Είναι μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις που κάνουν οι άνθρωποι στον γιατρό τους: Πώς μπορώ να μειώσω τη χοληστερόλη μου;
Πολλοί από αυτούς ελπίζουν να αποφύγουν τη λήψη φαρμάκων, ενώ άλλοι ενδιαφέρονται για τα φυσικά φάρμακα μείωσης της χοληστερόλης, όπως μας έγραψε πρόσφατα μια αναγνώστρια.
Πρόκειται για μια δραστήρια, λεπτή γυναίκα 76 ετών, η οποία ακολουθεί διατροφή φιλική για την καρδιά (κυρίως βιολογικά φρούτα και λαχανικά, δημητριακά και άπαχα κρέατα, αποφεύγοντας το κόκκινο κρέας και το αλκοόλ). Έχει φυσιολογικό επίπεδο αρτηριακής πίεσης και σακχάρου στο αίμα, αλλά η LDL (η «κακή») χοληστερόλη είναι 157 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dL), τιμή που θεωρείται οριακά υψηλή (δείτε τον πίνακα στη σελίδα —).
Γενικά, υπάρχουν τρεις κύριοι τρόποι να μειώσετε την LDL στη συνιστώμενη τιμή των 100 mg/dL και κάτω: δίαιτα, διατροφικό συμπλήρωμα ή συνταγογραφούμενο φάρμακο, όπως μια στατίνη. Δείτε τι συμβουλεύει τους ασθενείς του σχετικά με αυτό το θέμα ο δρ Christopher Cannon, αρχισυντάκτης των Θεμάτων Καρδιολογίας.
Διατροφικές αλλαγές
Αυτό που πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν είναι ότι μόνο το 20% περίπου της χοληστερόλης στην κυκλοφορία του αίματος προέρχεται από τη διατροφή – η υπόλοιπη παράγεται από το ήπαρ και το έντερο. Στους περισσότερους ανθρώπους, η χοληστερόλη που υπάρχει στην τροφή δεν επηρεάζει τόσο πολύ το αποτέλεσμα. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της διατροφικής χοληστερόλης προέρχεται από ζωικές τροφές, όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά, τα οποία έχουν επίσης υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένο λίπος. Το κορεσμένο λίπος αυξάνει σαφώς την LDL χοληστερόλη και θα πρέπει να καταναλώνεται σε περιορισμένες ποσότητες.
Το μεγαλύτερο μέρος της διατροφικής χοληστερόλης προέρχεται από ζωικές τροφές, όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά, τα οποία έχουν επίσης υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένο λίπος.
Η υπόλοιπη διατροφή σας έχει επίσης σημασία. Αντικαταστήστε τα κορεσμένα λίπη με ακόρεστα (όπως αυτά που υπάρχουν στα φυτικά έλαια, στο αβοκάντο και στα λιπαρά ψάρια). Τρώτε άφθονες φυτικές τροφές (όπως λαχανικά, φρούτα, φασόλια και προϊόντα ολικής άλεσης – ιδίως βρόμη), οι οποίες είναι πλούσιες σε ίνες και βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης, καθώς δυσχεραίνουν την απορρόφηση της διατροφικής χοληστερόλης από το έντερο.
Αν συνηθίζετε να τρώτε τσίζμπεργκερ και παγωτό, αλλά στη συνέχεια ακολουθήσετε πιο υγιεινή διατροφή, είναι πιθανό να δείτε το επίπεδο της LDL να μειώνεται. Αν η διατροφή σας είναι ήδη αρκετά υγιεινή (όπως της αναγνώστριας που περιγράψαμε παραπάνω), οι περαιτέρω αλλαγές μπορεί να μην κάνουν μεγάλη διαφορά. «Συχνά λέω στους ασθενείς μου ότι, παρόλο που κάποιοι άνθρωποι παρατηρούν μέτρια μείωση της LDL μετά την αλλαγή της διατροφής τους, κάποιοι άλλοι δεν την έχουν», αναφέρει ο δρ Cannon. Ωστόσο, η υγιεινή διατροφή έχει άλλα καρδιαγγειακά οφέλη, ακόμη και αν η LDL δεν μειωθεί πολύ, προσθέτει. Για παράδειγμα, πολλά από τα συστατικά που υπάρχουν στις ολόκληρες, μη επεξεργασμένες φυτικές τροφές βοηθούν στη μείωση της φλεγμονής, εμποδίζοντας την ανάπτυξη πλάκας.
Συμπληρώματα
Πολλά διατροφικά συμπληρώματα που πωλούνται στις ΗΠΑ συνοδεύονται από ισχυρισμούς ότι ωφελούν την υγεία της καρδιάς. Όμως, μόνο τρία μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση της LDL χοληστερόλης και μόνο σε μέτριο βαθμό.
Φλοιός ψύλλιου. Αυτό το συμπλήρωμα ινών, το οποίο προέρχεται από τους σπόρους του φυτού Plantago ovata, είναι περισσότερο γνωστό ως θεραπεία για τη δυσκοιλιότητα. Ο κονιορτοποιημένος φλοιός αναμειγνύεται με υγρό για να παραχθεί μια παχιά γέλη. Ο φλοιός ή η σκόνη ψύλλιου διατίθεται επίσης σε γκοφρέτες, μπάρες και καψάκια. Θεωρείται ότι απορροφά τα χολικά οξέα και τη χοληστερόλη, τα οποία στη συνέχεια αποβάλλονται με τις κινήσεις του εντέρου. Η συνιστώμενη ημερήσια δόση είναι 5 έως 10 γραμμάρια. Άρθρο ανασκόπησης που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2024 στο επιστημονικό περιοδικό Nutrients βρήκε ότι η καθημερινή λήψη ψύλλιου για έναν ή δύο μήνες μπορεί να μειώσει την LDL κατά περίπου 6 μονάδες, κατά μέσο όρο.
Φυτικές στερόλες. Οι ουσίες αυτές (ονομάζονται επίσης φυτοστερόλες), οι οποίες υπάρχουν φυσικά στις κυτταρικές μεμβράνες φυτών όπως τα καρύδια, η σόγια, τα μπιζέλια και η ελαιοκράμβη (η πηγή του ελαίου κανόλα), έχουν δομή παρόμοια με της χοληστερόλης. Η κατανάλωσή τους βοηθά να περιοριστεί η ποσότητα της χοληστερόλης που μπορεί να απορροφήσει ο οργανισμός. Οι εταιρείες τροφίμων προσφέρουν πολλούς τύπους τροφής με πρόσθετες φυτικές στερόλες, όπως μαργαρίνη, μαγιονέζα, ψωμί, μπάρες πρωινού, γάλα και χυμούς. Οι φυτοστερόλες διατίθενται επίσης σε μορφή καψακίου. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση 2 γραμμαρίων φυτικών στερολών την ημέρα για τουλάχιστον οκτώ εβδομάδες μπορεί να μειώσει την LDL έως και 10%. Ωστόσο, πρόσφατη, προσεκτικά ελεγχόμενη μελέτη τεσσάρων εβδομάδων –η μελέτη SPORT (Μελέτη με Συμπληρώματα, Εικονικό Φάρμακο ή Ροσουβαστατίνη)– βρήκε μόνο 4,4% μείωση της LDL με τις φυτικές στερόλες.
Ρύζι κόκκινης μαγιάς. Αυτό το κοκκινωπό εκχύλισμα, το οποίο παρασκευάζεται με μαγείρεμα λευκού ρυζιού στον ατμό μαζί με τον ζυμομύκητα Monascus purpureus, περιέχει μονακολίνη Κ, την ίδια δραστική ουσία που υπάρχει στη λοβαστατίνη, ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο για τη μείωση της χοληστερόλης. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα συμπληρώματα που περιέχουν 4 έως 10 χιλιοστόγραμμα (mg) μονακολίνης Κ μπορούν να μειώσουν την LDL κατά 20 έως 25%. Ωστόσο, η μελέτη SPORT ανέφερε μόλις 6,6% μείωση της LDL με το ρύζι κόκκινης μαγιάς.
«Έχω αρκετούς ασθενείς που κατάφεραν να μειώσουν λίγο την LDL με το ψύλλιο, που είναι ένα ασφαλές, φθηνό προϊόν», λέει ο δρ Cannon. Το πρόβλημα με τις φυτικές στερόλες και το ρύζι κόκκινης μαγιάς είναι το ίδιο που ισχύει για όλα τα διατροφικά συμπληρώματα: η ποσότητα της δραστικής ουσίας δεν υπόκειται σε ρυθμίσεις και μπορεί να ποικίλλει από παρτίδα σε παρτίδα. Αν θέλετε να δοκιμάσετε αυτά τα προϊόντα, κάντε το μόνο υπό την επίβλεψη του γιατρού σας και χρησιμοποιήστε προϊόντα εταιρειών που έχουν ελεγχθεί και εγκριθεί από την ConsumerLab.com, μια ανεξάρτητη εταιρεία ελέγχου.
Στατίνες
Αντίθετα με τα διατροφικά συμπληρώματα, τα φάρμακα που ανήκουν στην κατηγορία των στατινών περιέχουν γνωστή ποσότητα της δραστικής ουσίας, της ουσίας που μειώνει την ποσότητα της χοληστερόλης που παράγει ο οργανισμός και ενισχύει την ικανότητα του ήπατος να καθαρίζει τη χοληστερόλη από το αίμα. Τα φάρμακα αυτά μπορούν να μειώσουν την LDL κατά 25 έως 55%.
Λάβετε υπόψη πως το γεγονός ότι έχετε υψηλή LDL χοληστερόλη από μόνο του δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει να λάβετε στατίνη, επισημαίνει ο δρ Cannon. Ο τελικός στόχος είναι να μειώσετε τον κίνδυνο καρδιοπάθειας, ο οποίος επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες (όπως η ηλικία και άλλες παθήσεις). Ο δρ Cannon συνιστά να χρησιμοποιήσετε τον υπολογιστή κινδύνου του Αμερικανικού Κολεγίου Καρδιολογίας (διατίθεται στην ιστοσελίδα www.health.harvard.edu/ascvd). Ο υπολογιστής παρέχει θεραπευτικές συμβουλές για τη διαχείριση της LDL και άλλων παραγόντων κινδύνου καρδιοπάθειας, τις οποίες μπορείτε στη συνέχεια να συζητήσετε με τον γιατρό σας. Για την αναγνώστριά μας, μπορεί να είναι συνετή η χρήση μιας στατίνης μέτριας δραστικότητας, σύμφωνα με τις συστάσεις του υπολογιστή.
Όταν οι άνθρωποι διστάζουν να λάβουν στατίνη, το σκορ (βαθμολογία) ασβεστίου των στεφανιαίων μπορεί να τους βοηθήσει να λάβουν μια πιο τεκμηριωμένη απόφαση. Η βαθμολογία ασβεστίου της αναγνώστριάς μας είναι 116, το οποίο δείχνει ότι έχει μια μικρή ποσότητα πλάκας στις στεφανιαίες αρτηρίες της . «Ωστόσο, οποιαδήποτε τιμή πάνω από το μηδέν σημαίνει ότι ο εξεταζόμενος έχει στεφανιαία νόσο», εξηγεί ο δρ Cannon. Οποιοσδήποτε με αυτή τη διάγνωση θα πρέπει να μειώσει την LDL σε τιμή 70 ή μικρότερη, προκειμένου να αποτρέψει την πρόσθετη ανάπτυξη πλάκας, προσθέτει. Για κάποιον με LDL 157, η στατίνη είναι ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος να επιτύχει αυτόν τον στόχο.
