Λίγο πριν από το σούρουπο, όταν οι πλατείες γεμίζουν φωνές από τα γκολ και τις μικρές χαρές του παιχνιδιού, ο Κένεντι Εχιόζι ξεκινά τη δική του περιπλάνηση. Στις αλάνες μιας τσιμεντούπολης και στα μικρά γήπεδα με τα ξεχαρβαλωμένα δίχτυα. Εκεί που συσσωρεύονται αόρατα ποδοσφαιρικά διαμάντια. Εκεί που ζουν παιδιά από τις προσφυγικές και τις μεταναστευτικές κοινότητες. Και χρειάζονται ένα μάτι να τους ξεχωρίσει ή ένα χέρι να τους τραβήξει. Ο προπονητής της ποδοσφαιρικής ομάδας του Δικτύου Τέχνης και Δράσης στέκεται, παρατηρεί και εντοπίζει όσα παιδιά λάμπουν. Λειτουργεί άτυπα σαν σκάουτερ. Η μεγαλύτερή του έγνοια είναι να μη μείνει κανένα ταλέντο ανεκμετάλλευτο. Βιώνει την αγωνία τους, αντιλαμβάνεται το πάθος τους και γνωρίζει πόσο κόπο πρέπει να ρίξουν για να αναγνωριστούν, γιατί και ο ίδιος έχει διαβεί αυτόν τον δύσκολο δρόμο.
Από μικρός ήθελε να ασχοληθεί με το ποδόσφαιρο. Ο πατέρας του όμως στη Νιγηρία του το απαγόρευε. Ηρθε στην Ελλάδα πριν από 25 χρόνια με σκοπό να σπουδάσει Θεολογία. Εκείνος όμως δεν μπορούσε να σκεφτεί τίποτα άλλο εκτός από το να παίζει μπάλα. Για δεκαπέντε χρόνια αγωνίστηκε σε ομάδες τοπικού πρωταθλήματος, ενώ παράλληλα καταπιανόταν με ευκαιριακές δουλειές προκειμένου να βιοποριστεί η οικογένειά του. Και αυτό που τους έμαθε πολύ καλά είναι πως «καμία δουλειά δεν είναι ντροπή, από όλες παίρνουμε εμπειρίες για να τις χρησιμοποιήσουμε σε κάτι άλλο».
Αυτή η ομάδα δίνει ευκαιρία σε αυτά τα φτωχόπαιδα που δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώνουν συνδρομές, για να παίζουν. Εδώ θα αγωνιστούν και οι καλύτεροι θα αναδειχθούν
Το σπίτι του Κένεντι είναι ανοιχτό για όλα εκείνα τα παιδιά που ψάχνουν να βρουν τα πατήματά τους. Θέλει να τα προσγειώσει στην πραγματικότητα, χωρίς όμως να τα απομακρύνει από τα όνειρα τους. Είναι μια πατρική φιγούρα, που ανησυχεί, αγωνιά και βέβαια χαίρεται με κάθε επιτυχία και κάθε νέο παιδί που έχει τη δυνατότητα να αναδειχθεί.
Οι γιοι του πάντως φαίνεται πως έχουν επηρεαστεί από το πάθος και τις αθλητικές του αρχές. Στα δικά του παιδιά βλέπει όλα όσα θα μπορούσε να κάνει ο ίδιος. Και τα στηρίζει, όχι με σκοπό να παίξουν στο υψηλότερο αγωνιστικά επίπεδο, αλλά με σκοπό να αντλήσουν όλη αυτή τη χρήσιμη πληροφορία που δίνει η διαδικασία του αθλητισμού σε κάθε παιδί, ώστε «να εκμεταλλευτούν αυτό το πεδίο και να γίνουν ωφέλιμοι στην κοινωνία και φυσικά στους εαυτούς τους».
Ηδη ο μεγαλύτερος γιος του Κένεντι έχει αρχίσει να κάνει τα πρώτα μεγάλα του βήματα. Αυτές τις ημέρες, ο Αλεξ Εχιόζι, αφού ολοκλήρωσε την πρώτη του ποδοσφαιρική σεζόν στη Γερμανία, κάνει διακοπές και ξεκουράζεται. Κατηφορίζοντας την Πατησίων και περνώντας από την εκκλησία του Αγίου Λουκά, τη γειτονιά όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, συναντά παλιούς φίλους και συναθλητές. Το βλέμμα του ντροπαλό και μόνιμα χαμηλωμένο. Σηκώνεται μόνο όταν μιλά για το ποδόσφαιρο. Η Ελλάδα ήδη του λείπει. Θα επιστρέφει πάντα σε αυτήν ελπίζοντας να λειτουργήσει ο ίδιος ως πρότυπο για όσους έχουν μείνει πίσω. «Θέλω να με βλέπουν οι συμπαίκτες μου από την ομάδα μας στην Κυψέλη και να λένε ότι, αφού τα κατάφερα εγώ, μπορούν και αυτοί».
«Πείσμωνα με κάθε εμπόδιο»
Από έξι χρόνων θυμάται τον εαυτό του να τρέχει σε αλάνες, να παίζει σε πλατείες και να προπονείται σε μικρές ομάδες. Στο σχολείο δεν έβγαινε πολύ. Είχε παρέες, αλλά δεν πήγαινε ούτε στα πάρτι ούτε στις εκδρομές. «Δεν είχαμε λεφτά», εξομολογείται. Μεγαλώνοντας έπαιξε στον Πανελλήνιο, στην Αθηναΐδα της Κυψέλης και για τέσσερα χρόνια στις Ακαδημίες του Ολυμπιακού, μέχρι που του προτάθηκε να ενταχθεί στην ΠΑΕ. Χωρίς να έχει την ελληνική ιθαγένεια, δεν μπόρεσε να ξεκλειδώσει τη μεγάλη πόρτα που ανοιγόταν μπροστά του. «Απογοητεύτηκα, στενοχωρήθηκα, αλλά για εμένα αυτό ήταν μάθημα ζωής. Κατάλαβα ότι δεν είναι όλα στο χέρι σου, δεν μπορεί να είναι όλα όπως τα θέλεις. Εξαρτάται όμως πώς θα διαχειριστείς την κάθε σου ήττα. Εγώ μετά από αυτό το μεγάλο “όχι”, ήξερα ότι θέλω να συνεχίσω. Δεν πρέπει να τα παρατήσω, και αυτό είναι κάτι που έχω μάθει καλά όλα αυτά τα χρόνια».
Στο γήπεδο και όχι μόνο έχει δεχτεί ρατσιστικές συμπεριφορές. «Μαϊμού», θυμάται χαρακτηριστικά να τον φωνάζουν. Ο Αλεξ όμως κάθε φορά που δεχόταν βρισιές και τέτοιους χαρακτηρισμούς δεν ασχολούνταν. Για εκείνον ο ρατσισμός είναι ξεπερασμένος. «Δεν υπάρχει ή τουλάχιστον δεν δίνω σημασία. Εξάλλου στους έγχρωμους μας δίνεται πλέον η δυνατότητα να κάνουμε αυτό που θέλουμε. Οπως ακριβώς έγινε και με τον Γιάννη Αντετοκούνμπο. Ολοι στο τέλος δίνουν ευκαιρίες», λέει. Ο 22χρονος χαμογελά αμυδρά. Φαίνεται ότι η κοινή τους νιγηριανή καταγωγή, οι δυσκολίες αλλά και η διαδρομή του προς την κορυφή τον έχουν εμπνεύσει. «Πείσμωνα με κάθε εμπόδιο, γιατί ήθελα να αποδείξω ότι μπορώ να τα καταφέρω».
Από τη ματαίωση στον πρωταθλητισμό
Ετσι ο Αλεξ συνέχισε να αγωνίζεται σε μικρότερες ομάδες. Πριν από ένα χρόνο, στους αγώνες του με την ΑΟ Ελπίς, βρέθηκε στις κερκίδες να τον παρακολουθεί ένας σκάουτερ. Τον ξεχώρισε και του πρότεινε θέση σε επαγγελματική ομάδα στην τρίτη κατηγορία του πρωταθλήματος στη Φρανκφούρτη. Παρά τις ευκαιρίες που είχε χάσει, δεν σκέφτηκε ότι επιτέλους δικαιωνόταν. «Ημουν σίγουρος ότι με αυτή την πρόταση θα μπορούσα να αλλάξω τη ζωή του πατέρα μου και της μητέρας μου. Δεν θα ήταν όπως πριν. Και αυτό με έκανε χαρούμενο». Τα μάτια του λάμπουν ξαφνικά. Αυτό ήταν το επόμενο βήμα που λαχταρούσε να ακολουθήσει. Στη Γερμανία βρέθηκε μόνος χωρίς να γνωρίζει τη γλώσσα. «Στην αρχή ήταν άβολο», περιγράφει. «Δεν μπορούσα να μιλήσω με τους συμπαίκτες μου, ούτε να τους καταλάβω». Τώρα πια έχει βρει τους ρυθμούς του, έχει προσαρμοστεί και νιώθει περήφανος που μπορεί να στηρίζει οικονομικά την οικογένειά του. Στόχος του, να βελτιώνεται διαρκώς. «Αλλωστε πιστεύω ότι αυτό το άθλημα που παίζω είναι όπως είναι η ζωή, κάποιες φορές έχει τα πάνω της, κάποιες τα κάτω. Εξαρτάται πάντα πώς το ελέγχεις εσύ. Και αν κάτι θέλω να πω σε όσους εκεί έξω πιστεύουν σε κάτι, είναι να συνεχίσουν, να μην το παρατήσουν και να πιστέψουν κυρίως στον εαυτό τους. Μετά θα τους πιστέψουν και όλοι οι άλλοι».
Κάθε αγώνας και μία νίκη για αποδοχή
Οσες φανέλες και αν άλλαξε όλα αυτά τα χρόνια, η ομάδα Προσφύγων υπήρξε η σταθερά του. Το καταφύγιό του σε μια δύσκολη καθημερινότητα. Για εκείνον, αλλά και για όλα τα μέλη της, το ποδόσφαιρο είναι κάτι παραπάνω από μία μπάλα. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία να διεκδικήσουν μέρος της κοινωνικής δικαιοσύνης. Δεν είναι απλό. Εχουν κοπιάσει, έχουν πονέσει, έχουν ρίξει ιδρώτα. Ξέρουν όμως ότι στο τέλος αυτής της διαδρομής, είτε μετά από μία νίκη είτε μετά από μία ήττα, έχουν κερδίσει τον σεβασμό του άλλου και την αποδοχή. Και αυτό ίσως είναι το μεγαλύτερό τους τρόπαιο.
Η ομάδα δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 2018, στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού προγράμματος που προωθούσε την ένταξη ευάλωτων κοινωνικά ομάδων μέσα από τη διαδικασία του αθλητισμού, ενώ σήμερα τελεί υπό την ομπρέλα του Δικτύου Τέχνης και Δράσης. Εχει σταθερό πρόγραμμα, αλλά και ένα μότο. «Παίζουμε πάντα για τη νίκη, αλλά η νίκη δεν είναι αυτοσκοπός. Αυτό που είναι ο δικός μας σκοπός είναι να κερδίζουμε με τον δικό μας τον τρόπο, την ορατότητα, την αναγνώριση», εξηγεί ο πρόεδρος του Δικτύου, Χρήστος Λαζαρίδης, που συντονίζει τη δράση της ομάδας από την αρχή της δημιουργίας της.
«Είναι ο μόνος τρόπος να αισθάνομαι άνθρωπος»
Στο τιμόνι της ομάδας ο Κένεντι, που με πάθος προπονεί παιδιά που κυνηγούν το όνειρό τους, χωρίς λεφτά, χωρίς καμία οικονομική στήριξη. «Το ποδόσφαιρο έχει χάσει την αίγλη του. Δεν είναι πια το άθλημα του λαού, της αλάνας», λέει με πικρία. «Αυτή η ομάδα όμως δίνει ευκαιρία και σε αυτά τα φτωχόπαιδα, που δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώνουν συνδρομές για να παίζουν. Εδώ θα αγωνιστούν και οι καλύτεροι θα αναδειχθούν». Στα έξι χρόνια λειτουργίας της, η σύνθεση της ομάδας έχει κατά καιρούς αλλάξει. Πολλοί από τους παλιούς παίκτες κάνουν ένα βήμα πίσω και παραχωρούν τη θέση τους στη νεότερη γενιά, ενώ υπάρχουν και μέλη της ομάδας που δεν ζουν πια στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Κόμπι, ενός νεαρού πρόσφυγα από τη δομή φιλοξενίας στη Ριτσώνα. Για να παρακολουθήσει τις προπονήσεις, χρειαζόταν κάθε φορά 2,5 ώρες με το λεωφορείο. Δεν ένιωθε όμως να ταλαιπωρείται. «Αυτή η αλληλεπίδραση στην ομάδα ήταν ο μόνος τρόπος να νιώσω ότι παραμένω άνθρωπος, ότι κάνω κάτι το οποίο με ευχαριστεί. Στη δομή δεν έχω τίποτα να κάνω εκεί, οπότε εγώ δεν βλέπω ότι χάνω χρόνο. Εγώ νιώθω ότι κερδίζω χρόνια», έλεγε.
Σήμερα η ομάδα του Δικτύου Τέχνης και Δράσης απαρτίζεται από μετανάστες δεύτερης γενιάς –κυρίως αφρικανικής καταγωγής–, πρόσφυγες αλλά και από έναν ομογενή από την Αυστραλία. Τέσσερις φορές την εβδομάδα, λοιπόν, «σκαρφαλώνουν» τις απότομες ανηφόρες της Κυψέλης και οδηγούνται στο γήπεδο της Αλεπότρυπας. Εκεί δεν κλωτσούν όμως μόνο μία μπάλα. «Χτίζουν σχέσεις, τις διατηρούν, ενώ η ομάδα λειτουργεί πλέον ως αυτόνομη και αυτοτελής κοινότητα, ασχέτως καταγωγής, γλώσσας, εθνότητας. Αυτή άλλωστε είναι και η μαγεία του ποδοσφαίρου, και εμείς τη χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για πράγματα που είναι δύσκολο να τα φέρει κανείς στον δημόσιο διάλογο», λέει ο πρόεδρος του Δικτύου, ενώ θυμάται μία σκηνή που η ομάδα έγινε μια γροθιά, για να ξεπεράσει τα δύσκολα.
«Μας αναγνωρίζουν, άρα υπάρχουμε»
«Παίζαμε σε ένα τουρνουά, όταν οι παίχτες μας ενημερώθηκαν για τον θάνατο ενός φίλου τους, που έπαιζε σε άλλη ομάδα. Πέθανε στο γήπεδο από ανακοπή καρδιάς, χωρίς να προλάβουν να του κάνουν ανάνηψη. Ηταν όλοι φοβερά στενοχωρημένοι. Οσο και να προσπαθούσα να τους τονώσω το ηθικό, κατάλαβα ότι αυτό το οποίο τους τρόμαζε είναι το ότι μπορεί να πέθαιναν και να μην το μάθαινε ποτέ κανείς. Μετά από συζητήσεις, συμφωνήσαμε ότι κάθε παιχνίδι για εμάς είναι και μία σφραγίδα ιστορίας. Περάσαμε δηλαδή από εδώ, παίξαμε, χαρήκαμε, κερδίσαμε, μας αναγνωρίζουν, άρα υπάρχουμε. Στόχος μας ήταν να κατέβουμε και να κερδίσουμε για αυτό το παιδί. Και πράγματι κερδίσαμε 3-0. Μαζί μας ήταν και η μητέρα του παιδιού, που παρακολουθούσε τον αγώνα μέσω Skype από το Καμερούν. Στο πρώτο γκολ άνοιξε η κάμερα και της το αφιέρωσαν. Αυτή ήταν μια πραγματικά πολύ συγκινητική στιγμή, υπερβατική θα έλεγα».
Το δέσιμο της ομάδας αναδεικνύει και ο 35χρονος Νέλσον, που υπήρξε στον πυρήνα της από τις πρώτες κιόλας ημέρες. Ηρθε στην Ελλάδα από τη Νιγηρία με μία βάρκα πριν από 18 χρόνια, εργάζεται ως dj και κατάφερε να πάρει την άδεια διαμονής μετά από δέκα χρόνια στη χώρα. Την εμπειρία του με τα διαδικαστικά τη δίνει απλόχερα στους συμπαίκτες του. «Προσπαθώ να τους βοηθώ όσο μπορώ, τους στηρίζω οικονομικά όταν έχουν μια ανάγκη, τους ενημερώνω για σπίτια που ψάχνουν. Είναι ανακουφιστικό να βρίσκω λύσεις, ακόμη και αν είναι μικρές», λέει, ενώ θυμάται μία από τις πιο ευτυχισμένες στιγμές που μοιράστηκε η ομάδα.
Ηταν όταν ένας συμπαίκτης του έγινε για πρώτη φορά πατέρας. «Το βράδυ στην προπόνηση κάναμε ένα μεγάλο γλέντι. Γιορτάσαμε όλοι μαζί, χριστιανοί και μουσουλμάνοι», περιγράφει, ενώ σημειώνει πως έχουν καθιερώσει ότι όταν ένας αθλητής θέλει να προσευχηθεί, θα προσεύχονται όλοι μαζί. «Δεν υπάρχουν διαμάχες. Δεν μας επηρεάζουν οι θρησκείες μας». Δεν ήταν δεδομένο από την αρχή. Υπήρξαν τσακωμοί και εγωισμοί. Ξεπεράστηκαν όμως όταν αυτά τα παιδιά κατάλαβαν ότι αυτό που τους ενώνει είναι πολύ πιο ισχυρό. Είναι η οικογένεια, η ορατότητα, η ανάγκη για επικοινωνία. «Αλλωστε εμείς δεν παίζουμε μόνο μπάλα, μοιραζόμαστε όσα έχουμε περάσει, για να βρεθούμε στο γήπεδο. Από τα θέματά μας με τα χαρτιά, τις άδειες και ό,τι άλλο χρειαστεί. Και αυτό μας λυτρώνει».
