Κουίζ: Τι κοινό έχουν μια μεγάλη αλυσίδα φαρμακείων και η «αγαπημένη της Αμερικής», η ηθοποιός Ντρου Μπάριμορ;
Και οι δύο διαλαλούν τα οφέλη συμπληρωμάτων διατροφής τα οποία ισχυρίζονται ότι βοηθούν τις Αμερικανίδες που αναζητούν ανακούφιση από τα συχνά ενοχλητικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Και οι δύο διαθέτουν αξιοπιστία που έχει τη δύναμη να επηρεάσει τις γυναίκες μέσης ηλικίας οι οποίες τριγυρίζουν στα ράφια των φαρμακείων για να πιστέψουν ότι «φυσικά» φάρμακα μπορούν να ανακουφίσουν από τις εξάψεις, να διατηρήσουν τη λίμπιντο, να καθαρίσουν την «ομίχλη» του μυαλού ή να αμβλύνουν τις αλλαγές διάθεσης, μεταξύ άλλων πλεονεκτημάτων.
Δεκάδες μη συνταγογραφούμενα συμπληρώματα διαφημίζονται σήμερα στις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση ως μέρος μιας παγκόσμιας αγοράς 17 δισ. δολαρίων, η οποία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά άνω του 5% ετησίως, τουλάχιστον μέχρι το 2030. Στο φαινόμενο έχει δοθεί το προσωνύμιο «menowashing» (δηλαδή, πλύση εγκεφάλου γύρω από την εμμηνόπαυση), λόγω της τάσης του να πείσει τις καταναλώτριες ότι η ανακούφιση από την εμμηνόπαυση είναι κάτι τόσο απλό όσο η λήψη ενός χαπιού.
Όμως, η ακμάζουσα αγορά «φυσικών» θεραπειών παρακάμπτει το γεγονός ότι τα συμπληρώματα δεν υπόκεινται σε έγκριση του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), λένε οι ειδικοί του Χάρβαρντ. Πολλά συμπληρώματα, επίσης, δεν έχουν υποβληθεί σε αυστηρές δοκιμές. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν τεκμήρια που να επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητά τους – ή ακόμη και την ασφάλειά τους.
«Τα προϊόντα αυτά προωθούνται από σταρ του κινηματογράφου, αλλά κάθε γυναίκα που τα λαμβάνει πρέπει να γνωρίζει ποιος κερδίζει χρήματα από αυτά», λέει η δρ Jan Shifren, διευθύντρια του Κέντρου για την Υγεία Μεσήλικων Γυναικών στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital. «Οι γυναίκες με ενοχλητικά συμπτώματα γίνονται θύματα κερδοσκόπων εμπόρων».
Ο δρ Pieter Cohen, εσωτερικός παθολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Cambridge Health Alliance, συμφωνεί. «Αποτελεί μια επιθετική πρακτική», λέει ο δρ Cohen, η έρευνα του οποίου επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στα συμπληρώματα διατροφής. «Πολλά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μπορούν να επηρεάσουν βαθιά τη ζωή σας, αλλά, προάγοντας μια εύκολη λύση, οι εταιρείες συμπληρωμάτων παραπλανούν τις γυναίκες σχετικά με την καλύτερη διαχείριση αυτών των συμπτωμάτων με υγιεινό και ασφαλή τρόπο».
Τροφοδότηση της ζήτησης
Πλήθος δεδομένων ενισχύουν την ιδέα πως οι έμποροι στοχεύουν σε μια τεράστια ομάδα μεσήλικων γυναικών με εντυπωσιακή αγοραστική δύναμη. Σχεδόν 63 εκατομμύρια γυναίκες ήταν 50 ετών και άνω το 2021 – περίπου 19% του πληθυσμού των ΗΠΑ. Συνδυαστικά διαθέτουν αγοραστική δύναμη 15 τρισ. δολαρίων και έχουν τον έλεγχο του 95% των αποφάσεων για τις προμήθειες του νοικοκυριού τους, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Συνταξιούχων (AARP).
Περίπου 6.000 γυναίκες στις ΗΠΑ εισέρχονται στην εμμηνόπαυση καθημερινά και αθροίζονται σε δύο εκατομμύρια ετησίως. Αλλά αυτή η μετάβαση –η οποία σηματοδοτείται από 12 διαδοχικούς μήνες χωρίς έμμηνο ρύση– στην πράξη ξεκινά χρόνια νωρίτερα και μπορεί να συνεχίζεται για χρόνια στη συνέχεια.
«Ο εμπορικός κόσμος συνειδητοποίησε ότι ένας μεγάλος αριθμός καλά μορφωμένων γυναικών είναι παρών και έχει χρήματα να ξοδέψει», λέει η δρ Shifren. «Πολλές γυναίκες μεταξύ 45 και 65 ετών έχουν πλεονάζον εισόδημα και βιώνουν πολύ ενοχλητικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης».
Όμως οι γυναίκες παίζουν κι εκείνες τον ρόλο τους στην τροφοδότηση της ζήτησης για προϊόντα «υποστήριξης της εμμηνόπαυσης», λέει η δρ Shifren. «Οι γυναίκες σήμερα έχουν υψηλές προσδοκίες για υγιή γήρανση», επισημαίνει. «Διαπιστώνουν ότι πρόκειται να περάσουν το ένα τρίτο της ζωής τους πέρα από τη μέση ηλικία και θέλουν τα χρόνια αυτά να είναι πραγματικά υπέροχα».
Αμφίβολα συστατικά
Το ερώτημα-κλειδί είναι εάν τα συστατικά των συμπληρωμάτων για την εμμηνόπαυση μπορούν πράγματι να βοηθήσουν τις γυναίκες να επιτύχουν τους στόχους τους για μια πιο ομαλή κλιμακτήριο. Όπως και τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας της μεγάλης αλυσίδας φαρμακείων των ΗΠΑ, πολλά συνδυάζουν μια ποικιλία συστατικών από φυτά και βότανα, όπως τα dong quai (κινεζική αγγελική), γάλα γαϊδουράγκαθου και black cohosh (ή σιμισιφούγκα).
Το συμπλήρωμα που υποστηρίζει η Μπάριμορ υποτίθεται πως «συμβάλλει στην ορμονική αρμονία» με ένα μείγμα χρωμίου –ένα ιχνοστοιχείο που βρίσκεται φυσικά στα τρόφιμα– και ενώσεων όπως κορεατικό γαϊδουράγκαθο, θυμάρι, κρόκος, λ-θειανίνη και σκόνη ρίζας maca.
Ένας περίπατος μισής ώρας με μια φίλη τρεις φορές την εβδομάδα θα βοηθήσει πολύ περισσότερο στα συμπτώματα της μέσης ηλικίας από το να καταπίνετε οποιοδήποτε συμπλήρωμα.
Μερικά προϊόντα είναι φυτικά συμπληρώματα ενός συστατικού που αξιοποιούνταν παραδοσιακά για την ανακούφιση από τις εξάψεις, συμπεριλαμβανομένων του black cohosh που αναφέρθηκε παραπάνω, αλλά και του κόκκινου τριφυλλιού και του νυχτολούλουδου.
Όμως, κανένα από αυτά τα συστατικά –και ουσιαστικά κανένα συμπλήρωμα διατροφής ή φυτικό φάρμακο– δεν θεωρείται αποτελεσματικό για την ανακούφιση κατά την εμμηνόπαυση από την Εταιρεία Εμμηνόπαυσης, η οποία δημοσίευσε μια δήλωση το 2023 σχετικά με τις μη ορμονικές θεραπείες.
Επιπλέον, καθώς τα συμπληρώματα δεν ρυθμίζονται από τον FDA, δεν υπάρχουν δικλίδες ασφαλείας που να διασφαλίζουν πόση ποσότητα καταναλώνετε από κάθε συστατικό – ή κατά πόσο το συμπλήρωμα πράγματι περιέχει τα συστατικά που αναφέρονται.
«Εάν αυτά τα συμπληρώματα είχαν όντως τις δράσεις που υποτίθεται ότι έχουν –εάν αύριο παίρνατε ένα χάπι και η λίμπιντό σας πράγματι αυξανόταν ή οι εξάψεις σας υποχωρούσαν–, θα ήταν μια πολύ ισχυρή χημική ένωση», λέει ο δρ Cohen. «Και αυτού του είδους το ισχυρό χημικό δεν θα έπρεπε να λαμβάνεται με τη μορφή συμπληρώματος, η οποία στερείται του εξονυχιστικού ελέγχου του FDA».
«Συνιστά μια αντίφαση κατά κάποιον τρόπο», προσθέτει. «Εάν είναι αποτελεσματικά αυτά τα συμπληρώματα, θα ανησυχούσα για το τι περιέχουν. Εάν δεν είναι αποτελεσματικά, τότε οι γυναίκες απλώς εξαπατώνται για να δαπανήσουν χρήματα σε κάτι μη δραστικό».
Δικαιολογημένη επιφυλακτικότητα
Εάν σας ταλαιπωρούν οι εξάψεις και η νυχτερινή εφίδρωση –όπως υπολογίζεται ότι συμβαίνει σε ένα 80% των γυναικών την περίοδο της κλιμακτηρίου–, το να λάβετε ένα συμπλήρωμα για την εμμηνόπαυση είναι εξίσου πιθανό να σας προσφέρει ανακούφιση όσο το να πάρετε ένα χάπι από ζάχαρη. Αυτό συμβαίνει γιατί κανείς δεν έχει ανακαλύψει ένα συμπλήρωμα διατροφής για τις εξάψεις που να είναι πιο αποτελεσματικό από ένα εικονικό φάρμακο, λέει η δρ Shifren.
Από την άλλη πλευρά, «η απόκριση στο εικονικό φάρμακο είναι πολύ ισχυρή», αναφέρει. «Τα εικονικά φάρμακα μειώνουν τις εξάψεις κατά 30%, ακόμη και όταν πραγματοποιούνται αντικειμενικές μετρήσεις με αισθητήρες της θερμοκρασίας πάνω στο δέρμα. Η δράση είναι πραγματική – απλώς δεν οφείλεται σε ό,τι καταπίνετε».
Ωστόσο, αντιμετωπίστε τα με επιφυλακτικότητα εάν θέλετε να φανείτε έξυπνη. «Εάν σας ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, τότε συνήθως έχετε δίκιο», λέει η δρ Shifren. «Όλες μας δεν θα θέλαμε να έχουμε ένα χαπάκι που θα μπορούσαμε να παίρνουμε μία φορά την ημέρα και να θεραπεύουμε τα προβλήματα ύπνου, την ευερεθιστότητα, τις διακυμάνσεις της διάθεσης, τη χαμηλή λίμπιντο, τις εξάψεις και τη νυχτερινή εφίδρωση; Εάν ήταν πράγματι δυνατό να μπουν όλα αυτά σε ένα χάπι και να αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικό, θα το διαθέταμε ήδη σε ένα δοκιμασμένο σκεύασμα, σε συνεργασία με μια εξαιρετικά κερδοφόρα φαρμακευτική εταιρεία».
Λάβετε υπόψη μερικές συμβουλές
Ο δρ Cohen συμβουλεύει τις γυναίκες να αποφύγουν οποιοδήποτε συμπλήρωμα διατροφής που προωθείται για τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Όμως, εάν αποφασίσετε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να λάβετε κάποιο, οι ειδικοί του Χάρβαρντ παρέχουν τις παρακάτω οδηγίες:
Ελέγξτε τη σήμανση. Βεβαιωθείτε ότι αναγράφει «USP» ή «NSF» για τις ΗΠΑ, που σημαίνει πως το συμπλήρωμα έχει υποβληθεί σε δοκιμές από έναν τρίτο οργανισμό που επαληθεύει ότι πληροί ποιοτικά πρότυπα με βάση την επιστήμη.
Αποφύγετε τα ανάμεικτα προϊόντα. Εάν επιθυμείτε να δοκιμάσετε το black cohosh, για παράδειγμα, επιλέξτε ένα συμπλήρωμα που να περιέχει μόνο αυτό το βότανο, αντί να αποτελεί μέρος ενός μείγματος «υποστήριξης της εμμηνόπαυσης». Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να γνωρίζετε ότι αυτό που παίρνετε είναι black cohosh, όμως ακόμη και αυτές οι εταιρείες δεν εξασφαλίζουν ότι οι συγκεντρώσεις που χρησιμοποιούν είναι κατάλληλες ή ασφαλείς», λέει ο δρ Cohen.
Τηρήστε στάση επαγρύπνησης για πιθανές παρενέργειες. Εάν παρουσιάσετε οποιοδήποτε ασυνήθιστο ή ανησυχητικό σύμπτωμα αφού λάβετε ένα συμπλήρωμα, διακόψτε το αμέσως και συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Ακόμη κι αν ένα σύμπτωμα είναι βραχυχρόνιο, δεν σημαίνει ότι δεν είναι επιβλαβές, λέει ο δρ Cohen.
Αντικαταστήστε τα με υγιεινές συνήθειες του τρόπου ζωής. Είναι πολύ δυσκολότερο να τρώμε υγιεινά, να γυμναζόμαστε τακτικά και να ελέγχουμε το βάρος μας από το να παίρνουμε ένα συμπλήρωμα, αναγνωρίζει η δρ Shifren, αλλά αυτά τα μέτρα που αφορούν τον τρόπο ζωής είναι πολύ πιθανότερο να βελτιώσουν το αίσθημα ευεξίας σας κατά την εμμηνόπαυση. «Ένας περίπατος της μισής ώρας με μια φίλη τρεις φορές την εβδομάδα θα βοηθήσει πολύ περισσότερο στα συμπτώματα της μέσης ηλικίας και στην υγεία σας από το να καταπίνετε οποιοδήποτε συμπλήρωμα», τονίζει.
Πρόωρη εμμηνόπαυση = πρόωρη συνταξιοδότηση;
Το φορτίο των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, όπως οι εξάψεις και η ομίχλη του μυαλού, δεν είναι μόνο ατομικό· ξεχειλίζει και στον επαγγελματικό χώρο, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που υποδηλώνει ότι οι γυναίκες που παρουσιάζουν πρόωρη εμμηνόπαυση (πριν από τα 46 έτη) ίσως να είναι πολύ πιο πιθανό και να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα.
Η ανάλυση, η οποία δημοσιεύθηκε στο τεύχος Απριλίου 2024 του επιστημονικού περιοδικού Menopause, περιλάμβανε σχεδόν 2.700 γυναίκες από τη Φινλανδία. Οι ερευνητές εξέτασαν πώς η κατάσταση εμμηνόπαυσης των συμμετεχουσών στην ηλικία των 46 ετών συνδεόταν με το πώς αντιλαμβάνονταν την ικανότητά τους για εργασία, καθώς και την εργασιακή τους κατάσταση τα χρόνια που ακολούθησαν.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι γυναίκες των οποίων η περίοδος είχε σταματήσει στα 46 τους χρόνια, ήταν μιάμιση φορά πιθανότερο να αντιλαμβάνονται τις δεξιότητές τους ως ελλιπείς συγκριτικά με τις άλλες γυναίκες, με αποτέλεσμα να είναι πιθανότερο να συνταξιοδοτηθούν πιο πρώιμα με σύνταξη αναπηρίας.
Ωστόσο, οι παράγοντες που μπορεί να ευθύνονται για την απόφαση μιας γυναίκας να αποσυρθεί από την αγορά εργασίας πριν από τα 65 είναι πολλοί, λέει η δρ Jan Shifren, διευθύντρια του Κέντρου για την Υγεία Μεσήλικων Γυναικών στο Massachusetts General Hospital. Επίσης, η πρώιμη εμμηνόπαυση –η οποία υπολογίζεται ότι παρουσιάζεται σε 5 έως 10% των γυναικών– δεν είναι πάντοτε φυσική διαδικασία, επισημαίνει. Μπορεί να συμβεί λόγω μιας θεραπείας για καρκίνο ή άλλη πάθηση, επηρεάζοντας και αυτό την απόφαση μιας γυναίκας για την επαγγελματική ζωή της.
Οι γυναίκες που εισέρχονται στην εμμηνόπαυση πριν από τα 50 –και ιδίως πριν από τα 45– θα πρέπει να συζητούν το ενδεχόμενο να λάβουν ορμονοθεραπεία με τον γιατρό τους, συμβουλεύει η δρ Shifren. «Για τις γυναίκες που μπορούν με ασφάλεια να λάβουν οιστρογόνα, υπάρχουν ισχυρά δεδομένα που υποστηρίζουν τα σημαντικά οφέλη τους για την υγεία όταν η εμμηνόπαυση έρχεται νωρίς», λέει.
