Η επαφή με τοξικές χημικές ουσίες και ρύπους συνήθως προκαλεί ανησυχία για καρκίνο ή νευρολογικά προβλήματα. Όμως οι επικίνδυνες ουσίες του περιβάλλοντος εμπλέκονται επίσης στη νόσο που αποτελεί την κυριότερη αιτία θανάτου στις ΗΠΑ και σε πολλές άλλες χώρες του δυτικού κόσμου: την καρδιαγγειακή νόσο.
«Η αναγνώριση ότι οι χημικοί ρύποι μπορεί να συμβάλλουν στην καρδιοπάθεια είναι πιο πρόσφατη. Είναι όμως εντελώς πραγματική», παρατηρεί ο δρ Philip Landrigan, αναπληρωτής καθηγητής Περιβαλλοντικής Υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ και συνεργάτης στο Τμήμα Γενικής Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Έως πρόσφατα, ο κίνδυνος από τη ρύπανση του περιβάλλοντος είχε επισκιαστεί από τους άλλους, κλασικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια, εξηγεί.
«Οι καρδιολόγοι έχουν σημειώσει εκπληκτική πρόοδο στην αναγνώριση και την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων. Οι θάνατοι από καρδιοπάθεια είναι πολύ λιγότεροι τώρα από ό,τι ήταν τη δεκαετία του 1950. Όμως, τώρα που λιγότεροι άνθρωποι καπνίζουν και περισσότεροι ελέγχουν καλύτερα το επίπεδο της χοληστερόλης και της αρτηριακής τους πίεσης, η σημασία των περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου αρχίζει να συγκεντρώνει περισσότερο την προσοχή», δηλώνει.
Πηγές ρύπανσης
Στους χημικούς ρύπους περιλαμβάνονται τοξίνες που υπάρχουν στον αέρα, στο νερό και στο έδαφος. Από αυτούς, η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η κυριότερη απειλή για την καρδιαγγειακή υγεία, δηλώνει ο δρ Landrigan.
Άλλοι ανησυχητικοί ρύποι είναι τα βαρέα μέταλλα (ιδίως ο μόλυβδος), οι υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες, γνωστές ως PFAS, και τα παρασιτοκτόνα, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 26 Απριλίου 2024 στο Circulation Research. Πού συναντώνται αυτές οι ουσίες και πώς μπορεί να βλάψουν την καρδιά;
Μόλυβδος. Όποιος έχει γεννηθεί πριν από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 έχει εκτεθεί στον μόλυβδο από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων που κινούνταν με μολυβδούχο βενζίνη, αναφέρει ο δρ Landrigan. Κατάλοιπα από μολυβδούχα χρώματα εξακολουθούν να υπάρχουν σε σπίτια και άλλα κτίρια που οικοδομήθηκαν πριν από το 1978, ενώ η διάβρωση των μολυβδούχων σωλήνων (κυρίως σε σπίτια που χτίστηκαν πριν από το 1986) μπορεί να μολύνει το πόσιμο νερό. Κάποια χόμπι, όπως η ελαιογραφία και η κατασκευή βιτρό, μπορούν επίσης να εκθέσουν τους ανθρώπους στον μόλυβδο.
Παρόλο που ο οργανισμός αποβάλλει κάποια ποσότητα μολύβδου μέσω των ούρων, ένα μέρος πηγαίνει στα οστά, όπου μπορεί να παραμείνει για δεκαετίες. Ο οστικός ιστός εμφανίζει συνεχή ανακατασκευή και αυτός ο αποθηκευμένος μόλυβδος μπορεί να απελευθερωθεί και πάλι στην κυκλοφορία του αίματος με την αύξηση της ηλικίας. Ο μόλυβδος φαίνεται ότι προάγει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας μειώνοντας τη νεφρική λειτουργία, γεγονός που με τη σειρά του οδηγεί σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
PFAS. Οι PFAS, οι οποίες είναι γνωστές ως «παντοτινά χημικά» επειδή είναι ανθεκτικές στη χημική και βιολογική αποδόμηση, είναι πολύ συνηθισμένες στην καθημερινή ζωή: χρησιμοποιούνται στις συσκευασίες των τροφίμων και ποτών και σε άλλα προϊόντα. Επίσης, οι PFAS χρησιμοποιούνται ευρέως στην αεροδιαστημική βιομηχανία, στη βιομηχανία αυτοκινήτων και σε άλλες βιομηχανίες, και τα βιομηχανικά απόβλητα που προκύπτουν έχουν ως αποτέλεσμα οι PFAS να καταλήγουν συχνά στο πόσιμο νερό και στην αλυσίδα τροφής. Το υψηλό επίπεδο αυτών των χημικών στο αίμα έχει συνδεθεί με αύξηση της επιβλαβούς LDL χοληστερόλης και με ανάπτυξη πλάκας στο εσωτερικό των αρτηριών.
Παρασιτοκτόνα. Οι εργαζόμενοι στη γεωργική και χημική βιομηχανία αντιμετωπίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο από αυτά τα χημικά, αν και οι άνθρωποι που ζουν σε αγροτικές περιοχές μπορούν επίσης να επηρεαστούν από τον ψεκασμό με παρασιτοκτόνα. Η κατ’ οίκον χρήση παρασιτοκτόνων για την καταπολέμηση των ζιζανίων και των εντόμων είναι άλλη μία πιθανή πηγή έκθεσης, και οι άνθρωποι μπορεί να καταναλώνουν κατάλοιπα παρασιτοκτόνων με την τροφή.
Τι μπορείτε να κάνετε
Τα παρακάτω βήματα μπορεί να βοηθήσουν:
Ελέγξτε το πόσιμο νερό. Βάσει της νομοθεσίας, στις ΗΠΑ οι υπηρεσίες των δήμων που είναι υπεύθυνες για το πόσιμο νερό υποχρεούνται να παρέχουν ετήσιες εκθέσεις ποιότητας στους καταναλωτές, αλλά το νερό ελέγχεται προτού φύγει από τις δεξαμενές. Επειδή ο μόλυβδος μπορεί να μεταφερθεί στο νερό από τους σωλήνες που τροφοδοτούν το σπίτι σας, ίσως είναι φρόνιμο να ελέγξετε το νερό της βρύσης σας. Στις ΗΠΑ, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA) παρέχει λεπτομερείς οδηγίες σχετικά (βλ. health.harvard.edu/WAPTL). Επικοινωνήστε με την τοπική υπηρεσία υγείας ή περιβάλλοντος εάν το νερό σας προέρχεται από ιδιωτικό πηγάδι. Αν το πόσιμο νερό σας περιέχει βαρέα μέταλλα, PFAS ή άλλους ρύπους, χρησιμοποιήστε κάποιο φίλτρο νερού γνωστής εταιρείας και φροντίστε να αντικαθιστάτε το φίλτρο σύμφωνα με τις οδηγίες.
Επιλέγετε προϊόντα χωρίς PFAS. Τα κατάλοιπα και η σκόνη από ορισμένα καταναλωτικά προϊόντα μπορεί να δημιουργούν έκθεση στις PFAS. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα εξής:
• ανθεκτικά στους λεκέδες χαλιά, ταπετσαρίες και άλλα υφάσματα
• αδιάβροχα ρούχα και παπούτσια
• προϊόντα καθαρισμού
• προϊόντα προσωπικής χρήσης και καλλυντικά, όπως σαμπουάν, οδοντικά νήματα, βερνίκια νυχιών και σκιές ματιών
• χρώματα, βερνίκια και στεγανωτικά υλικά.
Αναζητήστε τις ενδείξεις «χωρίς PFAS» στις ετικέτες και αποφύγετε προϊόντα που περιέχουν συστατικά με τα συνθετικά «υπερφθοριο-» και «πολυφθοριο-» στην ονομασία τους.
Αποφύγετε τα παρασιτοκτόνα όσο είναι δυνατόν. Αναζητήστε εναλλακτικές, μη χημικές μεθόδους για την αντιμετώπιση των παρασίτων στο σπίτι. Εξετάστε το ενδεχόμενο να αγοράζετε βιολογικά τρόφιμα, ιδίως για τις τροφές που τρώτε συχνότερα.
