβλημάτων, όπως είναι η καρδιακή προσβολή και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, όπως ανέφερε η παρασκευάστρια εταιρεία του φαρμάκου τον Αύγουστο του 2023.
Η μελέτη, η οποία περιλάμβανε 18.000 άτομα –δεν είχε ακόμη δημοσιευθεί έως τον Σεπτέμβριο του 2023– φαίνεται πως είναι η πρώτη που δείχνει ότι τα φάρμακα GLP-1 μπορούν να προσφέρουν καρδιολογικά οφέλη στα άτομα που είναι υπέρβαρα αλλά δεν έχουν διαβήτη.
Το σκεύασμα σεμαγλουτίδης για την παχυσαρκία μπορεί να μειώνει κατά 20% τον κίνδυνο σοβαρών καρδιολογικών προβλημάτων, όπως είναι η καρδιακή προσβολή και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Άλλη έρευνα αρχίζει να αποκαλύπτει τις δυνατότητες του φαρμάκου για μείωση της κατάχρησης αλκοόλ και του καπνίσματος. Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022 στο JCI Insight και η οποία περιλάμβανε 127 ενήλικες έδειξε ότι τα άτομα που έχουν τόσο παχυσαρκία όσο και διαταραχή κατάχρησης αλκοόλ και τα οποία έλαβαν ένα φάρμακο GLP-1 που ονομάζεται εξενατίδη κατανάλωσαν εντυπωσιακά λιγότερο αλκοόλ από τα άτομα που έλαβαν εικονικό φάρμακο.
Οι συμμετέχοντες που έλαβαν εξενατίδη παρουσίασαν επίσης σημαντικά λιγότερη ενεργοποίηση των κέντρων ανταμοιβής του εγκεφάλου όταν είδαν εικόνες αλκοόλ ενώ υποβάλλονταν σε λειτουργική μαγνητική τομογραφία.
Μια άλλη μικρή μελέτη που βρίσκεται σε εξέλιξη εστιάζει σε 48 άτομα με διαταραχή κατάχρησης αλκοόλ τα οποία επίσης καπνίζουν. Σκοπός της είναι να καθορίσει αν τα άτομα που λαμβάνουν κλιμακούμενες δόσεις σεμαγλουτίδης για διάστημα δύο μηνών θα πιουν και θα καπνίσουν λιγότερο από τους συμμετέχοντες που λαμβάνουν ένεση εικονικού φαρμάκου.
Αν περαιτέρω έρευνες επιβεβαιώσουν τα προκαταρκτικά ευρήματα, η δρ Apovian πιστεύει ότι το έντονο ενδιαφέρον για τη λήψη αυτών των φαρμάκων θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Ωστόσο, θα χρειαστούν μάλλον αρκετά χρόνια ακόμη έως ότου δοθεί έγκριση από τον FDA για χρήσεις άλλες από τον διαβήτη και την παχυσαρκία, μέχρι να ολοκληρωθούν μεγάλες κλινικές μελέτες. «Πιστεύω ότι σίγουρα θα υπάρξει μεγαλύτερη ζήτηση, η οποία ήδη εμφανίζει αστρονομική αύξηση», λέει η δρ Apovian.
Ας ωφεληθούμε από τα πλεονεκτήματα
Η επιτυχία των φαρμάκων GLP-1 για διάφορους τύπους εθισμού θα μπορούσε να προσφέρει τις αποδείξεις ότι οι εθισμοί και οι καταναγκασμοί πηγάζουν από διαταραχές που έχουν τη βάση τους στον εγκέφαλο και όχι στην έλλειψη θέλησης, επισημαίνει η δρ Apovian.
«Ηθική αποτυχία; Θα πρέπει να απαλλαγούμε από αυτό το στίγμα. Ο μεγάλος συνδετικός κρίκος εδώ είναι ότι όλα αυτά είναι νοσήματα».
Αν μπαίνετε στον πειρασμό να χρησιμοποιήσετε ένα από αυτά τα φάρμακα για να μειώσετε έναν εθισμό ή μια καταναγκαστική συμπεριφορά, η δρ Apovian προτείνει τις εξής τακτικές.
Επιδιώξτε το. Αν προσπαθείτε να αντιμετωπίσετε την παχυσαρκία αλλά δεν λαμβάνετε φάρμακο GLP-1, ίσως είναι καιρός να το ξεκινήσετε.
«Κάποιος με παχυσαρκία ο οποίος έχει επίσης καταναγκαστική συμπεριφορά ως προς το αλκοόλ, τα τυχερά παιχνίδια ή το κάπνισμα θα μπορούσε σίγουρα να λάβει ένα από αυτά τα φάρμακα για την παχυσαρκία και παράλληλα να ωφεληθεί ενδεχομένως και από τις άλλες του δράσεις», λέει η δρ Apovian.
Αναζητήστε φθηνότερες επιλογές. Η σεμαγλουτίδη και άλλα νεότερα φάρμακα GLP-1 μπορεί να είναι δαπανηρά και να υπάρχουν σε μικρό απόθεμα. Κάποια άλλα όμως GLP-1 πρώτης γενιάς που είναι εγκεκριμένα για τον διαβήτη ή την παχυσαρκία, όπως η δουλαγλουτίδη και η λιραγλουτίδη, μπορεί να πωλούνται σε μορφή γενόσημων εντός του επόμενου έτους.
Αυτό θα καταστήσει πιο εύκολη τη λήψη τους – και πολύ πιο οικονομική. «Είναι δύσκολο να έχει κανείς υπομονή», λέει η δρ Apovian. «Όμως κάποια φάρμακα GLP-1 είναι πιο φθηνά ή μπορεί να γίνουν σύντομα».
