Φτάνει κάποια στιγμή που όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη θνητότητά μας και οι σκέψεις μας στρέφονται στο πώς θα ζήσουμε καλύτερα τη ζωή μας για όσο χρόνο μάς απομένει.
Όμως, πώς θα μπορούσε να είναι αυτή η ζωή και πώς θα επιτύχετε αυτόν τον στόχο;
Για να λάβουμε απαντήσεις, απευθυνθήκαμε σε δύο από τους κορυφαίους ειδικούς στην Ιατρική των Εκδόσεων του Χάρβαρντ για την Υγεία, τους: δρα Howard LeWine, ηλικίας 75 ετών, ιατρικό αρχισυντάκτη των Θεμάτων Υγείας του Χάρβαρντ για την Ουρολογία, και δρα Anthony Komaroff, ηλικίας 83 ετών, ιατρικό αρχισυντάκτη των Θεμάτων Υγείας του Χάρβαρντ για την Καρδιολογία.
Και οι δύο έχουν βιώσει τις επιπτώσεις του χρόνου, καθώς έχουν αντιμετωπίσει τη φυσική φθορά που συνοδεύει τη γήρανση, αλλά και ζητήματα υγείας που σχετίζονται με την προχωρημένη ηλικία. Όμως, καθώς περνούν στο τελευταίο στάδιο της ζωής, δεν εστίασαν στο να ζήσουν περισσότερο, αλλά στο να ζήσουν καλύτερα. Διαβάστε τι έμαθαν στην πορεία του ταξιδιού τους.
Ανακαλύψτε τι σας ενθουσιάζει. Σε αυτό το σημείο της ζωής του, ο δρ LeWine λέει ότι πρωταρχικός του στόχος είναι η συντήρηση. «Θέλω να συνεχίσω να κάνω όλα όσα απολαμβάνω σήμερα και όταν θα είμαι πολύ πάνω από 80 ή 90 χρονών». Για να το επιτύχει, αφιερώνει περισσότερη προσοχή στο πρόγραμμα άσκησής του.
«Δεν πρόκειται απλώς για την άσκηση στο γυμναστήριο –κάτι που κάνω σχεδόν καθημερινά–, αλλά και το να κάνω επιπλέον κάτι που με αναζωογονεί», λέει. Έτσι, διδάσκει ένα ωριαίο μάθημα spinning τρεις ημέρες την εβδομάδα, επί 25 χρόνια. «Η διδασκαλία με συναρπάζει ακόμα και με κινητοποιεί, ώστε να συνεχίζω να κινούμαι», λέει. «Έχω δοκιμάσει διάφορα πράγματα παλιότερα, αλλά το spinning είναι αυτό που μου προκαλεί ιδιαίτερο ενθουσιασμό».
Για να βρείτε τι είναι αυτό που σας ενθουσιάζει, ο δρ LeWine προτείνει να δοκιμάσετε διάφορες δραστηριότητες που σας κινούν το ενδιαφέρον, όπως πεζοπορία, γιόγκα ή κολύμπι, αλλά να κάνετε μία τη φορά. «Αφιερώστε την απόλυτη προσοχή σας και εστιάστε σε κάθε δραστηριότητα προκειμένου να προσδιορίσετε εάν είναι κάτι που πραγματικά σάς αναζωογονεί», εξηγεί. «Μετά από λίγο, θα ξέρετε την απάντηση. Εάν δεν καταλήξετε σε ένα συμπέρασμα, δοκιμάστε κάτι άλλο». Και μη φοβηθείτε τον πειραματισμό, προσθέτει. «Υπάρχουν τόσο πολλά διαφορετικά πράγματα που μπορείτε να δοκιμάσετε. Διασκεδάστε το όσο κάνετε την έρευνά σας».
Θέστε μεγαλεπήβολους στόχους. Η στοχοθεσία είναι επίσης μέρος της προσέγγισης του δρα LeWine για καλύτερη ζωή. Το σύνθημά του: Κάνε μεγάλα όνειρα. «Θα ήθελα να ανέβω στο Κιλιμάντζαρο, στην Αφρική», λέει. «Μπορεί να μη μου δοθεί η ευκαιρία, αλλά στο μυαλό μου γνωρίζω ότι είμαι ικανός να προπονηθώ για να το πετύχω, και αυτό βοηθά στην κινητοποίηση ώστε να παραμείνω δραστήριος – γνωρίζοντας ότι μπορώ ακόμα να πετύχω έναν υψηλό στόχο, εάν το επιδιώξω».
Δοκιμάστε διάφορες δραστηριότητες που σας κινούν το ενδιαφέρον, αλλά να κάνετε μία τη φορά. Μετά από λίγο, θα ξέρετε τι πραγματικά σάς αναζωογονεί.
Ζήστε το σήμερα. Ο δρ LeWine κάθε μέρα ξυπνά με τη σκέψη ότι αυτή μπορεί να είναι η τελευταία του. Μπορεί να ακούγεται μακάβριο, αλλά τον βοηθά να παραμένει προσηλωμένος στις μικρές απολαύσεις της ζωής. «Εξακολουθώ να κάνω τις συνηθισμένες δουλειές της καθημερινότητας, όπως όλοι», λέει. «Αλλά δίνω έμφαση στο να βρίσκω ευχαρίστηση στα μικρά πράγματα στην πορεία της ημέρας μου, όπως στην ικανοποίηση από την πρώτη γουλιά του πρωινού καφέ, στη θέα του πρώτου φωτός της ημέρας όταν ανατέλλει ο ήλιος και στο περπάτημα μαζί με τον σκύλο μου στο δάσος», λέει. «Με κρατούν προσγειωμένο και μου υπενθυμίζουν να είμαι ευγνώμων που είμαι ζωντανός».
Αποδεχθείτε τις αλλαγές. Κάθε άνθρωπος που φτάνει τα 70 και τα 80 παρουσιάζει κάποια σωματική και νοητική φθορά. «Το ερώτημα είναι πόσο εύκολο σας είναι να αποδεχθείτε αυτή τη νέα πραγματικότητα», λέει ο δρ Komaroff. «Μερικοί ενοχλούνται από τους νέους περιορισμούς τους, ενώ άλλοι καθόλου».
Αντίθετα, η δική του αισιόδοξη στάση ενισχύει την καλή προοπτική της υγείας του. «Οι αλλαγές δεν με δυσαρεστούν. Σημαίνουν απλώς ότι πρέπει να προσαρμοστώ, και δεν έχω πρόβλημα με αυτό», λέει. Για παράδειγμα, ενώ δεν μπορεί να περπατήσει τόση απόσταση ή για τόση ώρα όπως πριν από 30 χρόνια, είναι ακόμη σε θέση να απολαμβάνει ταξίδια προγραμματίζοντας τις διαδρομές με βάση τους περιορισμούς του. «Με αυτόν τον τρόπο δεν αισθάνομαι δυσαρέσκεια ή απογοήτευση από τα πράγματα που δεν μπορώ να κάνω», λέει. «Αλλάζοντας την οπτική μου και εστιάζοντας στο τι μπορώ να κάνω, συνεχίζω να παραμένω δραστήριος».
Αποκτήστε την αίσθηση του σκοπού. Σύμφωνα με τον δρα Komaroff, μία από τις πιο δύσκολες πλευρές της γήρανσης είναι η απώλεια της αίσθησης του σκοπού στη ζωή μας. «Μερικοί άνδρες, όταν συνταξιοδοτούνται από ένα επάγγελμα που έδινε νόημα στη ζωή τους και όριζε την αξία τους, δυσκολεύονται πολύ να βρουν δραστηριότητες ή σχέσεις με νόημα γι’ αυτούς».
Εξασκώντας καθημερινά την ιατρική για 40 χρόνια, ο δρ Komaroff βρέθηκε στην ίδια κατάσταση. Η δική του λύση ήταν να εστιάσει σε τομείς της καριέρας του που απολάμβανε, αλλά δεν είχε τον χρόνο να ασχοληθεί, όπως η συγγραφή και η έρευνα.
«Προσωπικά, δεν προσπαθώ να αναπαράγω τον προηγούμενο όγκο της δουλειάς μου, αλλά να θέσω μια πρόκληση στον εαυτό μου ώστε να αποκτήσω γνώσεις και να βελτιωθώ σε νέους τομείς», εξηγεί. «Έτσι, διατηρώ την πνευματική μου περιέργεια με συνεχή ερεθίσματα, κάτι που γνωρίζω ότι είναι καλό για την υγεία του εγκεφάλου μου μακροπρόθεσμα». Εάν δεν μπορείτε να αναθεωρήσετε μέρος της καριέρας σας, όπως ο δρ Komaroff, σας προτείνει να ξεκινήσετε νέα εγχειρήματα. «Ανακαλέστε τι είδους χόμπι σάς ευχαριστούσαν όταν ήσασταν νεότερος αλλά δεν είχατε ελεύθερο χρόνο να ασχοληθείτε σοβαρά, ή κάποια άλλη δραστηριότητα που πάντοτε επιθυμούσατε να δοκιμάσετε, όπως η ζωγραφική, η μαγειρική ή η μουσική».
Διατηρήστε την κοινωνικότητά σας. Η έρευνα δείχνει ότι η απομόνωση και η μοναξιά συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας, καρδιοπάθειας και εγκεφαλικού επεισοδίου. Ο δρ Komaroff λέει πως μπορεί να αποτελεί μια πρόκληση για τους άνδρες να διατηρούν τις κοινωνικές τους σχέσεις, ιδίως για εσωστρεφή άτομα όπως ο ίδιος. «Περνάω πολύ καλά μόνος», λέει. «Αλλά εάν δεν προσέξω, όταν η γυναίκα μου λείπει λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων, μπορεί να αφεθώ σε μια ρουτίνα όπου ίσως να μη μιλήσω με κανέναν άλλο για μέρες, και ξέρω ότι αυτό δεν είναι καλό».
Για να διασφαλίσει ότι εξακολουθεί να αλληλεπιδρά με κόσμο, ο δρ Komaroff συνδυάζει τις ιατρικές του γνώσεις με ευκαιρίες για κοινωνικές συναναστροφές. Παραδείγματος χάριν, την τελευταία πενταετία διδάσκει ενημερώνοντας παιδιά από υποβαθμισμένες περιοχές της πόλης για τη σταδιοδρομία σε επαγγέλματα υγείας. Αντιμετωπίζει αυτή τη δραστηριότητα ως μια εκδοχή της προηγούμενης ιατρικής πρακτικής του, κατά την οποία ερχόταν σε επαφή με κόσμο καθημερινά.
Συνιστά μια παρόμοια προσέγγιση για τους άνδρες που δυσκολεύονται με τις κοινωνικές σχέσεις: «Βρείτε τρόπους μέσω των οποίων μπορείτε να αξιοποιήσετε τα ενδιαφέροντα, τις γνώσεις και την εξειδίκευσή σας για να βοηθήσετε άλλους, προσφέροντας εθελοντικές υπηρεσίες σε τοπικές φιλανθρωπικές οργανώσεις, φορείς και εκκλησίες», προτείνει. «Σας κινητοποιεί ώστε να προσπαθήσετε να επικοινωνήσετε και να βοηθήσετε άλλους ανθρώπους, και με τη σειρά της η αλληλεπίδραση βοηθάει εσάς».
