Στη διάρκεια του καλοκαιριού του 2023, πρωτοφανείς υψηλές θερμοκρασίες έπληξαν πολλές περιοχές των ΗΠΑ και άλλων χωρών. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι επισκέψεις στα τμήματα επειγόντων περιστατικών λόγω θερμοπληξίας αυξήθηκαν επίσης στη διάρκεια αυτής της περιόδου, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC).
Αυτή η ανησυχητική τάση προβλέπεται πως θα συνεχιστεί, καθώς η κλιματική αλλαγή αναμένεται να οδηγήσει σε πιο μακροχρόνια, πιο θερμά και πιο συχνά επεισόδια ακραίων υψηλών θερμοκρασιών.
Τα άτομα που έχουν υποκείμενα προβλήματα υγείας –ιδίως καρδιαγγειακή νόσο– είναι πιο ευάλωτα στους κινδύνους από τις υψηλές θερμοκρασίες. Η ρύπανση της ατμόσφαιρας, μια άλλη απειλή για την καρδιά, μπορεί επίσης να δημιουργήσει προβλήματα στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών.
Γιατί η ζέστη μπορεί να κάνει κακό στην καρδιά
«Τα άτομα που έχουν καρδιαγγειακή νόσο ή υψηλό κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο θα πρέπει να είναι πιο προσεκτικά όταν ασκούνται σε εξωτερικό χώρο και ο καιρός είναι ζεστός», λέει ο δρ Prashant Rao, αθλίατρος-καρδιολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Όταν η θερμοκρασία αυξάνεται, η άσκηση προκαλεί μεγαλύτερη καταπόνηση, γιατί η καρδιά σας πρέπει να διοχετεύσει περισσότερο αίμα, όχι μόνο στους μυς, αλλά και στο δέρμα, για να βοηθήσει στην αποβολή της επιπλέον θερμότητας, εξηγεί ο δρ Rao.
Όταν όμως η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας πλησιάζει τη θερμοκρασία του σώματος (περίπου 36,6°C), η διαδικασία αυτή δεν αποδίδει πλέον.
Η εφίδρωση βοηθά επίσης να δροσιστεί το σώμα: η θερμότητα του σώματος μετατρέπει τον υγρό ιδρώτα σε ατμό. Αυτό λειτουργεί καλά τις ημέρες χωρίς υγρασία, αλλά, όταν το επίπεδο υγρασίας ξεπερνά το 75%, οι υδρατμοί που υπάρχουν ήδη στην ατμόσφαιρα δυσκολεύουν την εξάτμιση του ιδρώτα.
Συμβουλές για τη ζέστη
«Ωστόσο, είναι και πάλι σημαντικό να ασκείστε όταν κάνει ζέστη, αλλά ίσως πρέπει να μειώσετε λίγο την ένταση της άσκησης», συνιστά ο δρ. Rao και προσφέρει μερικές πρόσθετες συμβουλές για να ασκηθείτε με ασφάλεια στη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα:
Αποφύγετε τη δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους στη διάρκεια των θερμότερων ωρών της ημέρας. Η θερμοκρασία συνήθως κορυφώνεται μεταξύ 12 και 3 μ.μ., οπότε εξετάστε το ενδεχόμενο να ασκηθείτε σε εξωτερικό χώρο νωρίς το πρωί ή το απόγευμα – αλλά μακριά από περιοχές με έντονη κίνηση (βλ. παρακάτω).
Επιλέξτε κατάλληλο ρουχισμό. Τα ελαφριά, ανοιχτόχρωμα ρούχα από υλικό που επιτρέπει την εξάτμιση του ιδρώτα θα σας κρατήσουν πιο δροσερούς.
Μείνετε ενυδατωμένοι. Πίνετε νερό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, αλλά ιδίως όταν δραστηριοποιείστε σε εξωτερικό χώρο. Το σκέτο νερό είναι μια χαρά, αλλά, αν ασκείστε στη ζέστη για περισσότερο από μία ώρα (για παράδειγμα, για έναν αγώνα τένις ή γκολφ), τα ενεργειακά ποτά είναι η καλύτερη επιλογή που έχετε.
Πίνετε νερό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, αλλά αν ασκείστε στη ζέστη για περισσότερο από μία ώρα, τα ενεργειακά ποτά είναι καλύτερη επιλογή.
Τα αναψυκτικά αυτά περιέχουν ηλεκτρολύτες –μέταλλα όπως κάλιο, νάτριο και μαγνήσιο– που μπορούν να αναπληρώσουν τα μέταλλα που χάνονται με την εφίδρωση.
Οι άνθρωποι που παίρνουν αντιυπερτασικά φάρμακα (ιδίως διουρητικά) είναι πιο επιρρεπείς στην αφυδάτωση όταν κάνει ζέστη και θα πρέπει να φροντίζουν ακόμη περισσότερο να πίνουν άφθονο νερό, λέει ο δρ Rao.
Ασκηθείτε στο νερό ή σε κλιματιζόμενο χώρο. Μερικές φορές, είναι δύσκολο ακόμη και να περπατήσετε σε εξωτερικό χώρο. Τις ημέρες αυτές, θα μπορούσατε να κολυμπήσετε ή να κάνετε αεροβικές ασκήσεις στο νερό ή να κατευθυνθείτε σε ένα κλιματιζόμενο αθλητικό κέντρο.
Ανησυχίες για την ποιότητα του αέρα
Στη διάρκεια του καλοκαιριού, οι υψηλές θερμοκρασίες επιταχύνουν τις χημικές αντιδράσεις που δημιουργούν ρύπανση της ατμόσφαιρας.
Η αιθαλομίχλη προκαλείται από έναν συνδυασμό σκόνης, υδρατμών και μικροσκοπικών αερομεταφερόμενων σωματιδίων από τα εργοστάσια, τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων και τις πυρκαγιές.
Οι πυρκαγιές, οι οποίες τείνουν να πλήττουν τα δάση το καλοκαίρι και στις αρχές του φθινοπώρου, είναι πλέον πιο συχνές λόγω της κλιματικής αλλαγής και παίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο στη συνολική ποιότητα του αέρα.
Η ρύπανση της ατμόσφαιρας περιέχει μη ορατά σωματίδια με διάμετρο κάτω από 2,5 μικρόμετρα – είναι τόσο μικρά, που δεν συλλαμβάνονται από τα φίλτρα της μύτης και του ανώτερου αεραγωγού.
Γνωστά ως PM2.5, περνούν από τους πνεύμονες στην κυκλοφορία του αίματος, όπου μπορούν να αλληλεπιδράσουν με συγκεκριμένους υποδοχείς και να κινητοποιήσουν νεύρα που συμμετέχουν στη ρύθμιση της καρδιακής συχνότητας και της αναπνοής.
Τα σωματίδια αυτά προκαλούν επίσης φλεγμονή – την παραγωγή κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος και άλλων ουσιών που επιταχύνουν την αθηροσκλήρωση (την ανάπτυξη λιπώδους πλάκας στο εσωτερικό των αρτηριών).
Ακόμη και χαμηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης φαίνεται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και ακανόνιστου καρδιακού ρυθμού. Για τον λόγο αυτόν αξίζει να παρακολουθείτε την ποιότητα του αέρα στην περιοχή σας.
Οι τοπικές ειδήσεις μερικές φορές αναφέρουν αυτές τις πληροφορίες, οι οποίες πολλές φορές εμφανίζονται σε διάφορες εφαρμογές για smartphone (στις ΗΠΑ διατίθενται από την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος στην ιστοσελίδα www.airnow.gov).
Έχουμε πολλά ακόμα να μάθουμε σχετικά με την επίδραση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην καρδιά και σχετικά με τις καλύτερες στρατηγικές πρόληψης.
Ωστόσο, οι άνθρωποι θα πρέπει να ακολουθούν τις προειδοποιήσεις για παραμονή σε εσωτερικό χώρο εάν η ποιότητα του αέρα είναι κακή και να προσέχουν πότε και πού ασκούνται, δηλώνει ο δρ Rao.
«Όταν πρόσφατα ο γιατρός μου με ρώτησε για το πρόγραμμα άσκησής μου, του είπα ότι τρέχω δίπλα στο ποτάμι στο πλαίσιο της προετοιμασίας μου για τον μαραθώνιο. Μου επισήμανε ότι η διαδρομή αυτή βρίσκεται ακριβώς δίπλα σε έναν δρόμο με μεγάλη κίνηση και ότι θα έπρεπε να αποφεύγω να τρέχω εκεί τις ώρες αιχμής», αναφέρει ο δρ Rao.
