Αν πλέον δεν φυτρώνουν τρίχες στα δάχτυλα των ποδιών σας ή αν τα νύχια των ποδιών σας μεγαλώνουν πιο αργά από ποτέ, μην αγνοήσετε αυτά τα συμπτώματα θεωρώντας ότι πρόκειται απλώς για περίεργες ιδιομορφίες.
Μαζί με τον πόνο στους γλουτούς ή το κοκκινωπό, τεντωμένο ή γυαλιστερό δέρμα στα πόδια, τα παραπάνω συμπτώματα αποτελούν λιγότερο γνωστές ενδείξεις που μαρτυρούν ότι το κυκλοφορικό σας σύστημα –ένα δίκτυο αρτηριών, φλεβών και τριχοειδών, συνολικού μήκους 100.000 χιλιομέτρων, το οποίο επιτρέπει στο αίμα να μεταφέρει οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες σε όλο το σώμα– μπορεί να μη λειτουργεί τόσο καλά όσο θα έπρεπε.
Παρόλο που όλα αυτά τα αγγεία συνδέονται μεταξύ τους, κάθε κατηγορία λειτουργεί αρκετά διαφορετικά. Oταν αναπτύσσονται προβλήματα, αυτά διαφέρουν επίσης – οι διαφορές συχνά είναι ποικίλες και προκαλούν σύγχυση.
«Οι άνθρωποι μπορεί να δίνουν σημασία στο κυκλοφορικό τους, αλλά δεν νομίζω ότι το κατανοούν και πολύ καλά», παρατηρεί η δρ Dara Lee Lewis, καρδιολόγος που ειδικεύεται στην καρδιολογική υγεία των γυναικών στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital. «Ο κόσμος μιλάει για “κακό κυκλοφορικό”, χωρίς απαραίτητα να γνωρίζει τι σημαίνει αυτό».
Αρτηρίες και φλέβες
Οι αρτηρίες και οι φλέβες συνεργάζονται μεταξύ τους, αλλά λειτουργούν και αντίθετα: οι αρτηρίες παρέχουν αίμα από την καρδιά στο σώμα, ενώ οι φλέβες επιστρέφουν το αίμα στην καρδιά. Η διαφορά αυτή επηρεάζει το είδος των προβλημάτων του κυκλοφορικού που μπορούν να πλήξουν την κάθε κατηγορία αγγείων.
«Συχνά σκέφτομαι το αγγειακό δίκτυο ως ένα εντελώς ξεχωριστό οργανικό σύστημα», δηλώνει η δρ Mounica Yanamandala, καρδιολόγος και αγγειολόγος στο Brigham and Women’s Hospital.
«Οι αρτηρίες παρέχουν αίμα στα πόδια με διαφορετικό τρόπο από ό,τι στην καρδιά, για παράδειγμα. Ο εγκεφαλικός ιστός είναι πολύ διαφορετικός από τον ιστό του εντέρου, ο οποίος έχει πολύ υψηλές απαιτήσεις σε οξυγόνο όταν τρώμε. Έτσι, ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να δουλέψουν οι αρτηρίες και οι φλέβες είναι πολύ διαφορετικός, ανάλογα με την περιοχή που τροφοδοτούν με αίμα και τη ζήτηση».
Οι παθήσεις των αρτηριών χαρακτηρίζονται από μειωμένη ροή αίματος σε κάποιο όργανο ή μέρος του σώματος. Συχνά είναι επικίνδυνες και περιλαμβάνουν τις εξής:
• υποτροπιάζοντα πόνο στον θώρακα (ονομάζεται στηθάγχη)
• καρδιακή προσβολή
• αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• περιφερειακή αρτηριοπάθεια, η οποία χαρακτηρίζεται από μειωμένη ροή αίματος στους μυς, συνήθως στα πόδια. Εμφανίζεται όταν οι αρτηρίες που βρίσκονται μακριά από την καρδιά στενεύουν λόγω της ανάπτυξης πλάκας. «Eνα προειδοποιητικό σημάδι είναι ο πόνος στους μυς των ποδιών όταν περπατάτε», δηλώνει η δρ Lewis.
Προβλήματα του κυκλοφορικού στα οποία εμπλέκονται οι φλέβες προκύπτουν όταν οι βαλβίδες που υπάρχουν στο εσωτερικό αυτών των αγγείων εξασθενούν, με αποτέλεσμα το αίμα και άλλα υγρά να λιμνάζουν και να αναπτύσσεται πίεση. Σε αυτά τα προβλήματα περιλαμβάνονται τα εξής:
• συστραμμένοι, ογκώδεις κιρσοί στα πόδια
• αποχρωματισμένο δέρμα στα άκρα των χεριών (από τον καρπό και κάτω) ή στα άκρα των ποδιών (από τον αστράγαλο και κάτω)
• πρησμένα πόδια, αστράγαλοι ή άκροι πόδες.
Σημάδια που πρέπει να παρακολουθείτε
Είναι δυνατό να έχετε κακό κυκλοφορικό και υγιή καρδιά; Συνήθως όχι. Κατά κανόνα, τα υγιή αιμοφόρα αγγεία και η δυνατή καρδιά πάνε χέρι χέρι, λένε οι ειδικοί του Χάρβαρντ.
Τα προβλήματα του κυκλοφορικού προειδοποιούν για επερχόμενους κινδύνους, «όπως το καναρίνι σε ένα ανθρακωρυχείο», λέει η δρ Yanamandala.
«Η καρδιά παρέχει αίμα στο τεράστιο αυτό δίκτυο μεγαλύτερων και μικρότερων αγγείων τα οποία καταλήγουν στα όργανά σας. Αν λοιπόν εντοπίσουμε πρόβλημα στις αρτηρίες, μπορούμε να στοιχηματίσουμε ότι υπάρχει πρόβλημα και αλλού». Για τον λόγο αυτόν θα πρέπει να παίρνετε στα σοβαρά οποιεσδήποτε ενδείξεις κακού κυκλοφορικού. Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας αν παρατηρήσετε:
• πόνο στον θώρακα
• ζαλάδα
• μούδιασμα, μυρμήγκιασμα ή οίδημα (πρήξιμο) στους βραχίονες ή στα πόδια
• μυϊκούς πόνους στα πόδια, στις γάμπες ή στους άκρους πόδες
• μυϊκή απώλεια στα πόδια
• τραύματα που επουλώνονται αργά
• δυσκολία στη βάδιση μεγάλων αποστάσεων.
Ωστόσο, κάποιοι άνθρωποι με προβλήματα από το κυκλοφορικό δεν παρατηρούν τα χαρακτηριστικά σημάδια.
«Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν καθόλου συμπτώματα ή νομίζουν ότι δεν έχουν», επισημαίνει η δρ Yanamandala. Μπορεί επίσης να αποδίδουν λανθασμένα τυχόν ενδείξεις στο γεγονός ότι μεγαλώνουν.
«Ξανά και ξανά βλέπω ανθρώπους που πιστεύουν ότι η αδυναμία τους να περπατήσουν μεγάλες αποστάσεις είναι φυσιολογική και ότι αποτελεί μέρος της γήρανσης», αναφέρει. «Ωστόσο, δεν πρόκειται για κάτι φυσιολογικό».
Το περπάτημα ως μέσο πρόληψης
Παρόλο που η γήρανση μπορεί να συμβάλει στα προβλήματα του κυκλοφορικού, τα προβλήματα αυτά μπορούν σε μεγάλο βαθμό να προληφθούν εάν ελέγξουμε τους υποκείμενους παράγοντες κινδύνου, όπως ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η υψηλή χοληστερόλη.
«Πολλά φάρμακα αλληλοεπικαλύπτονται και μπορούν να αντιμετωπίσουν όλα αυτά τα προβλήματα», αναφέρει η δρ Yanamandala.
Ο καλύτερος ίσως τρόπος να αποφύγετε τα προβλήματα του κυκλοφορικού –ή να τα κόψετε από τη ρίζα τους– είναι να περπατάτε για προοδευτικά μεγαλύτερα διαστήματα και μεγαλύτερες αποστάσεις.
«Eνα από τα βασικά χαρακτηριστικά των αρτηριών και των φλεβών είναι η ικανότητά τους να προσαρμόζονται και να ξεπερνούν τα εμπόδια», δηλώνει η δρ Yanamandala.
Ο καλύτερος, ίσως, τρόπος να αποφύγετε τα προβλήματα του κυκλοφορικού είναι να περπατάτε για προοδευτικά μεγαλύτερα διαστήματα και μεγαλύτερες αποστάσεις.
«Ο καλύτερος τρόπος να βελτιώσετε τις αρτηρίες σας είναι η άσκηση. Oταν αυξάνετε τη ζήτηση σε οξυγόνο, οι μύες ζητούν περισσότερο αίμα και το σήμα αυτό ευνοεί τον σχηματισμό αρτηριών για να καλυφθεί η ζήτηση».
Ενισχύστε τη ροή του αίματος με αυτές τις γευστικές επιλογές
∆εν είναι μυστικό ότι η κακή διατροφή συμβάλλει στην καρδιοπάθεια, η οποία ευθύνεται για τον θάνατο πάνω από 2.500 Αμερικανών κάθε μέρα και παραμένει η κύρια αιτία θανάτου στις ΗΠΑ, τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες.
Oμως, η αποφυγή των λεγόμενων φλεγμονωδών τροφών –όπως είναι το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας, τα τηγανητά και τα γλυκά– είναι μόνο ένα μέρος της διατροφικής στρατηγικής για την καταπολέμηση της μειωμένης ροής αίματος που χαρακτηρίζει την καρδιοπάθεια και άλλες παθήσεις του κυκλοφορικού.
Ορισμένες τροφές μπορούν να καταπολεμήσουν τη φλεγμονή, να αυξήσουν την «καλή» HDL χοληστερόλη και να βοηθήσουν τα αιμοφόρα αγγεία να διευρυνθούν, έτσι ώστε να διευκολύνεται η ροή του αίματος και να μειώνεται ο κίνδυνος σχηματισμού θρόμβων. Αυτές οι αντιφλεγμονώδεις τροφές τείνουν να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά και ίνες.
Σε αυτές περιλαμβάνονται τα εξής:
• φρούτα
• λαχανικά
• ελαιόλαδο
• ξηροί καρποί
• αβοκάντο
• φασόλια
• δημητριακά ολικής άλεσης.
Στο μεταξύ, οι τροφές που ενισχύουν τη ροή του αίματος έχουν από τη φύση τους υψηλή περιεκτικότητα σε νιτρικά. Πρόκειται για ενώσεις αζώτου και οξυγόνου, τις οποίες ο οργανισμός μας μετατρέπει σε οξείδιο του αζώτου, μια χημική ένωση που χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία και βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. (Οι τροφές με πρόσθετα νιτρικά, π.χ. τα επεξεργασμένα κρέατα όπως το μπέικον, τα χοτ ντογκ και τα αλλαντικά, δεν έχουν αυτή τη δράση και μπορεί να είναι επιβλαβείς όταν καταναλώνονται συχνά.)
Στις τροφές με φυσική υψηλή περιεκτικότητα σε νιτρικά περιλαμβάνονται τα εξής:
• παντζάρι
• σέλινο
• σκόρδο
• μπρόκολο
• κουνουπίδι
• μαύρη σοκολάτα.
Oταν κάνετε αυτές τις θρεπτικές επιλογές, έχετε κατά νου ότι αυτό δεν αποτελεί πανάκεια, επισημαίνει η δρ Dara Lee Lewis, καρδιολόγος που ειδικεύεται στην καρδιολογική υγεία των γυναικών στο Brigham and Women’s Hospital.
«Εάν κάποιος έχει ήδη πολύ φραγμένες αρτηρίες, ακόμη και όλο το οξείδιο του αζώτου του κόσμου δεν πρόκειται να τον βοηθήσει», εξηγεί. Σε συνδυασμό, όμως, με την τακτική άσκηση και την ελαχιστοποίηση των παραγόντων κινδύνου, όπως είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη και ο διαβήτης, η υγιεινή διατροφή μπορεί να αποτρέψει τα προβλήματα του κυκλοφορικού.
*Φωτογραφίες: Shutterstock
