Ο κίνδυνος θνησιμότητας εξαιτίας του παρατεταμένου καύσωνα υπολογίζεται για πρώτη φορά στη χώρα μας μέσα από έναν νέο ψηφιακό διαδραστικό χάρτη που δημιούργησαν ερευνητές στο Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης, ονόματι forecaster.health.
Αναφορικά με την Ελλάδα, οι περισσότερες περιοχές βρίσκονται στο ανώτατο όριο σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο θνησιμότητας λόγω ζέστης από τις 17 Ιουλίου μέχρι σήμερα. Ειδικότερα για το Σάββατο 20/7/2024 όλη η Ελλάδα πλην 11 περιοχών βρισκόταν σε «ακραίο κίνδυνο θνησιμότητας». Η εικόνα επιδεινώθηκε την Κυριακή, καθώς μόνο η Φλώρινα δεν έφερε την παραπάνω ένδειξη, ενώ τη Δευτέρα 22/07/2024 οι περισσότερες περιοχές παρουσίαζαν ακραίο κίνδυνο θνησιμότητας εκτός από την Καρδίτσα, τη Φλώρινα, την Ιθάκη και τη Λευκάδα.
-
Tο Σάββατο 20/7/2024 όλη η Ελλάδα πλην 11 περιοχών βρισκόταν σε «ακραίο κίνδυνο θνησιμότητας».
-
Η εικόνα επιδεινώθηκε την Κυριακή, καθώς μόνο η Φλώρινα δεν έφερε την ένδειξη «ακραίος κίνδυνος θνησιμότητας».
-
Τη Δευτέρα 22/7/2024 οι περισσότερες περιοχές παρουσίαζαν ακραίο κίνδυνο θνησιμότητας εκτός από την Καρδίτσα, τη Φλώρινα, την Ιθάκη και τη Λευκάδα.
Σύμφωνα με τους ερευνητές από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης, αυτό πρακτικά σημαίνει πως ο κίνδυνος θνησιμότητας λόγω ζέστης είναι τουλάχιστον 20% υψηλότερος από τη λεγόμενη «θερμοκρασία άνεσης», δηλαδή τη θερμοκρασία στην οποία οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται άνετα. Οι ερευνητές τη χαρακτηρίζουν «Ελάχιστη Θερμοκρασία Θνησιμότητας» η οποία διαφέρει για κάθε περιοχή (για την Αθήνα υπολογίζεται πως είναι γύρω στους 24°C).
«Μέχρι τώρα, οι προειδοποιήσεις για τη θερμοκρασία αγνοούσαν τις διαφορές στην ευπάθεια στη ζέστη και το κρύο μεταξύ των ομάδων του πληθυσμού. Το παραπάνω σύστημα αλλάζει αυτό το παράδειγμα μετατοπίζοντας την εστίαση από τη μετεωρολογία στην επιδημιολογία και τους κοινωνικούς παράγοντες της ευπάθειας στους περιβαλλοντικούς παράγοντες» σημειώνει ο Τζόαν Μπάλεστερ Κλάραμουντ, κύριος ερευνητής της ομάδας προσαρμογής στο ISGlobal.
Στην Ελλάδα οι πιο ευάλωτοι πληθυσμοί είναι όλοι οι πολίτες άνω των 75 ετών, ενώ συγκρίνοντας τα δύο φύλα διαπιστώνεται ότι οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στη ζέστη από ό,τι οι άνδρες.
Πέρα από την πρόβλεψη της θερμοκρασίας εντός διαστήματος δέκα ημερών και τους πραγματικούς κινδύνους που έχουν για τον πληθυσμό στο σύνολό του, το νέο εργαλείο μπορεί να υπολογίσει ποιες υποομάδες επηρεάζονται περισσότερο με βάση το φύλο και την ηλικία τους.
Ετσι ο κάθε Ευρωπαίος πολίτης μπορεί να εισαγάγει την ημερομηνία που τον ενδιαφέρει εντός των επόμενων δύο εβδομάδων και να αντλήσει πληροφορίες όχι μόνο για τον γενικό πληθυσμό αλλά και για συγκεκριμένες υποομάδες με βάση το φύλο και την ηλικία. Το εργαλείο εμφανίζει έναν χάρτη που δείχνει προειδοποιήσεις για τις 580 περιοχές με χρωματικούς κωδικούς που υποδεικνύουν τέσσερα επίπεδα κινδύνου θνησιμότητας που σχετίζεται με τη ζέστη χαμηλό (κίτρινο χρώμα), μέτριο (πορτοκαλί), υψηλό (κόκκινο) και ακραίο (μωβ).
Στην Ελλάδα οι πιο ευάλωτοι πληθυσμοί είναι όλοι οι πολίτες άνω των 75 ετών, ενώ συγκρίνοντας τα δύο φύλα διαπιστώνεται ότι οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στη ζέστη από ό,τι οι άνδρες.
Η πλατφόρμα εκτός από την εκτίμηση κινδύνου θνησιμότητας, αναμένεται στο εγγύς μέλλον να εκδίδει επίσης προειδοποιήσεις για συγκεκριμένες αιτίες θανάτου, όπως καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα, καθώς και για άλλα αποτελέσματα υγείας, όπως εισαγωγές σε νοσοκομεία και εργατικά ατυχήματα.
Τι κάνει η υπερβολική ζέστη στο σώμα μας;
Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) η ζέστη μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, αλλά ορισμένες ευάλωτες ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι και τα μωρά, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής βλάβης.
Πώς αντιδρά όμως το σώμα μας στην υπερβολική ζέστη; Αρχικά καθώς το σώμα θερμαίνεται, τα αιμοφόρα αγγεία ανοίγουν. Ετσι, προκαλείται μείωση της αρτηριακής πίεσης και η καρδιά εργάζεται πιο σκληρά ώστε να κυκλοφορήσει το αίμα σε όλο το σώμα.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει ήπια συμπτώματα, όπως κνησμό από τη ζέστη ή πρήξιμο στα πόδια. Ταυτόχρονα, η εφίδρωση οδηγεί σε απώλεια υγρών και αλατιού που θεωρούνται απαραίτητα συστατικά για το σώμα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη μειωμένη αρτηριακή πίεση, μπορεί να οδηγήσει σε θερμική εξάντληση.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Ζάλη
- Ναυτία
- Λιποθυμία
- Μυϊκές κράμπες
- Πονοκέφαλοι
- Εντονη εφίδρωση
- Κούραση
- Εάν η αρτηριακή πίεση πέσει πολύ, αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής.
Γιατί το σώμα μας αντιδρά με αυτόν τον τρόπο;
Οι ειδικοί επισημαίνουν πως το σώμα μας προσπαθεί να διατηρήσει μια θερμοκρασία πυρήνα περίπου στους 37 βαθμούς Κελσίου είτε βρισκόμαστε σε χιονοθύελλα είτε σε καύσωνα, καθώς αυτή είναι η θερμοκρασία στην οποία έχει εξελιχθεί το σώμα μας για να λειτουργεί.
Ομως, όσο ο καιρός γίνεται πιο ζεστός, το σώμα πρέπει να εργάζεται πιο σκληρά για να διατηρήσει τη θερμοκρασία του πυρήνα του σε χαμηλά επίπεδα. Ετσι ανοίγει περισσότερα αιμοφόρα αγγεία κοντά στο δέρμα προκειμένου να «διώξει» τη θερμότητα προς το περιβάλλον και εν συνεχεία αρχίζει να ιδρώνει. Ωστόσο καθώς ο ιδρώτας εξατμίζεται, αυξάνει δραματικά τη θερμότητα που χάνεται από το δέρμα.
Πώς μπορώ να παραμείνω ασφαλής στη ζέστη;
Ορισμένες συμβουλές από τους ειδικούς είναι οι εξής:
- Φορέστε κατάλληλα ρούχα που είναι ελαφριά και φαρδιά.
- Μείνετε σε κλιματιζόμενο χώρο όσο το δυνατόν περισσότερο. Εάν το σπίτι σας δεν διαθέτει κλιματισμό, πηγαίνετε σε κλιματιζόμενους χώρους τους δήμου σας.
- Περιορίστε τη δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους ή αναβάλετε την ώρα που η θερμοκρασία θα είναι πιο δροσερή.
- Πίνετε άφθονα υγρά και μην πίνετε πολύ αλκοόλ.
- Μείνετε στη σκιά, χρησιμοποιήστε αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας και UVA και φορέστε καπέλο.
- Προσέξτε όσους δυσκολεύονται να διατηρήσουν τη δροσιά τους, όπως οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με υποκείμενες παθήσεις και όσοι ζουν μόνοι τους.
- Μην αφήνετε κανέναν, ιδίως μωρά, μικρά παιδιά και ζώα, σε κλειδωμένο όχημα.
