Εμπνευσμένη κυρίως από τις κουζίνες της Ελλάδας και της νότιας Ιταλίας, η μεσογειακή διατροφή έχει καθιερωθεί ως ένα από τα πιο υγιεινά μοντέλα διατροφής στον κόσμο, ιδίως όσον αφορά την πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου.
Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες τονίζουν τα οφέλη παραδοσιακών τύπων διατροφής από άλλες περιοχές της Ευρώπης, συγκεκριμένα τη σκανδιναβική διατροφή (η οποία περιλαμβάνει τροφές από τη Δανία, τη Φινλανδία, την Ισλανδία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία) και τη διατροφή του Ατλαντικού (η οποία αντλεί έμπνευση από την κουζίνα της βορειοδυτικής Ισπανίας και της Πορτογαλίας).
Και οι δύο τύποι έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τη μεσογειακή διατροφή, καθώς δίνουν έμφαση στις πλήρεις και ελάχιστα επεξεργασμένες, φυτικής προέλευσης τροφές, όπως λαχανικά, φρούτα, πλήρη δημητριακά, όσπρια ή ψυχανθή (φασόλια και μπιζέλια) και ξηροί καρποί.
Και τα τρία είδη διατροφής επίσης περιλαμβάνουν τα θαλασσινά (δηλαδή, ψάρια και οστρακοειδή) ως μία από τις κύριες πηγές πρωτεΐνης. Πολλά είδη οστρακοειδών επίσης περιέχουν ω3 λιπαρά οξέα, που είναι προστατευτικά για την καρδιά.
Γνωστά και με τα αρχικά EPA και DHA, αυτά τα λιπαρά βοηθούν στη μείωση του κινδύνου καρδιοπάθειας, αντιμετωπίζοντας τη φλεγμονή, προλαμβάνοντας τον σχηματισμό θρόμβων στο αίμα και μειώνοντας το επίπεδο των τριγλυκεριδίων, τον πιο κοινό τύπο σωματιδίου που μεταφέρει λίπη μέσα στο αίμα.
Καλύτερες για το περιβάλλον;
Οι παραλλαγές αυτών των τριών τύπων κουζίνας στηρίζονται στο ποια προϊόντα είναι διαθέσιμα τοπικά, σε κάθε περιοχή, μια προσέγγιση που διαθέτει πρόσθετα οφέλη.
«Όλοι αυτοί οι τύποι διατροφής εστιάζονται σε εποχικές και τοπικές τροφές, γεγονός που υποστηρίζει την υγεία και τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος», λέει η Marta Guasch- Ferre, επίκουρη καθηγήτρια Διατροφής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ T.H. Chan.
Υποστηρίζοντας αγρότες και παραγωγούς στον τόπο τους, οι πολίτες συμβάλλουν στην τοπική οικονομία, ενώ μειώνουν τα απόβλητα τροφίμων και το ανθρακικό αποτύπωμα που συνδέεται με τη μεταφορά των τροφίμων, προσθέτει. (Αυτή η όψη του ζητήματος συνδέεται με ακόμη έναν τρόπο με την καρδιαγγειακή νόσο)
Αντλήστε έμπνευση από αυτούς τους τύπους ευρωπαϊκής διατροφής και στοχεύστε στο να συμπεριλαμβάνετε περισσότερα προϊόντα τοπικής καλλιέργειας στη δίαιτά σας, ψωνίζοντας από λαϊκές αγορές.
Στις ΗΠΑ, συχνά υπάρχει άφθονη ποικιλία λαχανικών και φρούτων κατά την εαρινή καλλιεργητική περίοδο, ενώ άλλες αγορές είναι ανοιχτές όλο τον χρόνο. Μια εναλλακτική επιλογή για τους κατοίκους των ΗΠΑ είναι να συμμετάσχουν σε ένα πρόγραμμα γεωργίας με υποστήριξη από την κοινότητα (CSA), το οποίο προϋποθέτει την προεξόφληση ενός τακτικού (συνήθως εβδομαδιαίου) μεριδίου τοπικών αγροτικών προϊόντων που προέρχονται από ένα ορισμένο αγρόκτημα ή ομάδα αγροκτημάτων κατά την περίοδο συγκομιδής.
Η αναζήτηση μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω του καταλόγου CSA του Υπουργείου Γεωργίας (USDA), μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης www.health.harvard.edu/lfd.
Ενώ το βοδινό και το χοιρινό κρέας αποτελούν παραδοσιακά μέρος της διατροφής του Ατλαντικού, δεν περιλαμβάνονται στη σκανδιναβική και τη μεσογειακή διατροφή, παρά μόνο σε μικρότερες ποσότητες.
«Γνωρίζουμε ότι η συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο διαβήτη και καρδιοπάθειας», λέει η Guasch-Ferre. Για τον λόγο αυτόν, οι ειδικοί της διατροφής προτείνουν την περιστασιακή κατανάλωση κρέατος, ιδανικά σε μικρή ποσότητα ως προσθήκη σε άλλα πιάτα, όπως σούπες, γιαχνί ή βραστά.
Το ευρωκεντρικό πλεονέκτημα
Συγκριτικά με την τυπική αμερικανική διατροφή, οι ευρωπαϊκές δίαιτες συνήθως περιέχουν πολύ μικρότερη ποσότητα υπερβολικά επεξεργασμένων τροφών «junk food», γεγονός που πιθανόν να είναι ένας επιπλέον λόγος που συνδέονται με καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία.
Η Guasch-Ferre επισημαίνει ακόμη ένα πλεονέκτημα: την έμφαση στην πολιτισμική και κοινωνική πλευρά του φαγητού.
«Οι άνθρωποι συχνά απολαμβάνουν τα γεύματα με την ευρύτερη οικογένεια και τους φίλους, κάτι που ενισχύει την αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα, που με τη σειρά της μπορεί να ευνοήσει την ποιότητα ζωής εξίσου στους νεότερους και στους γηραιότερους», παρατηρεί.
H σκανδιναβική διατροφή
Οι βασικές τροφές περιλαμβάνουν:
-ψάρια ελεύθερης αλιείας, όπως σολομό, σαρδέλα, βακαλάο, σκουμπρί και ρέγκα
-ψωμί, κράκερ και δημητριακά ολικής αλέσεως, όπως από σίκαλη, κριθάρι και βρόμη (π.χ. το πυκνό σκούρο δανέζικο ψωμί σίκαλης με προζύμι, που ονομάζεται rugbrod, και το σουηδικό knäckebröd, που μοιάζει με λεπτό παξιμάδι)
-βολβούς (πατάτες και καρότα)
-σταυρανθή λαχανικά (μπρόκολο, λαχανάκι Βρυξελλών, λάχανο και κουνουπίδι)
-μήλα, αχλάδια και φρούτα του δάσους, μεταξύ των οποίων αυτά που ευδοκιμούν σε βόρεια κλίματα, όπως τα lingonberries ή κόκκινα μύρτιλα (παρόμοια με τα κράνμπερις ή βακκίνια) και τα bilberries, που μοιάζουν με τα μοβ μύρτιλα
-κραμβέλαιο (λάδι κανόλα).
Η διατροφή του Ατλαντικού
Οι βασικές τροφές περιλαμβάνουν:
-φρέσκα τοπικά ψάρια και θαλασσινά – κυρίως βακαλάο, αλλά και χταπόδι, σαρδέλα και τόνο
-βοδινό και χοιρινό κρέας
-δημητριακά, ψωμί και ζυμαρικά ολικής αλέσεως και πατάτες
-όσπρια, κυρίως λευκά φασόλια
-εποχικά λαχανικά, όπως λάχανο, λαχανίδες και γογγύλια
-σούπα λαχανικών
-ξηρούς καρπούς, όπως κάστανα, καρύδια, αμύγδαλα και φουντούκια.
