Με την αποστολή εκατομμυρίων SMS για την παροχή self test, τη διατύπωση δεκάδων αποριών προς τους φαρμακοποιούς και την προσκόμιση των πρώτων θετικών αποτελεσμάτων εξελίσσεται το Πρόγραμμα Πρόληψης κατά του Καρκίνου του Παχέος Εντέρου που ξεκίνησε στις 11 Οκτωβρίου και απευθύνεται στους πολίτες 50-69 ετών.
Μέχρι στιγμής για το πρόγραμμα έχουν εκδοθεί παραπεμπτικά για 1.461.560 δικαιούχους, οι οποίοι μπορούν να προμηθευτούν τα δωρεάν self-test (colon test kit) από συνεργαζόμενα με το υπουργείο Υγείας φαρμακεία. Εφόσον υπάρχει θετικό αποτέλεσμα, μπορούν να προχωρήσουν σε δωρεάν κλινική εκτίμηση από ιατρό γαστρεντερολόγο. Στην περίπτωση που κριθεί σκόπιμο μπορεί να πραγματοποιηθεί επίσης δωρεάν διαγνωστική κολονοσκόπηση.
Με τον καρκίνο του παχέος εντέρου να βρίσκεται ανάμεσα στους τρεις πιο συχνούς καρκίνους στην Ευρώπη μαζί με τον καρκίνο του μαστού (πρώτος σε συχνότητα) και τον καρκίνο του προστάτη (τρίτος σε συχνότητα), χιλιάδες πολίτες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη όπου στάλθηκαν τα πρώτα SMS, έχουν ήδη επισκεφτεί το φαρμακείο της γειτονιάς τους προκειμένου να προμηθευτούν το τεστ που δικαιούνται. Ωστόσο εξαιτίας της δυσκολίας που έχει το τεστ ως προς τη λήψη του δείγματος επιβεβλημένη θεωρείται η αναλυτική ενημέρωση από τους φαρμακοποιούς για τους όρους χρήσης, την αξιολόγηση του αποτελέσματος και τα επόμενα βήματα.
Ο Χρήστος Κοντοβουνήσιος, συντονιστής διευθυντής της Β’ Χειρουργικής Κλινικής του Ευαγγελισμού με εξειδίκευση στη χειρουργική του παχέος εντέρου και εμπνευστής του Προγράμματος Πρόληψης κατά του Καρκίνου του Παχέος Εντέρου, εξηγεί στην «Κ» όλες τις απορίες που μπορεί να έχουν δημιουργηθεί.
Τι σημαίνει το θετικό self test;
Ενα self test είναι θετικό στην περίπτωση που ύστερα από δέκα λεπτά έγχυσης του υγρού στην ανοσοχρωματογραφία εμφανιστεί έστω και μία αχνή γραμμή στο σημείο Τ. Στην ένδειξη C (control) η γραμμή που εμφανίζεται σημαίνει πως η διαδικασία έχει γίνει σωστά.
Σύμφωνα με τον κ. Κοντοβουνήσιο, «το θετικό τεστ δεν σημαίνει πως έχει ανιχνευθεί κάποια κακοήθεια καρκίνου». Οπως σημειώνει «το τεστ ανιχνεύει την ύπαρξη αίματος στα κόπρανα και τίποτα άλλο. Το ποσοστό ακριβείας του είναι 98,6% και ουσιαστικά είναι ένα εργαλείο για τους ασυμπτωματικούς πολίτες, αυτούς που δυνητικά μπορεί να έχουν κάποιο πρόβλημα αλλά δεν έχουν δει κάποια ένδειξη ακόμη ώστε να οδηγηθούν στον γιατρό τους. Η κολονοσκόπηση είναι το μοναδικό εργαλείο που δίνει 100% διάγνωση για την ύπαρξη ενός προβλήματος».
Τι μπορεί να έχει κάποιος/α με θετικό τεστ;
Η πλειονότητα που εμφανίζει θετικό τεστ είναι λόγω καλοήθειας αλλά όχι κακοήθειας. Ετσι μπορεί κάποιος να έχει αιμορροΐδες, ραγάδα στο δέρμα του πρωκτού, φλεγμονή στο έντερο ή και άλλες παθήσεις γύρω από τον πρωκτό που προκαλούν την παρουσία αίματος και να μην αφορούν απαραίτητα κακοήθεια. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία και τις πρακτικές από άλλες χώρες, η πλειονότητα των ανθρώπων θα έχουν κάποια καλοήθεια. Και πάλι όμως η περαιτέρω διερεύνηση των συμπτωμάτων τους θα τους βοηθήσει να γνωρίζουν για τα επόμενα χρόνια πώς να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Τι κάνει ο/η πολίτης που δει θετικό τεστ;
Ο/Η πολίτης που θα δει θετικό το τεστ του, πρέπει να επιστρέψει στο φαρμακείο και να δηλώσει τη θετικότητα. Από εκεί και πέρα η πληροφορία μεταφέρεται στα κεντρικά και μετά του/της έρχεται ειδοποίηση για να επισκεφτεί τον γαστρεντερολόγο που είναι και ο πλέον αρμόδιος για να συνεχίσει τη διάγνωση.
Μπορεί κάποιος που είδε θετικό τεστ να κάνει και δεύτερο;
Στo πλαίσιo του προγράμματος πρόληψης, η διαδικασία είναι συγκεκριμένη. Μετά το θετικό αποτέλεσμα, πρέπει να υπάρξει περαιτέρω διερεύνηση από τον αρμόδιο γιατρό.
Υπάρχει μέχρι στιγμής αυξημένη θετικότητα στα τεστ;
Ακόμη είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε κάτι τέτοιο, καθώς αφενός πρέπει να υπάρχουν περισσότερα δείγματα και αφετέρου πρέπει να έχουμε και τα αποτελέσματα των κολονοσκοπήσεων που υποβλήθηκαν οι πολίτες, ώστε να διασταυρωθεί η θετικότητα με την αιτία. Βιβλιογραφικά επαναλαμβάνω γνωρίζουμε από άλλες χώρες πως η θετικότητα των τεστ σχετίζεται κυρίως με καλοήθεια.
Τι περιλαμβάνει η επίσκεψη στον γαστρεντερολόγο;
Ο γιατρός θα πάρει έναν πολύ καλό ατομικό ιστορικό σχετικά με τις παθήσεις του/της ασθενούς και επιπλέον θα λάβει και το οικογενειακό ιστορικό, καθώς σε περίπτωση κακοήθειας αυτό παίζει σημαντικό ρόλο. Στη συνέχεια και ανάλογα κυρίως το ατομικό ιστορικό θα προετοιμάσει τον άρρωστο ώστε να προχωρήσει σε κολονοσκόπηση, καθώς χρειάζεται προγραμματισμός και προετοιμασία. Με βάση τα αποτελέσματα, θα δοθεί στον πολίτη η διάγνωση και θα ενημερωθεί για το πότε θα πρέπει να επαναλάβει την κολονοσκόπηση μελλοντικά.
Υπάρχει περίπτωση να μη χρειαστεί κολονοσκόπηση;
Μόνο αν για λόγους υγείας δεν μπορεί ο/η ασθενής να κάνει κολονοσκόπηση τη δεδομένη χρονική στιγμή. Εν προκειμένω, μόλις λυθούν τα προβλήματα υγείας που υπάρχουν, θα οργανωθεί και νέο ραντεβού. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντική η σωστή λήψη του ατομικού ιστορικού.
Το τεστ είναι δύσκολο στη χρήση του;
Κάθε χώρα έχει έναν διαφορετικό τρόπο για την πρόληψη εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Στη δική μας περίπτωση η πρώτη επιτυχία έγκειται στο πόσοι πολίτες θα κάνουν το τεστ, καθώς όσοι περισσότεροι το κάνουν, τόσα περισσότερα προβλήματα θα διαγνωστούν πρώιμα και έτσι θα επωφεληθεί τόσο ο άρρωστος όσο και το ΕΣΥ.
Οσοι περισσότεροι πολίτες κάνουν το τεστ, τόσα περισσότερα προβλήματα θα διαγνωστούν πρώιμα και έτσι θα επωφεληθεί τόσο ο άρρωστος όσο και το ΕΣΥ. – Χρήστος Κοντοβουνήσιος, συντονιστής διευθυντής της Β’ Χειρουργικής Κλινικής του Ευαγγελισμού και εμπνευστής του προγράμματος
Ο τρόπος που προτείνουμε είναι ο πιο εύκολος και καινοτόμος αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη, καθώς στις περισσότερες χώρες, ο/η πολίτης είναι υποχρεωμένος να στείλει δείγμα κοπράνων σε ειδικό εργαστήριο ταχυδρομικά. Αυτή η διαδικασία όμως είναι δύσκολή και για τους ηλικιωμένους συμπολίτες αλλά και για όσους ζουν στα νησιά και σε πιο απομακρυσμένες περιοχές.
Θέλαμε λοιπόν έναν εύκολο τρόπο για αυτό και διαλέξαμε το self test. Σίγουρα ο σχεδιασμός έχει μία δυναμική, οπότε αν αναλύσουμε τα στοιχεία σε έξι μήνες ή έναν χρόνο, υπάρχει πιθανότητα να χρειαστεί να αλλάξουμε κάποια πράγματα ή να προτείνουμε ένα άλλο τεστ.
Σημαντικός ο ρόλος των φαρμακοποιών
Η «Κ» συνομίλησε και με φαρμακοποιούς σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη σχετικά με την πορεία του Προγράμματος.
«Υπάρχουν πολλές απορίες για το τεστ από τους δικαιούχους, ενώ διαφορετικά βοηθάμε τον καθένα καθώς βασικό κριτήριο παίζει η ηλικία του», αναφέρει ο φαρμακοποιός Κωνσταντίνος Κακονίκος. Σύμφωνα με τον ίδιο παρότι σε όλους γίνεται ενημέρωση για τη χρήση του τεστ, φαίνεται πως οι πολίτες 60 ετών και άνω χρειάζονται περαιτέρω βοήθεια. «Μπορεί να χρειαστεί να φέρουμε παραδείγματα, να τους δείξουμε κάποιες φωτογραφίες ή ακόμη και να τους παραπέμψουμε σε βίντεο στο Youtube για να δουν βήμα βήμα πώς γίνεται», προσθέτει.
Σε όλες τις περιπτώσεις ήμασταν ήρεμοι και τους εξηγήσαμε πως το θετικό τεστ δεν σημαίνει και καρκίνο, ενώ τους ενημερώσαμε αναλυτικά για τα επόμενα βήματα. – Κωνσταντίνος Κακονίκος, φαρμακοποιός
Ο φαρμακοποιός ωστόσο παραδέχεται πως επειδή μέχρι στιγμής τέσσερις πελάτες του έχουν δει θετικό αποτέλεσμα στο τεστ, θέλει ιδιαίτερη προσοχή η καθοδήγηση όταν εκείνοι θα επιστρέψουν στο φαρμακείο όντας ανήσυχοι. «Σε όλες τις περιπτώσεις ήμασταν ήρεμοι και τους εξηγήσαμε πως το θετικό τεστ δεν σημαίνει και καρκίνο, ενώ τους ενημερώσαμε αναλυτικά για τα επόμενα βήματα», διευκρινίζει ο κ. Κακονίκος.
Στην περίπτωση του Διονυσίου Ευγενίδη, φαρμακοποιού στη Θεσσαλονίκη, η ενημέρωση για το τι σημαίνει θετικό self test γίνεται πριν ακόμη ο πολίτης κάνει το τεστ στο σπίτι του, ενώ το γεγονός πως οι οδηγίες είναι στα ελληνικά είναι απολύτως αναγκαίο για όλους. Από την άλλη, ο φαρμακοποιός Γιάννης Ζαχαράκης, εκτός του ότι επιβεβαιώνει πως οι 50άρηδες είναι ήδη ενημερωμένοι από σχετικά βίντεο στο διαδίκτυο, προσθέτει πως η συνήθης απορία των δικών του πελατών σχετίζεται με πόσο αξιόπιστο είναι το τεστ. «Αφιερώνουμε περίπου 3-5 λεπτά σε εξηγήσεις, ωστόσο είναι σαφές πως η δυσκολία είναι στη συλλογή του δείγματος, αν και σε κάθε τεστ δίνονται κάποιες λύσεις. Ωστόσο θεωρώ πως ο κόσμος έχει εκπαιδευτεί στην αυτοδιάγνωση», τονίζει.
ΕΟΦ: Δύσκολο τεστ, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΕΟΦ, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, τονίζει στην «Κ» πως το συγκεκριμένο τεστ είναι από τα πιο δύσκολα που έχουν κυκλοφορήσει, παρότι η ιστορία του κορωνοϊού έχει δείξει πως ο κόσμος μπορεί να εκπαιδευθεί σε αυτό. «Το συγκεκριμένο τεστ είναι ο μόνος επιστημονικά ενδεδειγμένος τρόπος ώστε ένας πολίτης να δει αν έχει κάποιο πρόβλημα στο παχύ έντερο. Ωστόσο υπάρχει σκέψη από τον ΕΟΦ να ξεκινήσει μία επιπλέον εκστρατεία ενημέρωσης, ώστε να δοθούν ακόμη πιο αναλυτικές οδηγίες στο κοινό», επισήμανε.
Εκτός όμως από την εκτέλεση του self test, ιδιαίτερα σημαντικό είναι να γνωρίζει ο πολίτης πως το θετικό αποτέλεσμα δεν μεταφράζεται αυτόματα ως καρκίνος. Υπάρχουν πολλά στάδια και πολλές ερμηνείες για το τι μπορεί να σημαίνει που μόνο ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει.
