Η αρχική θεραπεία για την ενεργή ρευματοειδή αρθρίτιδα (ΡΑ) πρέπει να είναι επιθετική. Οι γιατροί μπορεί να συνταγογραφήσουν ισχυρά φάρμακα για να επιβραδύνουν τη χρόνια επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος στην επικάλυψη των αρθρώσεων και τα φάρμακα πρέπει να χορηγούνται το συντομότερο δυνατό, για να προληφθεί η αναπηρία.
Δυστυχώς, τα περισσότερα άτομα που λαμβάνουν διάγνωση μετά την ηλικία των 65 ετών (δηλαδή το ένα τρίτο όλων των ατόμων με ρευματοειδή αρθρίτιδα) δεν λαμβάνουν τη βέλτιστη θεραπεία, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία. Δείτε γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό στα άτομα με ΡΑ «όψιμης έναρξης» και τι μπορείτε να κάνετε.
Πρόσφατα στοιχεία
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2023 στο ACR Open Rheumatology, επιστήμονες χρησιμοποίησαν δεδομένα του κρατικού ασφαλιστικού προγράμματος Medicare από το διάστημα 2008 έως 2017 για να εντοπίσουν άτομα με νέα διάγνωση ΡΑ όψιμης έναρξης. Από περισσότερα από 33.000 άτομα που αντιστοιχούσαν σε αυτό το προφίλ, μόνο 29% έλαβαν φάρμακο που μπορεί να τροποποιήσει τη νόσο εντός του πρώτου έτους από τη διάγνωση, παρόλο που είναι η συνιστώμενη θεραπεία στις τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες κλινικής πρακτικής.
«Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το 70% έως 80% των νεότερων ενηλίκων με ρευματοειδή αρθρίτιδα που λαμβάνουν σύντομα μετά τη διάγνωση φάρμακα που τροποποιούν την πορεία της νόσου», δηλώνει η δρ Devyani Misra, γηρίατρος, ρευματολόγος και ερευνήτρια στο νοσοκομείο Beth Israel Deaconess, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Γιατί τα τροποποιητικά της νόσου φάρμακα είναι σημαντικά
Τα πλέον αποτελεσματικά φάρμακα για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα δεν ανακουφίζουν απλώς από τα συμπτώματα, αλλά επιβραδύνουν επίσης τη διαδικασία της νόσου. Αυτό βοηθά να περιοριστεί η έκταση της καταστροφής των αρθρώσεων και να μειωθεί η απώλεια λειτουργικότητας των αρθρώσεων.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η θεραπεία πρώτης γραμμής είναι ένα μη βιολογικό τροποποιητικό της νόσου αντιρρευματικό φάρμακο (DMARD), όπως η μεθοτρεξάτη, που συνήθως λαμβάνεται σε μορφή δισκίου ή αυτοχορηγούμενης ένεσης.
Τα πλέον αποτελεσματικά φάρμακα για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα δεν ανακουφίζουν απλώς από τα συμπτώματα, αλλά επιβραδύνουν επίσης τη διαδικασία της νόσου.
Εάν το μη βιολογικό DMARD δεν προσφέρει σημαντική βελτίωση μέσα σε έναν ή δύο μήνες, μπορεί να χορηγηθεί ένας νεότερος τύπος DMARD, όπως ένα από τα παρακάτω.
Τα βιολογικά DMARD, όπως η ετανερσέπτη, η ριτουξιμάμπη ή η τοσιλιζουμάμπη, έχουν πιο στοχευμένη δράση στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος από ό,τι τα μη βιολογικά DMARD. Συνήθως χορηγούνται μέσω έγχυσης ή με ενέσεις που πραγματοποιεί ο ίδιος ο ασθενής.
Οι αναστολείς των κινασών Janus, όπως η τοφασιτινίμπη, μειώνουν τη φλεγμονή, όπως και τα άλλα DMARD. Λαμβάνονται σε μορφή δισκίου.
Έως ότου τα φάρμακα αυτά αρχίσουν να λειτουργούν (εντός εβδομάδων ή μηνών), οι γιατροί μπορεί να συστήσουν χαμηλές δόσεις μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), όπως η ιβουπροφαίνη, ή κορτικοστεροειδών, όπως η πρεδνιζόνη. Ωστόσο, τα φάρμακα αυτά δεν προστατεύουν τις αρθρώσεις από τη βλάβη και η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί να έχει σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Πού οφείλεται η καθυστέρηση;
Πολλοί είναι οι παράγοντες που εμποδίζουν τα άτομα που αναπτύσσουν ΡΑ όψιμης έναρξης να λάβουν τα πλέον αποτελεσματικά φάρμακα. Δείτε μερικά παραδείγματα.
Κόστος. Τα βιολογικά DMARD και οι αναστολείς των κινασών Janus είναι ακριβά φάρμακα, με κόστος 20.000 δολάρια ή και περισσότερο ανά έτος. Παρόλο που συνήθως καλύπτονται από την ασφάλιση υγείας στις ΗΠΑ, το ποσό της συμμετοχής του ασφαλισμένου μπορεί να φτάνει τις εκατοντάδες ή χιλιάδες δολάρια τον χρόνο.
Ανεπιθύμητες ενέργειες. Και οι τρεις κατηγορίες των DMARD (όπως ισχύει με όλα τα φάρμακα) μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Για παράδειγμα, τα μη βιολογικά DMARD μπορεί να προκαλέσουν κόπωση και ηπατικά προβλήματα, τα βιολογικά DMARD αυξάνουν τον κίνδυνο για λοιμώξεις, ιδίως φυματίωση, και η χρήση αναστολέα των κινασών Janus μπορεί να οδηγήσει σε έρπητα ζωστήρα, αλλεργικές αντιδράσεις, διάρροια, κεφαλαλγία, ρινική συμφόρηση ή καταρροή ή πονόλαιμο. Η δρ Misra αναφέρει ότι ορισμένα άτομα αρνούνται τα φάρμακα για να αποφύγουν αυτούς τους κινδύνους.
Συνυπάρχουσες παθήσεις. Έως ότου αναπτυχθεί η ΡΑ όψιμης έναρξης, κάποια άτομα έχουν εμφανίσει και άλλες παθήσεις που περιπλέκουν τη θεραπεία, όπως προβλήματα με την καρδιά ή τους νεφρούς. «Ακόμη και η ίδια η γήρανση μπορεί να περιπλέξει τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, από την άποψη ότι η ηπατική, νεφρική και εντερική λειτουργία μειώνεται καθώς μεγαλώνουμε και το ανοσοποιητικό σύστημα γίνεται λίγο δυσλειτουργικό», παρατηρεί η δρ Misra.
Θεωρούμενη ευπάθεια. «Ορισμένοι επαγγελματίες υγείας μπορεί να ανησυχούν για το πώς θα επηρεάσουν οι ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων κάποιον που θεωρούν ευπαθή και επιλέγουν τη λιγότερο επιθετική θεραπεία, όπως ένα κορτικοστεροειδές, για τη μείωση των συμπτωμάτων», λέει η δρ Misra. «Ωστόσο, συνταγογραφώ συχνά DMARD σε ηλικιωμένους ασθενείς και τα φάρμακα είναι αποτελεσματικά και καλά ανεκτά».
Γνωστική δυσλειτουργία. «Η γνωστική δυσλειτουργία εμποδίζει την ικανότητα του ασθενούς να ακολουθήσει τις οδηγίες για τη χρήση των φαρμάκων, την εργαστηριακή παρακολούθηση και τις επισκέψεις παρακολούθησης στην κλινική. Υπάρχει ένα ζήτημα δεοντολογίας όταν πρέπει να καθορίσουμε πόσο επιθετικά θα αντιμετωπίσουμε αυτούς τους ασθενείς», επισημαίνει η δρ Misra.
Πρόσβαση σε φροντίδα υγείας. Περίπου 1,5 εκατομμύριο άτομα στις ΗΠΑ έχουν ρευματοειδή αρθρίτιδα, αλλά υπάρχουν μόνο περίπου 6.000 ρευματολόγοι (γιατροί που είναι ειδικοί στην αντιμετώπιση της πάθησης και που έχουν περισσότερες πιθανότητες να συνταγογραφήσουν DMARD). Έτσι, μπορεί να μην υπάρχει κάποιος ειδικός στην πόλη σας, ο οποίος να μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ΡΑ όψιμης έναρξης. Ακόμη και αν υπάρχει, μπορεί να μη διαθέτετε το μεταφορικό μέσο, τα οικονομικά μέσα ή τη σωματική δύναμη που απαιτούνται για τις απαραίτητες επισκέψεις ή εγχύσεις.
Τι μπορείτε να κάνετε
Αν δεν λαμβάνετε θεραπεία με DMARD για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα αλλά πιστεύετε ότι θα έπρεπε, μιλήστε με τον γιατρό σας για να βρείτε λύσεις ώστε η θεραπεία να γίνει πιο εφικτή. Δείτε ορισμένα παραδείγματα.
Αν δεν μπορείτε να κάνετε τις ενέσεις μόνοι σας. Οι εγχύσεις ή ένα φάρμακο που λαμβάνεται από το στόμα μπορεί να είναι καλύτερη επιλογή.
Αν δεν μπορείτε να μεταβείτε στην κλινική. Ίσως μπορείτε να βρείτε έναν πάροχο υπηρεσιών για κατ’ οίκον δειγματοληψίες αίματος ή εγχύσεις.
Αν δεν μπορείτε να πάρετε μεθοτρεξάτη. Ένα άλλο φάρμακο μπορεί να είναι καλύτερη επιλογή όταν δεν είναι δυνατή η χορήγηση μεθοτρεξάτης λόγω αλλεργιών στο φάρμακο ή λόγω ηπατικής ή νεφρικής νόσου.
Αν έχετε γνωστική δυσλειτουργία. «Ίσως μπορεί κάποιο μέλος της οικογένειάς σας ή ένας επισκέπτης νοσηλευτής να σας δίνει τα φάρμακά σας ή θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε ένα ηλεκτρονικό κουτί διανομής φαρμάκων», προτείνει η δρ Misra.
Αν τα φάρμακα είναι πολύ ακριβά. Ρωτήστε τον φαρμακοποιό σας για τυχόν κουπόνια που διατίθενται από την παρασκευάστρια εταιρεία, καθώς και για προγράμματα υποστήριξης ασθενών, που μπορούν να βοηθήσουν να μειωθεί το κόστος των φαρμάκων της ΡΑ.
Αν ανησυχείτε για τις ανεπιθύμητες ενέργειες. «Πολλές φορές μπορούμε να βρούμε ένα φάρμακο που να ενοχλεί λιγότερο, αλλά να ανακουφίζει και πάλι από τα συμπτώματα», λέει η δρ Misra. «Ή μπορούμε να κανονίσουμε να χρησιμοποιηθούν άλλες θεραπείες, όπως φυσικοθεραπεία ή εργοθεραπεία, τοπικές κρέμες ή θερμοθεραπεία και κρυοθεραπεία. Όταν τα επιστρατεύσουμε όλα μαζί, συνήθως παρέχουν ανακούφιση από τον πόνο. Μιλάμε για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σας, η οποία θα μειωθεί αν δεν λάβετε θεραπεία. Και δεν είστε πολύ μεγάλοι για να λάβετε θεραπεία».
