Η πρώτη επαφή της Φωτεινής Δερβίση με την τεχνητή νοημοσύνη έγινε όταν σπούδαζε στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ. Τα σχετικά μαθήματα που παρακολούθησε, αλλά και η εμπειρία της πρακτικής της άσκησης σε μια εταιρεία που ασχολείται με την ανάλυση δεδομένων κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, την ώθησαν να ασχοληθεί περισσότερο με ένα πεδίο που, όπως λέει στην «Κ», χαρακτηρίζεται από έντονα αυξητική τάση τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, λόγω της συνεχούς αύξησης των διαθέσιμων δεδομένων καθώς και της εξέλιξης των υπολογιστικών συστημάτων. Το 2020 η Φωτεινή έδωσε εξετάσεις και έγινε δεκτή, κατακτώντας την πρώτη θέση στην κατάταξη των επιτυχόντων του διετούς Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Τεχνητή Νοημοσύνη και Αναλυτική Δεδομένων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, που είχε ιδρυθεί μόλις έναν χρόνο νωρίτερα.
80 αιτήσεις για 12 θέσεις
Oπως διευκρινίζει ο κύριος Γιάννης Ρεφανίδης, καθηγητής Τεχνητής Νοημοσύνης και διευθυντής του ΠΜΣ από την ίδρυσή του, πρόκειται για ένα Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό πως παρέχεται δωρεάν. «Εξαίρεση αποτελούν τα συγγράμματα, όπου και εκεί όμως γίνεται προσπάθεια να χρησιμοποιείται νόμιμα υλικό και βιβλιογραφία με ελεύθερη πρόσβαση», λέει στην «Κ». Η ζήτηση για εισαγωγή στο ΠΜΣ είναι μεγάλη. Για παράδειγμα, φέτος υποβλήθηκαν 80 αιτήσεις για τις 12 θέσεις και, όπως σημειώνει ο κ. Ρεφανίδης, η παρουσία των γυναικών στο ΠΜΣ ήταν εξαρχής έντονη. «Η τάξη του 2023 περιλαμβάνει 7 γυναίκες, έχοντας μάλιστα καταλάβει τις 5 πρώτες θέσεις στον πίνακα των εισακτέων. Συνολικά από τις 80 αιτήσεις που λάβαμε φέτος, οι 28 προέρχονταν από γυναίκες», λέει ο καθηγητής.
Φωτεινή Δερβίση
Ο χώρος εξελίσσεται και είναι πλέον πιο έτοιμος να δεχτεί οποιονδήποτε.
Η Φωτεινή, αφού ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της, έγινε δεκτή με υποτροφία Marie Skłodowska-Curie στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και πραγματοποιεί διδακτορική έρευνα πάνω στην ανάπτυξη μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης για την πρόγνωση σεισμών. Η ίδια σχολιάζει πως, παρ’ όλο που έχει παρατηρήσει ότι στους τομείς των θετικών και τεχνολογικών επιστημών το ποσοστό των γυναικών τείνει να είναι μικρότερο από αυτό των ανδρών, δεν έχει αντιμετωπίσει δυσκολίες ούτε στον ακαδημαϊκό ούτε στον επαγγελματικό τομέα λόγω του φύλου της. «Πιστεύω ότι ο αριθμός των γυναικών που επιλέγει τέτοιες σπουδές αυξάνεται όσο περνούν τα χρόνια, κάτι που σημαίνει ότι ο χώρος εξελίσσεται και είναι πλέον πιο έτοιμος να δεχτεί οποιονδήποτε, να εκτιμήσει τη συνεισφορά του και να τον αξιολογήσει με βάση τις ικανότητές του, χωρίς να προκαταλαμβάνεται από χαρακτηριστικά όπως το φύλο ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός του. Ισως η εκπροσώπηση των φύλων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης να μην είναι ακόμα ίση, όμως το ποσοστό των γυναικών που εργάζονται στο πεδίο αυτό και καταφέρνουν να εξελιχθούν αυξάνεται συνεχώς».
Αναστασία Ηλιοπούλου
Εχω μάθει να αγωνίζομαι και να προσπαθώ για οτιδήποτε με ενδιαφέρει.
Μία από τις θέσεις των φετινών εισακτέων ανήκει στην Αναστασία Ηλιοπούλου, απόφοιτη του τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ. Οπως λέει η ίδια στην «Κ», ενώ κατά τη διάρκεια των σπουδών της λάμβανε ερεθίσματα για την τεχνητή νοημοσύνη και το πώς θα αναπτυχθεί τα επόμενα χρόνια, θεωρούσε πως είναι κάτι αρκετά μακρινό από το δικό της αντικείμενο. «Επέλεξα την κατεύθυνση της Αστροφυσικής και έκανα πτυχιακή πάνω στην ανάλυση δεδομένων, σχετικά με την ανάλυση και τον χαρακτηρισμό σήματος από το LISA, τον βαρυτικό ανιχνευτή που θα εκτοξευθεί στο Διάστημα από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος. Στο τελευταίο έτος εργάστηκα στην εστίαση για να μαζέψω κάποια χρήματα και ταυτόχρονα έψαχνα να βρω το μεταπτυχιακό που μου ταιριάζει. Ολα ξεκαθάρισαν στο μυαλό μου όταν παρακολούθησα ένα workshop για τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης στην Αστροφυσική και, συγκεκριμένα, στο κομμάτι των βαρυτικών κυμάτων, τον τομέα που θέλω να ασχοληθώ. Αντιλήφθηκα ότι υπήρχε κάποιο κενό, καθώς οι φυσικοί γνώριζαν το κομμάτι της Φυσικής, οι “πληροφορικάριοι” το κομμάτι της Πληροφορικής, αλλά δεν υπήρχε κάποιος να γνωρίζει εξίσου και τα δύο κομμάτια».
Η Αναστασία ανυπομονεί να ξεκινήσει τις σπουδές της, αν και παράλληλα εκφράζει τον φόβο πως ενδεχομένως να υστερεί ως προς το κομμάτι του προγραμματισμού. «Εχω όμως την αυτοπεποίθηση ότι θα τα καταφέρω, καθώς έχω μάθει να αγωνίζομαι και να προσπαθώ για οτιδήποτε με ενδιαφέρει. Δεν γνωρίζω αν πρόκειται για ανδροκρατούμενο πεδίο, αλλά αυτό που έχω δει μέχρι στιγμής είναι γυναίκες να διαπρέπουν σε όλες τις θετικές επιστήμες. Και όσο περνάει ο καιρός, τα στερεότυπα ξεθωριάζουν». Στη συζήτηση προσθέτει και το προσωπικό της βίωμα, καθώς, όπως λέει στην «Κ», μεγάλωσε σε μονογονεϊκή οικογένεια, έχοντας ως πρότυπο μια πολύ δυναμική μητέρα. «Στέκεται στα πόδια της, έκανε καριέρα πάνω στο αντικείμενό της και ήταν πάντα υποστηρικτική απέναντι μου. Με μεγάλωσε με πολλή αγάπη και μου έμαθε να πιστεύω στον εαυτό μου και να παλεύω για τα όνειρά μου. Εμαθα ότι μπορώ να καταφέρω ό,τι θελήσω, αρκεί να το προσπαθήσω».
Νικολέτα Ουζούνη
Πιστεύω ότι η ποικιλία ιδεών και το ευρύτερο φάσμα προσεγγίσεων που φέρνουν οι γυναίκες στον χώρο είναι εξαιρετικά σημαντικά για την πρόοδο της επιστήμης.
Η Νικολέτα Ουζούνη, ηλεκτρολόγος μηχανικός και μηχανικός υπολογιστών, είναι μία επίσης από τις 7 γυναίκες που είδαν το όνομά τους στον πίνακα με τους φετινούς εισακτέους. Οπως λέει στην «Κ», θυμάται πως ήδη από την παιδική της ηλικία γοητευόταν από οτιδήποτε σχετικό με την εξέλιξη της τεχνολογίας. «Με παρακινούσε και ο πατέρας μου, που ως μηχανικός παρακολουθούσε όλες τις σχετικές εξελίξεις. Εμένα με κεντρίζει η πρόοδος της τεχνολογίας στην αυτοκινητοβιομηχανία. Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στράφηκα προς αυτή την κατεύθυνση και επέλεξα τη διπλωματική μου εργασία η οποία είχε ως θέμα τα νευρωνικά δίκτυα με εφαρμογή στην αναγνώριση προτύπων. Ως παράδειγμα εφαρμογής επέλεξα τον εντοπισμό και την αναγνώριση πινακίδων κυκλοφοριακής σήμανσης, μια εφαρμογή δηλαδή που συναντάμε στην αυτοκινητοβιομηχανία».
Η Νικολέτα σχολιάζει πως στο παρελθόν έχει έρθει αντιμέτωπη με στερεοτυπικές απόψεις για τον ρόλο των γυναικών στους τεχνολογικούς τομείς. «Πολλοί όμως είναι και αυτοί που έχουν εκφραστεί θετικά και υποστήριξαν την επιλογή μου να εξερευνήσω αυτό το συναρπαστικό πεδίο. Είναι γεγονός ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα ανδροκρατούμενο πεδίο στο οποίο οι γυναίκες εξακολουθούν να αποτελούν μειοψηφία. Παρότι η αναλογία των γυναικών είναι χαμηλότερη σε σύγκριση με τους άντρες, υπάρχουν πολλές γυναίκες που δραστηριοποιούνται ως επιστήμονες, μηχανικοί, αναλυτές δεδομένων και άλλα σχετικά επαγγέλματα στον κλάδο αυτό. Πιστεύω ότι η ποικιλία ιδεών και το ευρύτερο φάσμα προσεγγίσεων που φέρνουν οι γυναίκες στον χώρο είναι εξαιρετικά σημαντικά για την πρόοδο της επιστήμης».
