Η φορτωμένη καθημερινότητα είναι συνυφασμένη για τους περισσότερους από εμάς με πονοκεφάλους, που μπορεί να έρθουν απρόσκλητοι και με επιμονή την πιο ακατάλληλη στιγμή. Για ορισμένους αυτοί έρχονται με τη μορφή ημικρανίας, κάνοντάς τους την καθημερινότητα συχνά εξαιρετικά δύσκολη.
Είναι ένα θέμα που η επιστήμη δεν έχει λύσει και εξηγήσει πλήρως. Αντιθέτως, συνεχίζει να μελετά τις ημικρανίες και να ξεκλειδώνει νέες πόρτες στο θαυμαστό βασίλειο του εγκεφάλου. Πριν από λίγο καιρό, Δανοί νευροεπιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, με έναν εκ των επικεφαλής, τον Μάρτιν Κάαγκ Ρασμούσεν, μελέτησαν το εγκεφαλονωτιαίο υγρό σε ποντίκια και βρήκαν κάποια στοιχεία για το πώς αυτό «ταξιδεύει» στο κρανίο μας, οδηγώντας τελικά σε ημικρανίες.
Η αύρα και το «κενό» μεταξύ εγκεφάλου και πόνου
Οπως εξηγεί βέβαια ο Μάρτιν Κάαγκ Ρασμούσεν, «υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τύποι πονοκεφάλου και αντίστοιχα, είναι άλλοι οι λόγοι που προκαλούν καθέναν από αυτούς». Ενας από αυτούς είναι και οι ημικρανίες – υπολογίζεται πως ένας στους δέκα ανθρώπους υποφέρει από αυτές.
Είναι επίσης ενδιαφέρον πως ο ίδιος ο εγκέφαλος δεν νιώθει πόνο, αλλά στην πραγματικότητα ο πόνος προέρχεται από το περιφερικό νευρικό σύστημα.
Γι’ αυτό και η έρευνα των Δανών επιστημόνων επικεντρώθηκε στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, μελετώντας μάλιστα ένα συγκεκριμένο στάδιο που μπορεί το άτομο να βιώσει πριν από μια ημικρανία και λέγεται αύρα.
«Στις ημικρανίες με αύρα οι ασθενείς εμφανίζουν παροδικά νευρολογικά ελλείμματα πριν από την έλευση του πόνου, που μπορεί να διαρκέσουν από 5 λεπτά μέχρι μία ώρα», εξηγεί ο επικεφαλής της έρευνας. Σε αυτό το διάστημα, το άτομο μπορεί να βιώσει μεταξύ άλλων τυφλά σημεία στην όρασή του, λάμψεις φωτός και μυρμηκίαση. Στην ημικρανία που ακολουθεί την αύρα το άτομο μπορεί να νιώσει ναυτία και ευαισθησία στο φως και στους ήχους.
Τι προκαλεί όμως την αύρα; Οπως εξηγεί ο νευροεπιστήμονας, «γνωρίζουμε ήδη ότι η αύρα πιθανότατα οφείλεται σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται φλοιώδης αποπόλωση, κατά το οποίο η απώλεια του μεμβρανικού δυναμικού των νευρώνων και άλλων κυττάρων εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον εγκεφαλικό φλοιό και οδηγεί στα παροδικά νευρολογικά ελλείμματα».
Επιπλέον, μέσα από την έρευνά τους, οι νευροεπιστήμονες ανακάλυψαν πως «κατά τη διάρκεια της αύρας, πρωτεΐνες που μπορούν να ενεργοποιήσουν και να ευαισθητοποιήσουν τα αισθητηριακά νεύρα απελευθερώνονται στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό και μεταφέρονται στο σημείο του εγκεφάλου που λέγεται γάγγλιο του τριδύμου. Εκεί ενεργοποιούν τα αισθητήρια νεύρα που προκαλούν τον πόνο». Αυτό είναι το σημείο που η αύρα δίνει τη θέση της στην ημικρανία.
Ισως πολλοί από εσάς να έχετε ταλαιπωρηθεί κάποια στιγμή από ημικρανίες που νιώθετε μόνο στη μία πλευρά του κεφαλιού σας. Υπάρχει εξήγηση στο γιατί αυτό συμβαίνει, και προκύπτει από την έρευνα του Μάρτιν Κάαγκ Ρασμούσεν: «Διαπιστώσαμε ότι τα μόρια που απελευθερώνονται στον δεξιό οπτικό φλοιό ρέουν κατά βάση στο δεξιό τρίδυμο γάγγλιο και δεν υπάρχει ιδιαίτερη ανάμειξη του εγκεφαλονωτιαίου υγρού μεταξύ των ημισφαιρίων. Αυτό εξηγεί γιατί οι ημικρανίες είναι συνήθως μονόπλευρες». Γιατί μένουν ουσιαστικά στην πλευρά στην οποία η αύρα ενεργοποίησε τον πόνο.
Ανοίγει ο δρόμος για νέα φάρμακα
Το «μονοπάτι της ημικρανίας» που ιχνηλάτησαν οι Δανοί νευροεπιστήμονες μπορεί να αποτελέσει μια σημαντική βάση για περαιτέρω έρευνα. Είναι μια «διαδρομή» που αν μελετηθεί σε άλλους τύπους πονοκεφάλου μπορεί να δώσει χρήσιμα αποτελέσματα, όπως εξηγεί ο Μάρτιν Κάαγκ Ρασμούσεν.
Και κάτι ακόμα πιο χρήσιμο: μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για τη δημιουργία νέων φαρμάκων που θα καταφέρουν να αντιμετωπίζουν τις επίμονες ημικρανίες και τους πονοκεφάλους, εκεί που τα παυσίπονα που γνωρίζουμε έως τώρα δεν τα καταφέρνουν πάντα.
