Δεν είχε φανταστεί ότι το ιδιωτικό αεροπλάνο που θα τον μετέφερε σε «επενδυτικά ακίνητα» στο Μεξικό –όπως του είχε πει ο συνεργάτης του, ένας από τους «Chapitos», τους τέσσερις γιους του διαβόητου El Chapo– θα τον προσγείωνε στα χέρια της αμερικανικής Δίωξης Ναρκωτικών. Εξάλλου, οι ΗΠΑ τον είχαν επικηρύξει, αρχικώς, για 5 εκατ. δολάρια, αλλά η φαιντανύλη που εμπορευόταν και μαστίζει την αμερικανική κοινωνία, ανέβασε το ποσό στα 15 εκατ. Ο Ισμαήλ «El Mayo» Ζαμπάντα Γκαρσία θα βρεθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης, αντιμετωπίζοντας… αστρονομικές ποινές και κάνοντας παρέα στον El Chapo, που έχει καταδικαστεί από το 2019 σε ισόβια στις φυλακές των ΗΠΑ.
Ηδη από τα τέλη του ’80, ο El Mayo είχε αποφασίσει να χριστεί βαρόνος των ναρκωτικών, ενώνοντας τις δυνάμεις του με τον Χοακίν Γκουζμάν Λοέρα, στη μεξικανική επαρχία της Σιναλόα, βρίσκοντας ένα παραθυράκι στην πολυδιάσπαση των καρτέλ που λυμαίνονταν έως τότε την περιοχή. Η πρώτη κίνησή τους ήταν απλή: με έναν στρατό από ένοπλους βοηθούς, είχε υποσχεθεί στους συντοπίτες τους ότι θα τους προστατεύσουν από τη βία και τις σφαίρες των πάλαι ποτέ διαλαμψάντων καρτέλ της Σιναλόα. Ταυτόχρονα, ο Ισμαήλ Ζαμπάντα Γκαρσία κέρδιζε ολοένα και περισσότερο την αποδοχή και την ευγνωμοσύνη των συμπολιτών του, καθώς, όντας ανοιχτοχέρης, χρηματοδοτούσε τους ντόπιους αγρότες, μοίραζε χρήματα δεξιά κι αριστερά και κερνούσε μπίρες με κάθε ευκαιρία, σύμφωνα με το Associated Press. Κατέστη προστάτης και εργοδότης.
Από λογιστής… συναρχηγός
Ο Ισμαήλ «El Mayo» Ζαμπάντα Γκαρσία, γεννημένος την Πρωτοχρονιά του 1948 στο Ελ Αλαμο της Σιναλόα, αρχικά ήταν ο λογιστής του El Chapo. Εξάλλου, ο περιώνυμος αρχηγός του καρτέλ είχε τη βοήθεια των γιων του για να διαχειρίζεται τους χιλιάδες τόνους κοκαΐνης, μαριχουάνας, φαιντανύλης, μεθαμφεταμίνης και ηρωίνης. Ο El Mayo, ωστόσο, είχε αναπτύξει ταυτόχρονα ανεξάρτητη σχέση με τα καρτέλ της Κολομβίας, έχοντας υψηλές βλέψεις για το επαγγελματικό του μέλλον. Δεν τα πήγε, άλλωστε, και τόσο άσχημα, αφού επί των ημερών τους η εισροή ναρκωτικών στις ΗΠΑ απέφερε έσοδα.
Βέβαια, ήταν και οι επενδύσεις τους, όλα αυτά τα χρόνια, πολλές. Χρησιμοποιούσαν αεροσκάφη, ημι-υποβρύχια, φορτηγά πλοία, ταχύπλοα, αλιευτικά σκάφη, λεωφορεία, τρένα, ρυμουλκούμενα και αυτοκίνητα. Εκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να ρέουν τα ναρκωτικά στις ΗΠΑ απρόσκοπτα και οι δουλειές να ανθούν και να πληθύνονται. Στο μεταξύ, δολοφονούσαν εν ψυχρώ όποιον τολμούσε να πέσει στον δρόμο τους ή θεωρείτο εμπόδιο στις στρατηγικές επενδύσεις και στην εμπορία των ναρκωτικών.
Τα μέσα που χρησιμοποιούσαν περιελάμβαναν, μεταξύ άλλων, αεροσκάφη, ημι-υποβρύχια και αλιευτικά. Εβγαζαν από τη μέση κάθε εμπόδιο, ενώ δωροδοκούσαν όποιον προσφερόταν να τους διευκολύνει στην… επιχειρηματική τους δραστηριότητα.
Παράλληλα, όπως συμβαίνει σε τέτοιες επιχειρηματικές δραστηριότητες, οι δωροδοκίες αξιωματούχων ήταν συχνό και οπωσδήποτε απαραίτητο γεγονός. Κόστιζε, όπως φαίνεται, περίπου 1 εκατ. δολάρια μηνιαίως στο καρτέλ, αλλά επρόκειτο για αμελητέο ποσό. Ιδίως αν υπολογίσει κανείς, σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει η Wall Street Journal, ότι από το 2005 έως το 2008 διακινούνταν έως και 2,5 τόνοι κοκαΐνης και 60 κιλά ηρωίνης μηνιαίως στις ΗΠΑ, και αυτό μόνον από το καρτέλ της Σιναλόα.
Ενας παλαιομοδίτης βαρόνος
Οσο, βέβαια, ο ήδη καταδικασμένος El Chapo επιθυμούσε τα φώτα της δημοσιότητας ως αλώβητος ευεργέτης της Σιναλόα και δολοφόνος των χρηστών (και των αντιπάλων), ο El Mayo κρατούσε χαμηλό προφίλ και προτιμούσε να περνάει απαρατήρητος. Εξ ου και οι αμερικανικές Αρχές δυσκολεύτηκαν περισσότερο να τον εντοπίσουν και να τον συλλάβουν, τελικά στο Ελ Πάσο του Τέξας. Στο Μεξικό καταζητείτο από το 1998…
Η ιστορία έχει δείξει ότι η εμφάνιση των συνδικάτων του εγκλήματος ήταν κάτι σαν τη Λερναία Υδρα: έναν συνελάμβανες, δύο εμφανίζονταν· άλλωστε, επρόκειτο κυρίως για οικογενειακές επιχειρήσεις που μεταλαμπαδεύονταν από γενιά σε γενιά.
Στο μεταξύ, δεν έχασαν οι δύο βαρόνοι την ευκαιρία να εκμεταλλευθούν τις συλλήψεις ανταγωνιστών τους και τη διάλυση αντίπαλων καρτέλ, όταν οι μεξικανικές Αρχές, στα μέσα της δεκαετίας του 2000, είχαν εξαπολύσει ανένδοτο εναντίον των ναρκεμπόρων που αλώνιζαν στη χώρα. Βέβαια, η ιστορία έχει δείξει ότι η εμφάνιση των συνδικάτων του εγκλήματος ήταν κάτι σαν τη Λερναία Υδρα: έναν συνελάμβανες, δύο εμφανίζονταν· άλλωστε, επρόκειτο κυρίως για οικογενειακές επιχειρήσεις που μεταλαμπαδεύονταν από γενιά σε γενιά. Μάλιστα, το εν λόγω καρτέλ είχε ήδη απλώσει τα πλοκάμια σε 50 χώρες, τις οποίες ανελλιπώς προμήθευε με ναρκωτικά.
Σε αυτό το πλαίσιο, η πολύτεκνη οικογένεια Ζαμπάντα –σύζυγος, τέσσερις γιοι, τέσσερις κόρες και γαμπροί, πέντε εξωσυζυγικές σχέσεις, 15 εγγόνια και ένα δισέγγονο, σύμφωνα με την El Pais– είχε αναλάβει υψηλόβαθμα διοικητικά πόστα στο καρτέλ. Το job description τους περιελάμβανε διακίνηση ναρκωτικών και ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Νεποτισμός μεν, αποδοτικός δε.
Πώς οι γιοι τους τούς την «έστησαν»
Η επιχείρηση των δύο ναρκεμπόρων συνεχιζόταν έως το 2016 απρόσκοπτα, ώσπου ο de facto αρχηγός του καρτέλ της Σιναλόα, ο El Chapo, συνελήφθη από τις μεξικανικές Αρχές και εκδόθηκε στις ΗΠΑ, όπου θα παραμείνει στις φυλακές εφ’ όρου ζωής. Δημοσιεύματα αναφέρουν ότι στη δίκη του Μεξικανού αρχι-εγκληματία είχε καταθέσει ως μάρτυς κατηγορίας ένας από τους γιους του El Mayo. Ο πατέρας του, ασφαλώς, δεν ήταν πολύ χαρούμενος που ο γιος του, κατά την κατάθεσή του, αποκάλυψε πλείστα όσα καλά κρυμμένα μυστικά της επιχειρησιακής λογικής του καρτέλ.
Αυτό, δε, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εάν, μάλιστα, συνδυαστεί με τις υπόνοιες του Reuters και των New York Times ότι ο γιος του El Chapo, που συνελήφθη με τον El Mayo την Πέμπτη, ενδέχεται να γνώριζε ότι το αεροσκάφος δεν κατευθυνόταν στα «επενδυτικά ακίνητα», αλλά στις χειροπέδες των αμερικανικών διωκτικών Αρχών. Λέγεται ότι ο γιος του El Chapo είχε ήδη κάνει συμφωνία για να πέσει στα «μαλακά» της αμερικανικής Δικαιοσύνης, εάν παρέδιδε τον El Mayo. Εκδίκηση; Ποιος ξέρει…
Η πλαστική και οι διαπραγματεύσεις με τις αμερικανικές Αρχές
Εως, πάντως, τη σύλληψή του την περασμένη Πέμπτη, ο Ισμαήλ «El Mayo» Ζαμπάντα Γκαρσία διέφευγε τη σύλληψη, όχι μόνον επειδή ήταν… παλαιών αρχών ναρκέμπορος που δεν καυχιόταν για τα κατορθώματά του, αλλά και διότι, όπως λέγεται, υπήρχαν πληροφορίες ότι είχε προβεί σε πλαστικές επεμβάσεις για να μην αναγνωρίζεται. Βέβαια, δεν είχαν την ίδια τύχη άλλα μέλη της οικογένειάς του. Το 2019 συνελήφθη εις εκ των υιών του, ονόματι Βισέντε Ζαμπάντα Νιέμπλα, ενώ ο Ισμαήλ «Mayito» Ζαμπάντα ο Νεότερος καταζητείτο επίσης. Ο αδελφός του βαρόνου και ο γιος του είχε συλληφθεί λίγα χρόνια νωρίτερα, το 2010, στην Πόλη του Μεξικού. Αξιωματούχοι των αμερικανικών Αρχών, δε, είχαν πει, το 2020, ότι ο El Mayo έπασχε από διαβήτη.
Ο old school βαρόνος, δε, σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, όντας πραγματιστής, ήταν σε ευθεία επικοινωνία με τις αμερικανικές διωκτικές Αρχές τα τελευταία τουλάχιστον τρία χρόνια, διαπραγματευόμενος τους όρους της δίωξής του σε περίπτωση που παραδινόταν εκουσίως.
Το κατηγορητήριο και η επόμενη μέρα για το καρτέλ
Ο El Mayo, πάντως, θα έρθει αντιμέτωπος με πλήθος κατηγοριών. Παρ’ όλα αυτά, σε συνέντευξή του το 2010 σε μεξικανικό περιοδικό παραδέχθηκε ότι η ζωή του κατακλυζόταν από τον φόβο της σύλληψης και πως θα προτιμούσε να αυτοκτονήσει από το να οδηγηθεί στις φυλακές. Μάλλον δεν τα κατάφερε…
Οι κατηγορίες που αντιμετωπίζει ο El Mayo
Συνωμοσία για κατοχή ελεγχόμενης ουσίας – πάνω από 5 κιλά κοκαΐνης και πάνω από 1.000 κιλά μαριχουάνας. Συνωμοσία για εισαγωγή ελεγχόμενης ουσίας – πάνω από 5 κιλά κοκαΐνης και πάνω από 1.000 κιλά μαριχουάνας. Συνωμοσία για κατοχή πυροβόλων όπλων για την προώθηση εγκλημάτων διακίνησης ναρκωτικών.Βίαια εγκλήματα για εκβιαστική δραστηριότητα.Δολοφονία κατά την εμπλοκή ή την προώθηση συνεχιζόμενης εγκληματικής επιχείρησης ή διακίνησης ναρκωτικών.Εμπλοκή σε συνεχιζόμενη εγκληματική επιχείρηση για την προώθηση της διακίνησης ναρκωτικών. Συνωμοσία για φόνο σε ξένη χώρα.Απαγωγή.
(Ολες οι κατηγορίες εκτείνονται από το 1989 έως το 2024)
Είναι βέβαιον ότι, αν τεκμηριωθούν οι κατηγορίες εναντίον του, θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του στις αμερικανικές φυλακές, πιθανόν υψίστης ασφαλείας, όπως εξάλλου και ο El Chapo. Το ερώτημα είναι, βέβαια, εάν η σύλληψή του θα οδηγήσει στη διάλυση του πανίσχυρου καρτέλ που έχτιζε εδώ και δεκαετίες. Οι αμερικανικές Αρχές αλλά και οι ειδικοί επί του ζητήματος, παρότι χαρακτηρίζουν τεράστια επιτυχία τη σύλληψη του El Mayo, θεωρούν πως τα πλοκάμια και οι ρίζες του καρτέλ της Σιναλόα είναι τόσο απλωμένα, ώστε είναι αδύνατον να καταρρεύσει τόσο εύκολα το ναρκο-οικοδόμημα. Σύμφωνα με το Associated Press, ο Μάικ Βίτζιλ, πρώην επικεφαλής διεθνών επιχειρήσεων της αμερικανικής Δίωξης Ναρκωτικών, θεωρεί ότι η σύλληψη του Ισμαήλ «El Mayo» Ζαμπάντα Γκαρσία μοιάζει απίθανο να έχει ιδιαίτερο αντίκτυπο στη διακίνηση των ναρκωτικών στις ΗΠΑ. «Δεν πρόκειται να επηρεάσει το εμπόριο ναρκωτικών επειδή κάποιος από το καρτέλ θα τον αντικαταστήσει», είπε ο ίδιος.
Οι αμερικανικές Αρχές αλλά και οι ειδικοί επί του ζητήματος, παρότι χαρακτηρίζουν τεράστια επιτυχία τη σύλληψη του El Mayo, θεωρούν πως τα πλοκάμια και οι ρίζες του καρτέλ της Σιναλόα είναι τόσο απλωμένα, που είναι αδύνατον να καταρρεύσει τόσο εύκολα το ναρκο-οικοδόμημα.
Από την άλλη, σύμφωνα με τους New York Times, oι συλλήψεις επικεφαλής καρτέλ δεν συμβάλλουν εν γένει στην αναστολή της εισροής ναρκωτικών στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Συνήθως, όταν ένας βαρόνος συλλαμβάνεται ή σκοτώνεται, πυροδοτούνται βίαιες μάχες για τον έλεγχο διαδρομών προς τις ΗΠΑ.
Είναι, εντούτοις, βέβαιο ότι θα προκαλέσει μια –έστω πρόσκαιρη– αναταραχή, αλλά το σύστημα θα ανακάμψει πολύ σύντομα. Εξάλλου, η επιχειρηματική δραστηριότητα των βαρόνων των ναρκωτικών αποφέρει πολλά εκατομμύρια δολάρια και σίγουρα θα βρεθεί κάποιος από τις πολυπληθείς οικογένειας να αναλάβει τα ηνία για να συνεχιστούν οι κερδοφόρες επενδύσεις από τον θάνατο των ανθρώπων.
