Εΐτζι Τογιόντα: Αντίο στον θρυλικό μηχανικό της Toyota
Απεβίωσε 5 ημέρες μετά τα 100ά του γενέθλια, αφού υπηρέτησε την
εταιρεία 70 χρόνια ως ο μακροβιότερος πρόεδρος του διοικητικού
συμβουλίου και πρόσφατα ως σύμβουλος.
Tης Κατερινας Καπερναρακου
Συνέδεσε το όνομά του με τον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας
διεθνώς και η μοίρα τού έκανε τη χάρη να ζήσει έναν ολόκληρο αιώνα
για να μπορέσει να δει την εξέλιξη όσων έφτιαξε με τα ίδια του τα
χέρια. Ο θρυλικός μηχανικός της Toyota, Εΐτζι Τογιόντα, δεν
βρίσκεται πια εδώ – απεβίωσε στις 17 Σεπτεμβρίου, μόλις πέντε
ημέρες μετά τα 100ά του γενέθλια. Η αθανασία, εντούτοις, θα τον
συνοδεύει πάντα. Υπηρέτησε την εταιρεία επί σχεδόν 70 χρόνια ως ο
μακροβιότερος πρόεδρος του διοικητικού της συμβουλίου (επί 15
χρόνια), και πιο πρόσφατα ως σύμβουλος.
Εκτόπισμα
Ο Εΐτζι Τογιόντα ακολούθησε την πορεία της Toyota από την εποχή που
ήταν μία κλωστοϋφαντουργία και μετά, όταν μεταμορφώθηκε σε
αυτοκινητοβιομηχανία, χρησιμοποιώντας ανταλλακτικά και εξαρτήματα
της General Motors. Σταδιακά, βέβαια, η Toyota απέκτησε
δεκαεξαπλάσια αξία από την GM. Ο Εΐτζι Τογιόντα προσέθεσε στη
γραμμή παραγωγής τα μικρά και οικονομικά μοντέλα, καθώς και τα σπορ
αυτοκίνητα στις δεκαετίες ’60 και ’70, εγκαινίασε το εμπορικό σήμα
οχημάτων πολυτελείας της Lexus το 1982, για να ανταγωνιστεί τις
Mercedes-Benz και BMW, και ξεκίνησε την ανάπτυξη του υβριδικού
μοντέλου Prius. Επιπλέον, συνέβαλε στην επέκταση της Toyota εκτός
συνόρων μέσω της συνεργασίας της με την General Motors στο κοινό
τους εργοστάσιο στο Φρέμοντ της Καλιφόρνιας, στο οποίο εφαρμόστηκε
«η μέθοδος Τογιότα» (Toyota Way). Αυτή συνίσταται στον συνδυασμό
ταχύτητας, ποιότητας και ελαχιστοποίησης των απωλειών. Πέραν αυτής,
ο Εΐτζι Τογιόντα ανέπτυξε ένα πρώιμο σύστημα σηματοδότησης των
εξαρτημάτων με χρήση στη γραμμή παραγωγής, το οποίο θεωρήθηκε
προάγγελος των barcode.
Δεδομένου ότι εισήγαγε τη «μέθοδο Τογιότα», η επιρροή του θεωρείται
εξίσου σημαντική με εκείνην του θείου του, Σακίσι Τογιόντα, και του
εξαδέλφου του Κιιτσίρο. Ο πρώτος ίδρυσε τον όμιλο
κλωστοϋφαντουργίας Toyota Industries, εφηύρε τον αυτοματοποιημένο
αργαλειό και ταυτίστηκε με τον εκσυγχρονισμό της ιαπωνικής
βιομηχανίας. Ο γιος του, Kιιτσίρο, ίδρυσε την αυτοκινητοβιομηχανία
Toyota Motor, η οποία ξεκίνησε ως μία μικρή εταιρεία αυτονομημένη
από τον οικογενειακό όμιλο στη Ναγκόγια (κεντρική Ιαπωνία). Ο Εΐτζι
Τογιόντα από τη νεανική του ηλικία είχε έκδηλο ενδιαφέρον για τις
μηχανές και εργαζόταν στην οικογενειακή κλωστοϋφαντουργία.
Την περίοδο 1933-1936 σπούδασε μηχανικός στο Αυτοκρατορικό
Πανεπιστήμιο του Τόκιο. Κατόπιν ο εξάδελφός του Κιιτσίρο τον
τοποθέτησε σε κλάδο της εταιρείας, ο οποίος αναλάμβανε την επίλυση
προβλημάτων ποιότητας. Το 1938 του ανέθεσε το νέο εργοστάσιο στη
Ναγκόγια, το οποίο θα μετεξελισσόταν στην σημερινή «Πόλη της
Toyota» (Toyota City). «Τα προβλήματα απλώς περνούν μπροστά από τα
μάτια σου και, το εάν τα εντοπίσεις και τα επιλύσεις, είναι απλώς
θέμα συνήθειας», δήλωνε ο επινοητικός Εΐτζι Τογιόντα. Σημειωτέον
πως πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η στρατιωτική κυβέρνηση της
Ιαπωνίας εμπόδιζε την Toyota από το να κατασκευάζει επιβατικά
αυτοκίνητα, υποχρεώνοντάς την να κατασκευάζει περισσότερα φορτηγά
για πολεμική χρήση. Ως συνέπεια μέχρι το 1950 η εταιρεία είχε
κατορθώσει να παραγάγει μόλις 2.685 οχήματα.
Γνώση
Τότε ο Εΐτζι Τογιόντα έλαβε την καθοριστική –για τον ίδιο και την
εταιρεία– απόφαση να επισκεφθεί επί τρίμηνο το εργοστάσιο της Ford
στην περιοχή Ρουζ του Ντιτρόιτ. Το εν λόγω εργοστάσιο ήταν το
μεγαλύτερο και το αποδοτικότερο του κόσμου. Επέστρεψε με ένα
πολυσέλιδο τετράδιο, στο οποίο είχε κρατήσει σημειώσεις για τις
μεθόδους της Ford, η οποία ήταν τάχιστη στην παραγωγή αλλά
υστερούσε στον ποιοτικό έλεγχο. Το κείμενο, το οποίο ορισμένοι το
θεώρησαν προϊόν βιομηχανικής κατασκοπείας, μεταφράστηκε αμέσως στα
ιαπωνικά, αντικαθιστώντας τη λέξη Ford με τη λέξη Τoyota.
Η επόμενη κίνηση του Εΐτζι Τογιόντα ήταν να επιβλέψει το καινούργιο
εργοστάσιο της Toyota, το οποίο ουσιαστικά την εκτίναξε σε μια νέα
εποχή. Οταν όλα τα ιαπωνικά εργοστάσια αυτοκινήτων κατασκεύαζαν
7.000 οχήματα μηνιαίως, η Toyota «έριχνε» στην αγορά 5.000
τετράτροχα. Η μονάδα αποπερατώθηκε το 1959 και προσέφερε στην
Toyota το αναγκαίο προβάδισμα έναντι της επίσης ιαπωνικής
ανταγωνίστριάς της Nissan, ενώ παράλληλα την ενδυνάμωσε στο να
στραφεί στη διεθνή αγορά.
«Toyota Way»
Ο αποβιώσας Εΐτζι Τογιόντα ήταν ένας από τους μόνο δύο Ιάπωνες
σκαπανείς της αυτοκινητοβιομηχανίας, οι οποίοι είχαν τιμηθεί από το
Μουσείο Αυτοκίνησης των ΗΠΑ στο Ντίαρμπορν του Μίσιγκαν. Ο έτερος
ήταν ο Σοϊτσίρο Χόντα, ιδρυτής της Honda.
Η ιστορική συνεισφορά του Εΐτζι Τογιότα συνίσταται στο μοντέλο
«κάιζεν» (ή αλλιώς το «Toyota Way»). Βασίζεται στη διαρκή βελτίωση
της παραγωγής, την επίτευξη υψηλότερων ποιοτικών στόχων και την
έγκαιρη παραγωγή με την παράλληλη χαλιναγώγηση του κατασκευαστικού
κόστους.
Οντας πολλά χρόνια μπροστά από την εποχή του, ο Εΐτζι Τογιότα
κατέστησε κοινωνούς αυτής της τελειοθηρίας τους ίδιους τους εργάτες
της Toyota, καλλιεργώντας σοφά μία εταιρική κουλτούρα δέσμευσης και
αφοσίωσης. Σε συνέντευξή του είχε δηλώσει τα εξής: «Ενα από τα
χαρακτηριστικά των Ιαπώνων εργατών είναι ότι χρησιμοποιούν το μυαλό
τους τόσο όσο χρησιμοποιούν και τα χέρια τους. Κάθε χρόνο, λοιπόν,
μας τροφοδοτούν με 1,5 εκατομμύριο προτάσεις και συστάσεις, εκ των
οποίων το 95% αποκτά πρακτικό χαρακτήρα και εφαρμόζεται στην
καθημερινή παραγωγική διαδικασία». Το περίζηλο μοντέλο αυτό έχει
τεράστιο αντίκτυπο σε όλο τον κόσμο, σε πολλούς κλάδους και σε
ποικίλες δραστηριότητες. Σήμερα η Toyota, διαδραματίζοντας ρόλο
συμβούλου, το προωθεί σε εταιρείες και μη κυβερνητικές οργανώσεις
για τη βελτιστοποίηση της απόδοσής τους.
Ο Εΐτζι Τογιόντα, όμως, έχει πιστωθεί και με μία ακόμη καινοτομία.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1950 είχε αποπειραθεί να εισδύσει στην
αμερικανική αγορά με «πολιορκητικό κριό» το μοντέλο Toyota Crown.
Δεν τα κατάφερε. Το 1968, ωστόσο, είδε το μοντέλο Toyota Corolla να
γίνεται ανάρπαστο. Ο λόγος ήταν τα νεωτεριστικά της χαρακτηριστικά:
ο κινητήρας ενός λίτρου, ο κλιματισμός και το αυτόματο κιβώτιο
ταχυτήτων.
