Το Προσωπο: Αμπντούς Σαλάμ
Ο Τρίτος Κόσμος στην πρώτη γραμμή
Με αφορμή τον θόρυβο που έγινε για το μποζόνιο Χιγκς, αρθρογράφος
του Guardian άσκησε κριτική στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, που μίλησαν
κατά κόρον (και απολύτως δικαιολογημένα) για τον Βρετανό φυσικό
Πίτερ Χιγκς, χωρίς ωστόσο να αφιερώσουν ούτε μια λέξη για τον Ινδό
Μπόζε, συνεργάτη του Αϊνστάιν με ουσιώδη συμβολή στην εποποιία της
Κβαντικής Φυσικής. Δεν είναι δύσκολο να δει κανείς σ’ αυτή τη
διάκριση την υποτίμηση πολλών Δυτικών απέναντι στην επιστημονική
συμβολή «τριτοκοσμικών» χωρών με μεγάλη παράδοση στα Μαθηματικά και
τη Φυσική, όπως η Ινδία, το Ιράν και το Πακιστάν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα που ανατρέπει αυτά τα στερεότυπα είναι ο
πρώτος επιστήμονας μουσουλμανικής χώρας που τιμήθηκε με Νομπέλ
Φυσικής, ο Πακιστανός Αμπντούς Σαλάμ (1926 – 1996). Γιος
εκπαιδευτικού στη φτωχή, αγροτική περιοχή τού υπό βρετανική
διοίκηση Παντζάμπ, ο Σαλάμ εκπόνησε διδακτορική διατριβή στη
Θεωρητική Φυσική, στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, όπου γρήγορα
έλαμψε και απέκτησε πανεπιστημιακή έδρα. Σε όλη τη διάρκεια της
μετέπειτα ζωής του, πηγαινοερχόταν μεταξύ Πακιστάν και Βρετανίας,
για να δημιουργήσει ολόκληρη σχολή Πακιστανών φυσικών, που
διέπρεψαν ως ερευνητές στη Δύση.
Τη δεκαετία του ’60, ο Σαλάμ ανέπτυξε, ταυτόχρονα αλλά ανεξάρτητα
από τους Γκλάσοου και Γουάινμπεργκ, τη σημαντικότατη θεωρία
ενοποίησης των ηλεκτρομαγνητικών και των ασθενών πυρηνικών
αλληλεπιδράσεων, που θα χάριζαν στους τρεις επιστήμονες το βραβείο
Νομπέλ, το 1979. Από το 1960 μέχρι το 1974, ο Σαλάμ ήταν ο κύριος
επιστημονικός σύμβουλος της πακιστανικής κυβέρνησης. Από αυτή τη
θέση, δημιούργησε τη Διαστημική Υπηρεσία του Πακιστάν και προώθησε
τη δημιουργία ατομικών αντιδραστήρων για την παραγωγή ατομικής
ενέργειας. Στη συνέχεια, καθοδήγησε μαζί με τον Μουνίρ Αχμάντ Χαν
το ερευνητικό πρόγραμμα που θα επέτρεπε στη χώρα του να αποκτήσει
πυρηνικά όπλα, απαντώντας έτσι στη γείτονα και ανταγωνίστριά της,
Ινδία.
Ο θάνατος, ύστερα από μακρόχρονη ασθένεια, βρήκε τον Σαλάμ στην
Οξφόρδη, το 1996. Πιστός μουσουλμάνος και ένθερμος πατριώτης,
θέλησε να ταφεί στο Παντζάμπ, δίπλα στους γονείς του. Το παράδειγμά
του θα μείνει για πάντα ζωντανό στη μνήμη των ομοεθνών του και το
αποτύπωμά του στη χώρα του ανεξίτηλο – κάτι που δεν εμποδίζει,
βέβαια, «φωτισμένους» Δυτικούς να αναμασούν τις πασίγνωστες
προκαταλήψεις που θέλουν το Ισλάμ ασύμβατο με τη Νεωτερικότητα.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
