Όταν συζητάμε για μείωση του επιπέδου της «κακής» χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL), πόσο χαμηλή θα πρέπει να είναι η τιμή σας; «Τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα μπορεί να έχουν όφελος από τη μείωση του επιπέδου της LDL χοληστερόλης κατά το δυνατόν χαμηλότερα, ώστε να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου τους για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο», λέει ο καρδιολόγος δρ Christopher Cannon, αρχισυντάκτης του τεύχους Καρδιολογίας των Θεμάτων Υγείας του Χάρβαρντ. «Σύμφωνα με πολλές μεγάλες κλινικές μελέτες, όσον αφορά την LDL, όσο χαμηλότερη, τόσο το καλύτερο».
Η «καλή» και η «κακή»
Η χοληστερόλη είναι μια λιπαρή ουσία που δημιουργείται φυσιολογικά στον οργανισμό. Ο οργανισμός τη χρησιμοποιεί προκειμένου να σχηματίσει κυτταρικές μεμβράνες και να παράγει ορισμένες ορμόνες. Το λίπος που καταναλώνετε από την τροφή, απορροφάται από το έντερο και μεταφέρεται στο ήπαρ, το οποίο το μετατρέπει σε χοληστερόλη και στη συνέχεια την απελευθερώνει στην κυκλοφορία του αίματος.
Το να καταναλώνουμε συχνά τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε χοληστερόλη έχει έναν μέτριο αντίκτυπο στη χοληστερόλη του αίματος, αλλά πολλές τέτοιες τροφές έχουν επίσης μεγάλη περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, τα οποία έχουν μεγαλύτερη επίδραση στο επίπεδο της χοληστερόλης. «Το επίπεδο της χοληστερόλης σας, ως επί το πλείστον, καθορίζεται γενετικά», επισημαίνει ο δρ Cannon.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι χοληστερόλης: η LDL και η υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (HDL). Η LDL ονομάζεται «κακή» γιατί η υπερβολική ποσότητα αυτού του τύπου χοληστερόλης στην κυκλοφορία του αίματος μπορεί να συσσωρευτεί στα τοιχώματα των αρτηριών. Αυτές οι εναποθέσεις, που ονομάζονται (αθηρωματικές) πλάκες, μπορεί να υποστούν ρήξη, με αποτέλεσμα τον σχηματισμό θρόμβων, οι οποίοι εμποδίζουν τη ροή του αίματος προς την καρδιά ή τον εγκέφαλο και αποτελούν αιτία καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου.
Συγκριτικά, η HDL θεωρείτο στο παρελθόν «καλή» γιατί ορισμένες μορφές της HDL συλλέγουν το πλεόνασμα χοληστερόλης από την κυκλοφορία του αίματος και τα τοιχώματα των αρτηριών. Ωστόσο, επισημαίνει ο δρ Cannon, «πολλές κλινικές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η αύξηση του επιπέδου της HDL στο αίμα δεν μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού, επομένως εστιάζουμε στη μείωση της LDL».
Σύμφωνα με τους αριθμούς
Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας (American Heart Association) και του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας (American College of Cardiology) ως το βέλτιστο επίπεδο για την LDL για τον γενικό πληθυσμό ορίζουν μια τιμή κάτω από 100 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/ dL), το επίπεδο από τα 100 έως τα 159 mg/dL θεωρείται υψηλό και από τα 160 mg/dL και άνω θεωρείται επικίνδυνο.
Τα άτομα με γνωστή καρδιαγγειακή νόσο θα πρέπει να στοχεύουν σε επίπεδο LDL κάτω από 70 mg/dL. «Επομένως, από το φάσμα των ασθενών, εκείνοι που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο έχουν ως στόχο την χαμηλότερη LDL», λέει ο δρ Cannon.
Πέρα από το υψηλό επίπεδο LDL, αν διαθέτετε έναν ή περισσότερους άλλους παράγοντες, αυτοί επίσης συμβάλλουν στον καρδιαγγειακό σας κίνδυνο, όπως:
• οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιοπάθειας (πατέρα ή αδελφό που διαγνώστηκε σε ηλικία 55 ετών και κάτω ή μητέρα ή αδελφή που διαγνώστηκε πριν από τα 65 έτη)
• κάπνισμα
• παχυσαρκία
• διαβήτη
• υπέρταση
• χαμηλό επίπεδο HDL (κάτω από 40 mg/dL)
Γιατί εστιάζουμε στα 70 mg/dL; «Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν η LDL πέφτει κάτω από αυτή την τιμή, οι πλάκες εντός των αρτηριών μικραίνουν και σταθεροποιούνται, γεγονός που μειώνει τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό», εξηγεί ο δρ Cannon.
Όμως πόσο πιο κάτω από τα 70 mg/dL θα πρέπει να φτάσετε; Κλινικές μελέτες έχουν δείξει και οι ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν στα άτομα με καρδιαγγειακή νόσο που διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο, να στοχεύουν για LDL σε ένα επίπεδο κάτω από 55 mg/dL. Ο δρ Cannon επισημαίνει ότι οι κατευθυντήριες οδηγίες των ΗΠΑ δεν έχουν επικαιροποιηθεί από το 2018 και πιστεύει ότι τελικά θα ακολουθήσουν τα βήματα της Ευρώπης και θα θέσουν τα 55 mg/dL ως τον νέο στόχο για άτομα υψηλού κινδύνου.
Τι ισχύει όμως για τα άτομα που δεν διατρέχουν υψηλό κίνδυνο; Για τους περισσότερους που ανήκουν σε αυτή την ομάδα, μπορεί να είναι αποδεκτό ένα επίπεδο LDL μεταξύ 100 και 130 mg/dL. «Ωστόσο, συνήθως στοχεύουμε και πάλι για ένα επίπεδο της LDL κάτω από 100, καθώς έχουν παρατηρηθεί οφέλη σε μελέτες που εξετάζουν μεθόδους πρόληψης της καρδιαγγειακής νόσου», λέει ο δρ Cannon. «Τελικά, ο γιατρός σας είναι εκείνος που μπορεί να σας συστήσει τον ιδανικό στόχο για την LDL με βάση τους καρδιολογικούς παράγοντες κινδύνου και το ιστορικό σας».
Τρόπος ζωής και φάρμακα
Το πρώτο βήμα για τη μείωση του υψηλού επιπέδου LDL είναι οι αλλαγές στη διατροφή –η μείωση των κορεσμένων λιπαρών υιοθετώντας μια διατροφή που κάνει καλό στην υγεία της καρδιάς, όπως η μεσογειακή, η DASH, ή άλλες παρόμοιες δίαιτες με βάση τροφές φυτικής προέλευσης– η απώλεια βάρους και η περισσότερη άσκηση.
Όμως συχνά είναι απαραίτητη η λήψη φαρμάκων ώστε να μειωθεί η πολύ υψηλή LDL χοληστερόλη και να διατηρηθεί χαμηλή. Συνήθως το ξεκίνημα γίνεται με μια κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται στατίνες.
Το πρώτο βήμα για τη μείωση του υψηλού επιπέδου LDL είναι οι αλλαγές στη διατροφή (η μείωση των κορεσμένων λιπαρών υιοθετώντας μια διατροφή που κάνει καλό στην υγεία της καρδιάς), η απώλεια βάρους και η περισσότερη άσκηση.
Ο μηχανισμός λειτουργίας των στατινών για τη μείωση της LDL έγκειται στον αποκλεισμό ενός ενζύμου στο ήπαρ, το οποίο βοηθά στη δημιουργία της χοληστερόλης. Τα φάρμακα αυτά έχουν επίσης αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, και η φλεγμονή αποτελεί γνωστό παράγοντα που συμβάλλει στον σχηματισμό της πλάκας. Ένα ακόμη όφελος: οι στατίνες συμβάλλουν στην πρόληψη της ρήξης της αθηρωματικής πλάκας και της απελευθέρωσης χημικών ουσιών που δίνουν το έναυσμα για τον σχηματισμό θρόμβων αίματος, οι οποίοι με τη σειρά τους οδηγούν σε απόφραξη των αρτηριών της καρδιάς και σε καρδιακή προσβολή. Ανάλογα με το δικό σας επίπεδο LDL, ο γιατρός θα σας συστήσει την καταλληλότερη στατίνη και τη δοσολογία για την περίπτωσή σας.
Το μειονέκτημα στις στατίνες είναι οι πιθανές παρενέργειες, η πιο κοινή από τις οποίες είναι οι μυαλγίες. Εάν συμβεί αυτό στην περίπτωσή σας, ο γιατρός μπορεί να μειώσει προσωρινά τη δόση ή να σας χορηγήσει μια διαφορετική στατίνη.
Αν και οι στατίνες αποτελούν την πρώτη γραμμή στην επιλογή φαρμάκου, υπάρχουν ακόμη τρεις κατηγορίες φαρμάκων που μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση της LDL – η εζετιμίμπη, το μπεμπεδοϊκό οξύ και οι αναστολείς του PCSK9. «Οποιοδήποτε από τα τρία είναι δυνατό να προστεθεί ή να αντικαταστήσει τη θεραπεία με στατίνη εάν ο ασθενής δεν έχει επιτύχει το επίπεδο-στόχο για την LDL ή εάν οι παρενέργειες της στατίνης δεν είναι ανεκτές», λέει ο δρ Cannon.
Η εζετιμίμπη εμποδίζει την απορρόφηση της χοληστερόλης από το έντερο. Το μπεμπεδοϊκό οξύ και οι αποκλειστές του PCSK9 δρουν στους κυτταρικούς υποδοχείς του ήπατος προκειμένου να αυξήσουν την πρόσληψη και την καταστροφή της LDL χοληστερόλης, μειώνοντας έτσι το επίπεδο της LDL στο αίμα.
Μπορεί η LDL σας να είναι υπερβολικά χαμηλή; Όχι, δεν θα το λέγαμε, λέει ο δρ Cannon. «Η μείωση της LDL σε ένα πραγματικά χαμηλό επίπεδο ίσως αυξήσει τον κίνδυνο παρενεργειών από τα φάρμακα, αλλά δεν υπάρχουν προβλήματα που να συνδέονται άμεσα με ένα πολύ χαμηλό επίπεδο LDL».
