Αλέξανδρος Αβρανάς: «Με αυτοθυσία γυρίζουμε τις ταινίες μας»
Ο νέος σκηνοθέτης μιλάει στην «Κ», λίγο πριν βρεθεί στο Φεστιβάλ
Βενετίας με τη «Miss Violence».
Της Μαρίας Κατσουνάκη
«Κάποτε οι σκηνοθέτες πουλούσαν τα σπίτια τους για να κάνουν
ταινίες. Σήμερα, μπορεί να μην έχουμε σπίτια να πουλήσουμε αλλά
πάλι με αυτοθυσία γυρίζουμε τις ταινίες μας. Με μεγάλο προσωπικό
κόπο και στέρηση». Είναι σχετικά νωρίς το πρωί και ο Αλέξανδρος
Αβρανάς μοιάζει σα να συνεχίζει μια συζήτηση που έχει ξεκινήσει από
ώρα. Ερχεται «προθερμασμένος» στη συνάντησή μας, καθόλου
αγουροξυπνημένος, το πρόγραμμά του συνεχίζεται όλη την ημέρα με
ραντεβού και υποχρεώσεις που αφορούν τη συμμετοχή του στο επίσημο
διαγωνιστικό τμήμα του 70ού Φεστιβάλ Βενετίας με τη «Miss
Violence».
Την επόμενη Τετάρτη, 28 Αυγούστου, που αρχίζει η 10ήμερη
βενετσιάνικη Μόστρα, ο Ελληνας σκηνοθέτης θα βρεθεί ανάμεσα στον
Στίβεν Φρίαρς, τον Φιλίπ Γκαρέλ, τον Τζόναθαν Γκλέιζερ, τον Τέρι
Γκίλιαμ, τον Ερολ Μόρις, είκοσι συνολικά δημιουργούς απ’ όλον τον
κόσμο, διεκδικώντας το Χρυσό Λιοντάρι. Ο Αλμπέρτο Μπαρμπέρα,
καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, το έκανε σαφές από την πρώτη
χρονιά που ανέλαβε (για δεύτερη φορά) τη θέση του: αναζητεί
σκηνοθέτες με έντονη προσωπική ματιά κι όχι σταρ. Και δεν
παραλείπει να προσκαλέσει Ελληνα δημιουργό στις τελευταίες
διοργανώσεις. Πέρυσι βραβεύτηκε ο Γιώργος Ζώης για τη μικρού μήκους
«Τίτλοι τέλους», πρόπερσι ο Γιώργος Λάνθιμος για το σενάριο των
«Αλπεων», το 2010 η Αριάν Λαμπέντ για την ερμηνεία της στο
«Attenberg» της Αθηνάς Τσαγγάρη.
Στη δεύτερη μεγάλου μήκους του, μετά το πολυβραβευμένο «Without»
(2008), μια ταινία «δωματίου» με έντονο εικαστικό χαρακτήρα, με
θέμα ένα ζευγάρι και τον 8χρονο γιο τους, ο 35χρονος δημιουργός
επιλέγει να μιλήσει για τις πολλές διαφορετικές εκφάνσεις της βίας:
ψυχολογικής, λεκτικής, σωματικής, σεξουαλικής… Μακρύς ο κατάλογος
και ο Αλ. Αβρανάς εξαντλεί όλες τις δυνατές εκδοχές. Τουλάχιστον
όσες μπορεί να σκεφτεί εκείνη τη στιγμή, πίνοντας έναν διπλό
εσπρέσο.
Επιλέγει ως ραχοκοκαλιά του σεναρίου (που συνυπογράφει με τον
συγγραφέα Κώστα Περούλη) μια καθωσπρέπει οικογένεια (και πάλι), που
αρχίζει να εμφανίζει τις ρωγμές και τη νοσηρότητά της όταν η
11χρονη κόρη αυτοκτονεί την ημέρα των γενεθλίων της. Ενώ Αστυνομία
και Κοινωνική Πρόνοια προσπαθούν να καταλάβουν ποιος ήταν ο λόγος
που οδήγησε τη μικρή Αγγελική στον θάνατο, η οικογένειά της
υποστηρίζει σθεναρά πως επρόκειτο για ατύχημα. «Η οικογένεια
παραμένει ο καλύτερος τρόπος να αποτυπώσεις την κοινωνική συνθήκη»,
υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης. – Γιατί επιλέξατε το πρόσωπο που θα
φέρει την ανατροπή να είναι μια 11χρονη που αυτοκτονεί;
– Γιατί ένα παιδί σε αυτήν την ηλικία, που δίνει τέλος στη ζωή του,
πρέπει να είναι ή πολύ απελπισμένο ή να μην έχει συνειδητοποιήσει
καθόλου αυτό που πάει να κάνει. Του λείπει η αγάπη, ένα πλαίσιο να
κινείται. Η εφηβεία είναι πολύ ιδιαίτερη περίοδος στη ζωή ενός
ανθρώπου. Συμβαίνουν πολλές διεργασίες τις οποίες είναι δύσκολο να
κατανοήσει κανείς. Ο έφηβος αισθάνεται μοναξιά, αδυναμία
επικοινωνίας. Υπάρχει κάτι ακραίο ούτως ή άλλως. – Πρόκειται για
δράμα;
– Πώς να μην είναι με ένα τέτοιο θέμα; Ομως με την ευρύτερη έννοια.
Προσπάθησα να εντάξω χιούμορ, κάτι σαν κλαυσίγελο, έναν σαρκασμό,
κάποιες φορές μια μικρή ειρωνεία. – Σκέφτεται κανείς την Ελλάδα της
κρίσης βλέποντας την ταινία σας;
– Οχι. Το θέμα θα μπορούσε να διαδραματίζεται οπουδήποτε. Με
ενδιαφέρουν καταστάσεις εκτός μιας συγκεκριμένης χρονικής στιγμής.
Πράγματα που συνέβαιναν και θα συμβαίνουν πάντα. – Γιατί
καταφεύγετε στους ξενόγλωσσους τίτλους στις ταινίες σας;
– Οι ελληνικοί τίτλοι είναι περιφραστικοί κι αν θέλεις να πεις κάτι
με ακρίβεια γίνεται βαρύγδουπο. Επίσης, ένας ξενόγλωσσος τίτλος δεν
έχει τη μνήμη της μητρικής γλώσσας. Ετσι είναι κάπως
αποστασιοποιημένος. Ψάξαμε πολύ για τον τίτλο. Εχει ένα παιχνίδι το
«Μις Βάιολενς». Η βία είναι τόσο ανοιχτή ως λέξη όσο και οι μορφές
της.
– Η χαρά της δημιουργίας εξισορροπεί τη στέρηση, τις δυσκολίες που
αντιμετωπίζετε για να γυρίσετε μια ταινία;
– Βεβαίως! Εκατό τοις εκατό! Οταν αυτό που κάνεις είναι ωραίο, τα
ξεχνάς όλα. Απλώς, κάποια στιγμή θέλεις όχι την αναγνώριση αλλά την
υποστήριξη. – Ο παραγωγός δεν είναι η δική σας στήριξη;
– Ο Χρήστος Κωνσταντ-ακόπουλος (σ.σ. της Faliro House, εταιρείας
που βρίσκεται σταθερά στο πλευρό του «νέου κύματος» του ελληνικού
κινηματογράφου) είναι, για μένα, η σοβαρή έννοια του παραγωγού που
αγαπάει τη δουλειά του και δεν θέλει να εκμεταλλευτεί κανέναν. Δεν
σου δίνει 5 για να πάρει 500 αλλά 5. Ο Χρήστος δουλεύει
αξιοκρατικά, έξω από σύστημα εσωτερικής κατανάλωσης, τον ενδιαφέρει
καθαρά το σινεμά. Εχει όραμα και όνειρο. Σε εποχές που το
ενδιαφέρον για το ελληνικό σινεμά ήταν ελάχιστο, το «ξεκόλλησε»,
του έδωσε ώθηση να προχωρήσει. Παραγωγός δεν είναι αυτός που
τζιράρει χρήματα, αλλά αυτός που έχει τη δύναμη να πει: θέλω να
υποστηρίξω αυτό γιατί το πιστεύω. – Οταν μια ταινία προβάλλεται σε
ένα διεθνές Φεστιβάλ εξακολουθεί να έχει κάποιο όφελος παρά τον
πληθωρισμό παραγωγών και γεγονότων;
– Το βασικό είναι να αρέσει τόσο στο κοινό όσο και στις εταιρείες
προώθησης και διανομής. Στα Φεστιβάλ έχεις πάντα τη δυνατότητα να
δουν την ταινία άνθρωποι που δεν θα την έβλεπαν ποτέ στην Ελλάδα. –
Ζήσατε για χρόνια στο Βερολίνο, ύστερα επιστρέψατε στην Ελλάδα.
Φλερτάρετε με την ιδέα να εγκατασταθείτε πάλι στο εξωτερικό;
– Το ερώτημα είναι πώς φεύγεις; Για να γίνεις εργάτης στο
εξωτερικό; Υπάρχουν άνθρωποι απέλπιδες… Πάντα σκεφτόμουν να γυρίσω
μια ταινία στη Γερμανία και ίσως το κάνω στο μέλλον. Αν όμως δεν
πήγαινα τώρα στη Βενετία, δεν θα διέφερα από κανέναν άλλον νέο,
οικονομικό μετανάστη.
