Ο Πικάσο και ο Φράνκο
Νέες πτυχές των σχέσεων του μεγάλου ζωγράφου με το δικτατορικό
καθεστώς.
Το 1957, μέλη της κυβέρνησης Φράνκο προσέγγισαν τον Πάμπλο
Πικάσο προκειμένου να συζητηθεί το ενδεχόμενο διοργάνωσης εκθέσεων
στην Ισπανία.
Ο Πάμπλο Πικάσο υπήρξε μέλος της Αριστεράς και υπέρμαχος της
παγκόσμιας ειρήνης. Ωστόσο, νέα έρευνα, αναφέρει σε δημοσίευμα του
το περιοδικό New Statesman, φέρνει στο φως νέες πτυχές των σχέσεων
του μεγάλου ζωγράφου με το καθεστώς Φράνκο υποδεικνύοντας την
ανάγκη αναθεώρησης των βασικών παραδοχών γι’ αυτόν.
Ο πίνακας της Γκουέρνικα δημιουργήθηκε για το περίπτερο των Ισπανών
Δημοκρατικών στην Παγκόσμια Εκθεση των Παρισίων του 1937. Η
καλλιτεχνική απεικόνιση της ισοπέδωσης της βασκικής πόλης από τα
βομβαρδιστικά του Φράνκο έδωσε νέα μορφή και διάσταση στον
ανθρώπινο πόνο.
Ταυτόχρονα, ο πίνακας αποτέλεσε και τη γενεσιουργό αιτία της φήμης
του καλλιτέχνη. Μέσα από την Γκουέρνικα ξεπροβάλλει ο ειρηνιστής
Πικάσο, που θα γίνει μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος
μετά την απελευθέρωση του Παρισιού από τους Γερμανούς ναζί.
Εξόριστος από την Ισπανία και γνωρίζοντας τον κίνδυνο που
εγκυμονούν οι φαλαγγίτες για τον πολιτισμό, ο Πικάσο έγινε μέλος
της κομμουνιστικής οικογένειας αλλά και η πιο διακεκριμένη φωνή
στον αγώνα κατά της καπιταλιστικής και φασιστικής τυραννίας.
Είναι, όμως, αυτή ολόκληρη η αλήθεια; Η τελευταία έρευνα που
εκπονήθηκε από την Τζενοβέφα Τάσελ Γκαρσία και δημοσιεύεται στο
Burlington Magazine αναφέρει ότι μέσα από τις επιστολές μελών της
κυβέρνησης Φράνκο μπορεί να σκιαγραφηθεί με ακρίβεια η σχέση του με
το καθεστώς στην Ισπανία. Παρότι η στάση έναντι του Πικάσο ήταν
εχθρική, πολλά από τα μέλη της κυβέρνησης Φράνκο θεωρούσαν ότι
μπορούσαν να επωφεληθούν από τα επιτεύγματά του.
Ετσι το 1957 προσέγγισαν τον διάσημο ζωγράφο προκειμένου να
συζητηθεί το ενδεχόμενο διοργάνωσης εκθέσεων στην Ισπανία. Το
παράξενο δεν είναι μόνο η συμμετοχή του Πικάσο σε αυτές τις
συζητήσεις αλλά και το ότι φέρεται να συμφώνησε με τους όρους που
του τέθηκαν. «Ελπίζω ο Φράνκο να ζήσει περισσότερο απ’ ό,τι εγώ»,
δήλωσε, προτού τελικά αναφερθεί στην πολιτική του στάση ως
«υποχρέωση». Οι εκπρόσωποι του φρανκικού καθεστώτος γνώριζαν πολύ
καλά ποια θα ήταν η μοίρα των «υποχρεώσεων» του Πικάσο, σε
περίπτωση που ενεργοποιούνταν τα σχέδιά τους. Γνώριζαν πολύ καλά
ότι θα είχαν καταφέρει να δολοφονήσουν τον πολιτικό μύθο του.
Ωστόσο, η δημοσιοποίηση των τεκταινομένων από τον γαλλικό Τύπο
οδήγησε τα σχέδιά τους σε ναυάγιο.
Οι διαπιστώσεις της Γκαρσία γεννούν καυτά ερωτήματα για τον τρόπο
με τον οποίο γράφεται η ιστορία. Προφανώς, δεν είναι δυνατόν να
αμφισβητηθεί η πίστη του Πικάσο στην ιδεολογία του, το μίσος που
έτρεφε για τον φασισμό ή η ειλικρίνεια της εικόνας, της Γκουέρνικα.
Ομως, την ίδια στιγμή, η προσέγγιση υποδεικνύει πόσο σαθρή είναι η
επιθυμία μας να διαμορφώσουμε τον πολιτικό μύθο του Πικάσο, να
υποβάλουμε τη σκέψη και την πολιτική οντότητα με όλη τους την
πολυπλοκότητα στις κομματικές γραμμές.
