Ενώ 86 εκατομμύρια ενήλικες στις ΗΠΑ έχουν αυξημένη χοληστερίνη, το ένα τρίτο των Αμερικανών δηλώνουν ότι δεν έχουν κάνει εξετάσεις τα τελευταία πέντε χρόνια. Το να τσεκάρετε τη χοληστερίνη σας και να τη θέσετε υπό έλεγχο είναι απαραίτητο για την πρόληψη καρδιακών νοσημάτων, αλλά και άλλων σοβαρών προβλημάτων υγείας. Όμως, το να μην ξέρετε πότε να κάνετε εξετάσεις, αλλά και πώς να ερμηνεύσετε τα αποτελέσματά, ίσως είναι αποθαρρυντικό. Για αυτό ζητήσαμε από ειδικούς να ρίξουν φως στο ζήτημα.
Τι είναι η χοληστερίνη;
Η χοληστερίνη είναι μια λιποειδής ουσία (λιπίδιο) που παράγεται στο συκώτι. Είναι απαραίτητη για τη δημιουργία, μεταξύ άλλων, κυτταρικών μεμβρανών και ορμονών. Συνήθως το συκώτι παράγει όλη τη χοληστερίνη που χρειαζόμαστε, αλλά ορισμένα τρόφιμα, μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδά της, γι’ αυτό και πριν από τις εξετάσεις της χοληστερίνης ο γιατρός μπορεί να συστήσει ειδική διατροφή. Η κακή της φήμη εδράζεται στα ισχυρά στοιχεία που συσχετίζουν τα υψηλότερα επίπεδά της με τη συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες και τη σκλήρυνση των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων με την πάροδο του χρόνου. Ο ιατρικός όρος γι’ αυτό είναι αθηροσκλήρωση. Τελικά, η συσσώρευση αυτή μπορεί να εμποδίσει τη ροή του αίματος προς την καρδιά, προκαλώντας καρδιακή προσβολή. Κομμάτια πλάκας μπορούν επίσης να σπάσουν και να ταξιδέψουν σε άλλα μέρη του σώματος, προκαλώντας εγκεφαλικό επεισόδιο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα μέχρι οι αρτηρίες τους να είναι ήδη εξαιρετικά φραγμένες, και γι’ αυτό οι γιατροί προτείνουν εξετάσεις χοληστερίνης για να εντοπίσουν και να αντιμετωπίσουν τα καρδιαγγειακά προβλήματα νωρίς, όπως λέει ο δρ Τζον Γουίλκινς, αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Νορθουέστερν.
Κεφάλαιο «εξετάσεις»
Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, όλοι οι ενήλικες 20 ετών και άνω πρέπει να ελέγχουν τη χοληστερίνη τους κάθε τέσσερα έως έξι χρόνια. Εάν ανήκετε σε ευπαθείς ομάδες με ορισμένους παράγοντες κινδύνου, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη ή οικογενειακό ιστορικό καρδιακής νόσου, μπορεί να χρειάζεται να εξετάζεστε συχνότερα.
Όμως, οι καρδιαγγειακές παθήσεις έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ιδιαίτερα σε ανθρώπους νεότερης ηλικίας. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Καρδιάς, Πνευμόνων και Αίματος συστήνει την έναρξη των σχετικών εξετάσεων μεταξύ των ηλικιών 9 και 11 ετών ή ήδη από την ηλικία των 2 ετών, εάν υπάρχει ισχυρό οικογενειακό ιστορικό υψηλής χοληστερίνης και καρδιακών παθήσεων. Ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να αποφασίσετε πότε πρέπει να εξεταστείτε.
Τι δείχνουν οι εξετάσεις;
Ο γιατρός μπορεί να ελέγξει τη χοληστερίνη σας μέσω μιας εξέτασης αίματος που ονομάζεται μέτρηση του λιπιδαιμικού προφίλ. Αυτή μετράει την ολική χοληστερίνη, τη λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας ή LDL χοληστερίνη, τη λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας ή HDL χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια, έναν άλλο τύπο λίπους που σκληραίνει τις αρτηρίες και προέρχεται κυρίως από τα τρόφιμα. Οι τιμές αναφοράς σε όλα αυτά είναι τα χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο.
Κάποιες φορές, στις εξετάσεις περιλαμβάνονται οι πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες (VLDL), που μεταφέρουν τα τριγλυκερίδια σε διαφορετικά μέρη του σώματος.
Για ορισμένους ανθρώπους, ο γιατρός μπορεί επίσης να ζητήσει μια εξέταση για την απολιποπρωτεΐνη Β (ApoB), η οποία είναι το σωματίδιο που, στην πραγματικότητα, μεταφέρει τη χοληστερίνη στο αίμα σας. Αυτό θεωρείται πιο ακριβής δείκτης πρόβλεψης του κινδύνου καρδιακής προσβολής, ιδίως εάν έχετε μεσαίες ή ελαφρώς αυξημένες τιμές LDL, σύμφωνα με τον Στίβεν Κοπέσκι, επιστήμονα Προληπτικής Καρδιολογίας στο Ρότσεστερ της Μινεσότα.
Υπάρχουν φυσιολογικές τιμές;
Αυτό που θεωρείται «φυσιολογικό» επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Τα επίπεδα της χοληστερίνης συνήθως αυξάνονται με την ηλικία. Οι άνδρες τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα σε όλη τους τη ζωή, ενώ οι γυναίκες συνήθως παρουσιάζουν αύξηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της εμμηνόπαυσης. Ορισμένα γονίδια μπορούν επίσης να επηρεάσουν την ποσότητα που παράγει το σώμα σας.
Ίσως ο πιο σημαντικός αριθμός είναι η LDL, η που θεωρείται η «κακή χοληστερίνη» και μπορεί να συσσωρευθεί στα τοιχώματα των αρτηριών. Για τους περισσότερους ανθρώπους θα πρέπει να είναι κάτω από 100 mg/dL – όσο χαμηλότερη, τόσο το καλύτερο.
Λύσεις στο πρόβλημα
Η κατανάλωση περισσότερων διαλυτών φυτικών ινών με τη μορφή οσπρίων, δημητριακών ολικής αλέσεως, σπόρων, φρούτων και λαχανικών μπορεί να βοηθήσει στη δέσμευση της χοληστερίνης στον πεπτικό σωλήνα και στην απομάκρυνσή της από το σώμα σας. Ορισμένα τρόφιμα, όπως οι ξηροί καρποί, το αβοκάντο και τα λιπαρά ψάρια, περιέχουν επίσης πολυακόρεστα λίπη, τα οποία μειώνουν την LDL.
Προσπαθήστε να περιορίσετε τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, τρανς λιπαρά και χοληστερίνη, όπως το κόκκινο κρέας, το βούτυρο και το τυρί, και επιλέξτε αντ’ αυτού φυτικές πρωτεΐνες, όπως η σόγια και τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ελάχιστη επεξεργασία. Ο ίδιος προσθέτει πως η άσκηση λίγες ημέρες την εβδομάδα μπορεί να μειώσει περαιτέρω τα επίπεδα της LDL και των τριγλυκεριδίων.
Τι ισχύει για τα φάρμακα
Ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης εάν έχετε ήδη υποστεί καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο ή εάν ένα υπερηχογράφημα ή αγγειογράφημα δείξει σημαντική απόφραξη στις αρτηρίες σας ή εάν η χοληστερίνη LDL σας είναι 190 ή υψηλότερη.
Ο Γουίλκινς προσθέτει πως για τους περισσότερους ανθρώπους οι γιατροί εξετάζουν τα επίπεδα χοληστερίνης σε συνδυασμό με την ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό καρδιακών παθήσεων, το ιστορικό καπνίσματος και άλλους παράγοντες, πριν αποφασίσουν αν θα συνταγογραφήσουν ένα φάρμακο.
Συνήθως συνταγογραφούνται στατίνες, οι οποίες μειώνουν την LDL. Μπορεί να χρειαστεί μια περίοδος δοκιμών για να βρεθεί η σωστή δόση, και οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να παραμείνουν σε στατίνες για όλη τους τη ζωή, καθώς η διακοπή τους μπορεί να προκαλέσει εκ νέου αύξηση των επιπέδων χοληστερόλης και του κινδύνου εμφάνισης καρδιακής νόσου.
«Κανείς δεν έχει μηδενικό κίνδυνο», λέει ο δρ Γουίλκινς. «Αλλά μπορείτε να κάνετε πολλά για να τον μετριάσετε».
