Οταν συζητάμε για το πώς θα κρατήσουμε τα όργανά μας υγιή, η καρδιά και ο εγκέφαλος απορροφούν όλη την προσοχή μας, για προφανείς λόγους. Ωστόσο, οι νεφροί απαιτούν και αυτοί την ίδια φροντίδα.
Αυτό το ζεύγος οργάνων, τα οποία βρίσκονται αριστερά και δεξιά από τη σπονδυλική στήλη, ακριβώς κάτω από τον θωρακικό κλωβό, επιτελούν πολλές βασικές λειτουργίες. Διοχετεύουν το αίμα μέσα σε ένα πολύπλοκο σύστημα φιλτραρίσματός του, που απομακρύνει τις τοξίνες και εξισορροπεί (ρυθμίζει) το επίπεδο των υγρών, των αλάτων και άλλων μετάλλων στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι νεφροί βοηθούν επίσης στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και συμβάλλουν στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Το υπ’ αριθμόν 1 πρόβλημα υγείας για τους νεφρούς είναι η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ), μια μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία εκτιμάται ότι πλήττει 37 εκατομμύρια ενήλικους Αμερικανούς, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC).
Στη ΧΝΝ, οι νεφροί υφίστανται τόση βλάβη στην πάροδο του χρόνου, που δυσκολεύονται να εκτελέσουν όλες τις βασικές λειτουργίες τους. Τα άτομα με προχωρημένη ΧΝΝ χρειάζονται ένα μηχάνημα που καθαρίζει το αίμα αντί για τους νεφρούς (η θεραπεία ονομάζεται αιμοκάθαρση) ή υποβάλλονται σε μεταμόσχευση νεφρού.
«Δυστυχώς, οι άνθρωποι δεν παρατηρούν κάποιο πρόβλημα στους νεφρούς παρά μόνο όταν έχουν ήδη αναπτύξει ΧΝΝ», δηλώνει ο νεφρολόγος δρ J. Kevin Tucker από το Brigham and Women’s Faulkner Hospital, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Διάγνωση της νόσου
Ο έλεγχος των νεφρών είναι ιδιαίτερα σημαντικός για άτομα με διαβήτη ή υψηλή αρτηριακή πίεση. Στα άτομα με διαβήτη, η υπερβολική γλυκόζη στο αίμα βλάπτει τα φίλτρα των νεφρών. Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να βλάψει τα αιμοφόρα αγγεία των νεφρών.
ΧΝΝ διαγιγνώσκεται όταν μια εξέταση αίματος δείξει αυξημένο επίπεδο κρεατινίνης (ένα παραπροϊόν του μεταβολισμού εντός του μυϊκού ιστού) ή μια εξέταση ούρων δείξει υψηλή ποσότητα μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται λευκωματίνη. Το επίπεδο της κρεατινίνης στο αίμα χρησιμοποιείται για να υπολογιστεί ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR), που αντικατοπτρίζει πόσο καλά φιλτράρουν οι νεφροί το αίμα. Καθώς η ΧΝΝ επιδεινώνεται, το επίπεδο κρεατινίνης αυξάνεται και ο GFR μειώνεται.
Σε πολλά άτομα με διαβήτη ή υψηλή αρτηριακή πίεση, η εξέταση λευκωματίνης ούρων γίνεται παθολογική ακόμη και πριν από την έναρξη μείωσης του GFR.
Αν έχετε διαβήτη ή υψηλή αρτηριακή πίεση, ο γιατρός θα πρέπει να ελέγχει ετησίως τη νεφρική λειτουργία σας. Κατά τα άλλα, δεν υπάρχει γενική σύσταση για προληπτικό έλεγχο για νεφρική νόσο.
«Αν διατρέχετε κίνδυνο για διαβήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση ή καρδιοπάθεια ή αν έχετε οικογενειακό ιστορικό νεφρικής ανεπάρκειας, μιλήστε με τον γιατρό σας σχετικά με το πόσο συχνά θα πρέπει να ελέγχεστε», συνιστά ο δρ Tucker.
Επιβράδυνση της μείωσης της λειτουργίας
Όταν η ΧΝΝ επιβεβαιωθεί, η βλάβη δεν μπορεί να αναστραφεί, αλλά τα φάρμακα μπορούν να επιβραδύνουν τον ρυθμό μείωσης της λειτουργίας των νεφρών. «Στόχος στη ΧΝΝ είναι η επιβίωση με μειωμένη νεφρική λειτουργία για αρκετό χρόνο ώστε να αποφευχθεί η ανάγκη αιμοκάθαρσης ή μεταμόσχευσης νεφρού», αναφέρει ο δρ Tucker.
Οι δύο κατηγορίες φαρμάκων για την αντιμετώπιση της ΧΝΝ είναι οι αναστολείς του ΜΕΑ και οι αποκλειστές των υποδοχέων αγγειοτασίνης (ARB). Τα φάρμακα αυτά βοηθούν να χαλαρώσουν (διασταλούν) τα αιμοφόρα αγγεία στους νεφρούς, γεγονός που βελτιώνει τη λειτουργία τους. Τα φάρμακα επιβραδύνουν επίσης τη βλάβη στα μικρά φίλτρα των νεφρών και αποθαρρύνουν τη διαρροή της πρωτεΐνης στα ούρα.
Πιο πρόσφατα, μια κατηγορία φαρμάκων που είχαν αρχικά σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση του διαβήτη, οι αναστολείς του SGLT-2, βρέθηκε ότι βοηθούν στην πρόληψη της νεφρικής βλάβης ακόμη και σε άτομα χωρίς διαβήτη.
Προστατεύστε τους νεφρούς σας
Σύμφωνα με τον δρα Tucker, δεν υπάρχει κάποιο μυστικό για την αποφυγή της ΧΝΝ παρά μόνο η υγιεινή ζωή. «Αν διατηρείτε καλό επίπεδο αρτηριακής πίεσης και σακχάρου στο αίμα και φροντίζετε για τη βελτίωση της καρδιαγγειακής σας υγείας, τότε ενισχύετε την υγεία των νεφρών σας», δηλώνει ο δρ Tucker.
Αυτό μπορεί να σημαίνει απώλεια του υπερβάλλοντος βάρους, μείωση της πρόσληψης νατρίου, υιοθέτηση μιας φυτοφαγικής κατά βάση διατροφής και άσκηση μέτριας έντασης για τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα.
Άλλες συμπεριφορές που μπορούν επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο είναι οι εξής:
Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ. Μην πίνετε πάνω από ένα ποτό την ημέρα. Η τακτική υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης, συμβάλλει στην αύξηση βάρους και αναγκάζει τους νεφρούς να εργάζονται πιο σκληρά.
Μείνετε ενυδατωμένοι. Η επαρκής λήψη υγρών καθημερινά βοηθά τους νεφρούς να απομακρύνουν τις τοξίνες από το σώμα.
Γενικά, οι περισσότεροι υγιείς άνδρες θα πρέπει να πίνουν περίπου 15 φλιτζάνια υγρών την ημέρα, στα οποία περιλαμβάνονται το νερό, ροφήματα όπως το τσάι, ο καφές και ο χυμός, καθώς και τροφές με μεγάλη περιεκτικότητα σε νερό, όπως φρούτα, λαχανικά και σούπες.
Περιορίστε τα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα. Η λήψη υψηλών δόσεων μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, όπως η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη, μπορεί να προκαλέσει νεφρική βλάβη ή να επιδεινώσει την υπάρχουσα ΧΝΝ.
«Χρησιμοποιείτε σπάνια αυτά τα φάρμακα», συνιστά ο δρ Tucker. «Αν χρειάζεται να τα παίρνετε κάθε μέρα, δείτε τον γιατρό σας».
Είναι η πρωτεΐνη πράγματι κακή για τους νεφρούς;
Ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να υπάρχει μια επίμονη ανησυχία ότι η υπερβολική κατανάλωση πρωτεΐνης είναι κακή για τους νεφρούς και αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιας νεφρικής νόσου (ΧΝΝ) ή επιδείνωσής της. Το σκεπτικό είναι ότι οι υψηλές ποσότητες πρωτεΐνης καταπονούν τους νεφρούς, οδηγώντας σε μόνιμη βλάβη. Ωστόσο, αυτό μπορεί να δημιουργεί δίλημμα για τους ηλικιωμένους άνδρες, οι οποίοι χρειάζονται επιπλέον πρωτεΐνη για να αντιμετωπίσουν τη μυϊκή απώλεια που σχετίζεται με την ηλικία. Τι δείχνουν, λοιπόν, τα στοιχεία; «Πρόκειται για ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα», λέει ο νεφρολόγος δρ J. Kevin Tucker από το Brigham and Women’s Faulkner Hospital, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ. «∆εν υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που να δείχνουν ότι τα άτομα χωρίς ΧΝΝ ή τα άτομα με ήπια νόσο πρέπει να περιορίσουν την πρόσληψη πρωτεΐνης. Μπορεί να υπάρχουν ειδικές περιστάσεις στα άτομα με πολύ προχωρημένη ΧΝΝ, στις οποίες ο περιορισμός της πρωτεΐνης μπορεί να είναι ωφέλιμος. Οι ασθενείς με ΧΝΝ θα πρέπει να συζητήσουν αυτό το θέμα με τον νεφρολόγο τους».
