O «ερωτευμένος με την Ελλάδα» Ivry Gitlis
H προσωπική ιστορία του διάσημου Ισραηλινού βιολοντσελίστα που
βρίσκεται στην Θεσσαλονίκη
«Έζησα όλη την παιδική μου ηλικία με την Ελλάδα στο μυαλό και την
ψυχή μου. Πρόκειται για μία μεγάλη ερωτική σχέση» δηλώνει στο ΑΠΕ –
ΜΠΕ ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή βιολιστές, ο Ισραηλινός Ivry
Gitlis (Ιβρί Γκίτλις), ο οποίος βρίσκεται από προχθές το βράδυ στη
Θεσσαλονίκη.
«Ήμουν ερωτευμένος με την Ελλάδα προτού ακόμη έρθω για πρώτη φορά
εδώ, πριν από αρκετά χρόνια. Προέρχομαι από μία χώρα, το Ισραήλ,
που είναι πολύ κοντά στη δική σας, με πολλά κοινά στοιχεία» λέει ο
Ivry Gitlis, ο οποίος ήταν ο κεντρικός προσκεκλημένος σε σημερινή
ημερίδα του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης στη μνήμη των εβραίων
μαθητών και αποφοίτων του Γαλλικού Σχολείου, που χάθηκαν στο
Ολοκαύτωμα, και παρέδωσε master class σε νεαρούς μαθητές ωδείων της
πόλης και της ευρύτερης περιοχής.
Ο μεγάλος βιολιστής πάτησε, για πρώτη φορά, πόδι σε ελληνικό έδαφος
το 1956. «Ήρθα για μία συναυλία κι έμεινα τελικά τρεις εβδομάδες,
περιπλανώμενος στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και πολλές
άλλες πόλεις» αναφέρει.
«Ήμουν – θυμάται – στη Ρώμη, όπου έπαιζα, όταν δέχθηκα την
πρόσκληση από το μαέστρο Οικονομίδη να έρθω και να παίξω στην
Ελλάδα με τη Συμφωνική Αθηνών. Σκέφτηκα πως, εάν έρθω με το
αεροπλάνο, μόλις σε 45 λεπτά με μία ώρα θα ήμουν σε μία χώρα, την
οποία ονειρευόμουν από μικρός. Είχε σχεδόν καλοκαιριάσει, υπήρχαν
εκατομμύρια τουρίστες κι έτσι έτσι αποφάσισα να πάρω το τρένο ώς το
Πρίντεζι κι από εκεί το καράβι για να ‘ζήσω’ το ταξίδι. Μάλιστα,
επειδή ήταν γεμάτο και δεν υπήρχε θέση πουθενά, κοιμήθηκα στο
κατάστρωμα, βάζοντας το βιολί μου για μαξιλάρι… Έφτασα στην Αθήνα
το πρωί της Κυριακής και ο μάνατζέρ μου με περίμενε για να με πάει
στην πρόβα. Στη διαδρομή άρχισαν να μού δείχνουν την Ακρόπολη, τα
μουσεία. Κι εγώ τούς είπα να μ’ αφήσουν να τα δω μόνος μου, όταν
ήμουν έτοιμος ν’ αποτυπώσω μέσα μου αυτές τις εικόνες».
Μάλιστα, με προτροπή ενός φίλου του ζωγράφου, ο Ivry Gitlis δεν
έμεινε σε ξενοδοχείο, αλλά στο σπίτι της Αλέκας Διαμαντοπούλου που,
όπως λέει, «…είχε μεγάλη δράση στην Αντίσταση κι έφτασε μέχρι το
βαθμό του στρατηγού» κι έτσι γνώρισε από κοντά τον ελληνικό τρόπο
ζωής.
Γεννημένος στη Χάιφα της Παλαιστίνης, στις 25 Αυγούστου του 1922, ο
Ivry Gitlis νοσταλγεί τα πρώτα χρόνια της ζωής του στο μεγάλο αυτό
λιμάνι του Ισραήλ, που επισκέπτεται ακόμη και σήμερα σε κάθε του
ευκαιρία. Τονίζει δε με νόημα πως, παρά το γεγονός ότι θα μπορούσε
να έχει πολλά διαβατήρια, ο ίδιος επέλεξε να έχει ένα και μόνο: το
ισραηλινό.
Η σχέση του με τη μουσική είναι μοναδική. «Με τη μουσική
εκφράζονται κάθε είδους συναισθήματα, σε όλες τις περιστάσεις.
Παίζεις μουσική σε στιγμές χαράς, λύπης, έρωτα, μίσους. Ακόμη και
στον πόλεμο. Βεβαίως, όχι σε διαζύγια» λέει χαριτολογώντας.
Όσο για το βιολί, που από τα έξι του χρόνια δεν το έχει αποχωριστεί
ποτέ, τονίζει: «Το βιολί είναι η φωνή μου κι εγώ η δική του».
Η πορεία προς τη διεθνή καταξίωση
Οι γονείς του Ivry Gitlis κατάγονταν από το Kamenets – Podolski,
στη σημερινή Ουκρανία και συναντήθηκαν κατά την αναχώρησή τους για
την Παλαιστίνη.
Προτού καλά – καλά μάθει γραφή κι ανάγνωση, στην ηλικία των έξι
ετών, ο μικρός (τότε) Ivry ζητά από τους γονείς του ένα βιολί κι
αυτοί τού το χαρίζουν στηρίζοντάς τον έκτοτε σε κάθε του βήμα,
καθώς η πρόοδός του ήταν τέτοια ώστε μέσα σε έναν μόλις χρόνο
κατάφερε να δώσει την πρώτη του συναυλία.
Το μουσικό του ταλέντο έγινε σύντομα αντιληπτό από τον ιδρυτή της
Ορχήστρας της Παλαιστίνης Bronislaw Huberman (Μπρόνισλαβ
Χούμπερμαν), ο οποίος και τον παρότρυνε να εργαστεί στην Ευρώπη.
Πρώτος «σταθμός» του στην ευρωπαϊκή ήπειρο το Παρίσι και στο ωδείο
του Jules Boucherit. Ακολούθησε το Λονδίνο με τον Carl Flesch και
τα ειδικά μαθήματα με τους «γίγαντες» του βιολιού Jacques Thibaud
και Georges Enesco, μαθητές και οι δύο του Martin – Pierre
Marsick.
Ο νεαρός βιολιστής βρίσκεται στο Λονδίνο – «πήγα ως πρόσφυγας του
πολέμου εκεί κι έπαιζα βιολί ακούγοντας να πέφτουν οι βόμβες» λέει
στο ΑΠΕ – ΜΠΕ – την περίοδο του πολέμου, όπου ταυτόχρονα με την
ενασχόλησή του με τη μουσική δήλωσε εθελοντής για να εργαστεί σε
εργοστάσιο πολεμοφοδίων. Μετά τον πόλεμο, έκανε το ντεμπούτο του με
τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λονδίνου και ηχογράφησε για το
ραδιόφωνο του BBC.
Επόμενος «σταθμός» του οι ΗΠΑ, στις αρχές της δεκαετίας του 1950,
όπου συνάντησε τον Jascha Heifetz και τον παιδαγωγό Theodore
Paskus.
Το 1955 συνεργάστηκε με τον μεγαλύτερο ατζέντη της εποχής, τον Sol
Hurok, ο οποίος τον μετέτρεψε σε σύμβολο και τον οδήγησε ώς την
πρώην ΕΣΣΔ, όπου έγινε ο πρώτος Ισραηλινός βιολιστής που έπαιζε
εκεί.
Παράλληλα, πραγματοποιεί πολυάριθμες περιοδείες στις ΗΠΑ, με
μαέστρους όπως ο Eugene Ormandy και ο George Szell. Ακολουθούν οι
πρώτες ηχογραφήσεις. Οι ερμηνείες του σε ορισμένα από τα
σπουδαιότερα κονσέρτα του 20ού αιώνα, όπως των Alban Berg, Jean
Sibelius, Béla Bartók, αποσπούν τα υψηλότερα βραβεία της Γαλλίας
και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Κατά τη δεκαετία του 1960, ο Ivry Gitlis επιστρέφει στο Παρίσι,
όπου και κατοικεί μόνιμα μεταξύ δύο περιοδειών. Γίνεται ένας από
τους πιο περιζήτητους καλλιτέχνες της διεθνούς κλασσικής μουσικής
σκηνής και δίνει συναυλίες με τις πιο μεγάλες ορχήστρες.
Το 1981, δέχεται με χαρά το ρόλο του René Vivien, ενός βιολιστή του
δρόμου, στο επεισόδιο «Ο Μεγκρέ και ο μοναχικός άνδρας» της σειράς
«Οι έρευνες του επιθεωρητή Μεγκρέ» με τον Jean Richard (πρώτη
προβολή στις 8 Μαΐου 1982).
Σύγχρονοι απαιτητικοί συνθέτες, όπως ο Bruno Maderna και ο Γιάννης
Ξενάκης, να συνθέτουν γι’ αυτόν, ενώ παράλληλα δημιουργεί το
φεστιβάλ μουσικής της Vence, το οποίο γίνεται το σύμβολο ενός νέου,
πιο ελεύθερου τρόπου διάδοσης της κλασσικής μουσικής.
Εμφανίζεται με την Yōko Ono στο The Rock and Roll Circus, τη
συναυλία των Rolling Stones που κινηματογραφήθηκε το 1968.
Εμφανίζεται επίσης – μεταξύ άλλων – στην ταινία «Η ιστορία της
Αντέλ Ουγκό» του Φρανσουά Τριφό και στην ταινία Σάνσα του Σιγκφρίντ
το 2003.
Το 2008 γίνεται ανάδοχος του συλλόγου «inspiration(s)», στόχος του
οποίου είναι να κάνει την κλασσική μουσική προσιτή σε όλους και το
2009, στις 30 Μαρτίου, μεταδίδεται από το κανάλι Arte ντοκιμαντέρ
της Sandra Joxe και του Christian Labrande, αφιερωμένο στον
σπουδαίο βιολιστή, με τίτλο «Ivry Gitlis, το βιολί χωρίς
σύνορα».
Ο Ivry Gitlis, ο οποίος είναι επίσης πρεσβευτής καλής θέλησης της
UNESCO, απέκτησε τρία παιδιά με την ηθοποιό Sabine Glaser, τα δύο
εκ των οποίων είναι μέλη του γαλλικού συγκροτήματος ροκ
Enhancer.
Πηγή: ΑΜΠΕ
