Εάν δεν έχετε κάνει το εμβόλιο του έρπητα ζωστήρα επειδή έχετε ακούσει ότι μπορεί να νιώθετε άρρωστοι για μερικές μέρες, ίσως πρέπει να το ξανασκεφτείτε.
Το εμβόλιο, το οποίο χορηγείται σε δύο δόσεις (με απόσταση δύο έως έξι μηνών), είναι ένα κρίσιμης σημασίας εργαλείο για να αποφύγετε τον ενδεχομένως διά βίου πόνο του έρπητα ζωστήρα. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι το εμβόλιο είναι πάνω από 70% αποτελεσματικό, ακόμη και μετά από τέσσερα χρόνια. Είναι λοιπόν καιρός να εξετάσετε τα συν και τα πλην του εμβολιασμού.
Απευθυνθήκαμε για συμβουλές στη δρα Sharon Curhan, ιατρό και επιδημιολόγο στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
E: Τι κάνει το εμβόλιο;
A: Είναι ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο που μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης έρπητα ζωστήρα, μιας επώδυνης και ενδεχομένως σοβαρής πάθησης. Ο έρπης ζωστήρ αναπτύσσεται όταν ο ιός ανεμευλογιάς-ζωστήρα (ο ίδιος ιός που προκαλεί την ανεμευλογιά) επανενεργοποιηθεί στο σώμα, ταξιδέψει κατά μήκος των νευρικών ινών και προκαλέσει ένα επώδυνο εξάνθημα στο δέρμα.
Το εμβόλιο βοηθά επίσης να προστατευθείτε από έναν χρόνιο πόνο που ονομάζεται μεθερπητική νευραλγία, μια αίσθηση καύσου στα νεύρα και στο δέρμα, η οποία μπορεί να διαρκέσει πολύ καιρό αφότου εξαφανιστούν το εξάνθημα και οι φουσκάλες του έρπητα ζωστήρα. Ο πόνος αυτός αναπτύσσεται στο 10 με 15% των ατόμων που εμφανίζουν έρπητα ζωστήρα.
E: Προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες το εμβόλιο;
A: Το εμβόλιο λειτουργεί ενισχύοντας την άμυνα του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι της επανενεργοποίησης του ιού. Σε ορισμένα άτομα η διαδικασία αυτή μπορεί να προκαλέσει ήπιο πόνο, ερυθρότητα, οίδημα (πρήξιμο) ή πόνο στον βραχίονα, στη θέση της ένεσης. Τα συμπτώματα αυτά διαρκούν δύο ή τρεις ημέρες.
Ορισμένα άτομα εμφανίζουν επίσης κόπωση, κεφαλαλγία, μυαλγία, πόνο στο στομάχι, ναυτία, πυρετό ή ρίγη και κρυάδες για μία ή δύο ημέρες.
Πολύ σπάνια, τα άτομα έχουν μια αλλεργική (αναφυλακτική) αντίδραση στο εμβόλιο ή σε κάποιο συστατικό του εμβολίου.
E: Μπορώ να υπολογίσω την πιθανή μου αντίδραση σε αυτό το εμβόλιο βάσει της ανταπόκρισής μου σε άλλα εμβόλια;
A: Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των διαφόρων εμβολίων ποικίλλουν. Το τι θα εμφανίσετε μετά από ένα εμβόλιο εξαρτάται από τον τύπο της τεχνολογίας που χρησιμοποιήθηκε για την ανάπτυξη του εμβολίου και τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν τα συστατικά του με το ανοσοποιητικό σύστημα. (Το εμβόλιο του έρπητα ζωστήρα, για παράδειγμα, περιέχει μια πρωτεΐνη από νεκρό ιό ανεμευλογιάς-ζωστήρα.) Εάν έχετε ποτέ εμφανίσει αλλεργική αντίδραση σε κάποιο εμβόλιο, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας σχετικά με την πιθανότητα ευαισθησίας στα εμβόλια.
E: Μπορώ να προβλέψω την αντίδρασή μου στη δεύτερη δόση με βάση την αντίδρασή μου στην πρώτη δόση του εμβολίου;
A: Όχι απαραίτητα, αν και μελέτες δείχνουν ότι τα συμπτώματα μπορεί να είναι πιο έντονα μετά τη δεύτερη δόση.
E: Τι μπορώ να κάνω για να αποφύγω τις ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου ή για να προετοιμαστώ γι’ αυτές;
A: Από όσο γνωρίζω, δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι υπάρχει τρόπος πρόληψης μιας ενδεχόμενης αντίδρασης στο εμβόλιο. Μπορεί να ακούσετε να μιλούν για τη λήψη μη συνταγογραφούμενων παυσίπονων (π.χ. ακεταμινοφαίνης ή ιβουπροφαίνης) ως προληπτική προσέγγιση, αλλά αυτό δεν έχει μελετηθεί.
Ο καλύτερος τρόπος να προετοιμαστείτε είναι να περιμένετε ότι μπορεί να αισθάνεστε λίγο άρρωστοι για μία-δύο ημέρες μετά τη λήψη του εμβολίου και να προσαρμόσετε αναλόγως το πρόγραμμά σας.
Ρωτήστε τον γιατρό σας σχετικά με τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες και αν θα ήταν ασφαλές να πάρετε ένα μη συνταγογραφούμενο παυσίπονο σε περίπτωση που αναπτυχθούν συμπτώματα μετά τη λήψη του εμβολίου.
Να θυμάστε: οι τυπικές ανεπιθύμητες ενέργειες δεν είναι επικίνδυνες. Ο έρπης ζωστήρ, όμως, μπορεί να οδηγήσει σε βραχυχρόνια και μακροχρόνια προβλήματα υγείας. Στη ζυγαριά μπαίνουν τα εξής: πιθανώς δύο ή τρεις ημέρες αδιαθεσίας από το εμβόλιο ή πιθανώς διά βίου πόνος από τον έρπητα ζωστήρα. Η ισορροπία γέρνει εμφανώς προς την πλευρά του εμβολίου. Προσπαθήστε να μην το αναβάλλετε.
Ποιος πρέπει να κάνει το εμβόλιο του έρπητα ζωστήρα;
Το εμβόλιο του έρπητα ζωστήρα συνιστάται για άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω, ακόμη και αν:
• είχατε έρπητα ζωστήρα στο παρελθόν
• έχετε λάβει ένα παλαιότερο εμβόλιο του έρπητα ζωστήρα (είναι λιγότερο αποτελεσματικό και δεν χορηγείται πλέον στις ΗΠΑ)
• δεν θυμάστε να έχετε αναπτύξει ποτέ ανεμευλογιά.
∆εν είναι σαφές πόσο καιρό πρέπει να περιμένετε προτού κάνετε το εμβόλιο, αν έχετε μόλις περάσει έρπητα ζωστήρα. Πάντως, θα πρέπει να περιμένετε τουλάχιστον έως ότου εξαφανιστούν όλα τα σημάδια του έρπητα ζωστήρα. Ορισμένοι ειδικοί συνιστούν να περιμένετε ένα έτος. Μην κάνετε το εμβόλιο αν έχετε τώρα έρπητα ζωστήρα, αν είστε αλλεργικοί σε οποιοδήποτε από τα συστατικά του εμβολίου, αν είστε έγκυος ή θηλάζετε ή αν έχετε ιστορικό συνδρόμου Guillain-Barré. Για άτομα με ορισμένα νοσήματα –όπως όσοι έχουν συγκεκριμένα αυτοάνοσα νοσήματα ή τύπους καρκίνου ή λαμβάνουν ορισμένους τύπους ανοσοκατασταλτικών θεραπειών– η απόφαση για τη λήψη του εμβολίου του έρπητα ζωστήρα θα πρέπει να ληφθεί σε συνεργασία με τον γιατρό τους.
