Η ιδέα του Μ. Βερέμη που έφτασε σε… 23 γλώσσες και 40 κράτη
O Μάρκος Βερέμης, εξηγεί πώς έφτιαξε στην Ελλάδα μια τεχνολογική
εταιρεία leaderστον κλάδο της παγκοσμίως.
Του Γιαννη Παλαιολογου
Καθώς ετοιμαζόμαστε να ξεκινήσουμε την κουβέντα μας με τον Μάρκο
Βερέμη, διευθύνοντα σύμβουλο και συνιδρυτή της Upstream, χτυπάει το
κινητό του. Είναι ο βασικός του συνεργάτης στο γραφείο της
εταιρείας στο Λονδίνο, τον οποίο ο κ. Βερέμης προσπαθεί να πείσει –ε
πιτυχώς, όπως αποδεικνύεται– να εμφανιστεί στο τηλεοπτικό δίκτυο
CNBC και να μιλήσει για την έρευνα της Upstream σχετικά με την
επέκταση των smartphones στις αναδυόμενες αγορές.
«Σήμερα υπάρχουν περίπου 800 εκατομμύρια έως ένα δισεκατομμύριο
χρήστες smartphones, κυρίως στη Δύση. Αλλά αυτό που έχει μεγάλο
ενδιαφέρον είναι το τι θα συμβεί στις αναδυόμενες αγορές. Γι’
αυτούς τους ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους δεν έχουν περάσει
ποτέ από το στάδιο του προσωπικού υπολογιστή, το κινητό είναι το
παράθυρο στον κόσμο» σημειώνει ο κ. Βερέμης. Ο επικεφαλής της
Upstream, μιας από τις τρεις μεγαλύτερες εταιρείες στον κλάδο του
mobile marketing παγκοσμίως, δίνει το χαρακτηριστικό παράδειγμα
ενός ενημερωτικού προγράμματος που διαχειρίζεται η εταιρεία του για
λογαριασμό του υπουργείου Υγείας της Νιγηρίας. To εν λόγω πρόγραμμα
πληροφορεί μέσω κινητού τους πολίτες για λήψη μέτρων προστασίας
έναντι επιδημιών που βρίσκονται σε έξαρση. «Οταν πολλοί δεν έχουν
μέσα που εμείς θεωρούμε αυτονόητα, όπως τηλεοράσεις, αυτομάτως το
κινητό αποκτά τεράστια σημασία», εξηγεί. «Οσο γίνονται πιο φθηνά τα
smartphones –η τιμή τους είναι ήδη στα 50 δολάρια και στα επόμενα
δύο χρόνια θα πέσει στα 20 δολάρια– η εξάπλωση στις αναδυόμενες
αγορές θα είναι ραγδαία».
Οταν συμβεί αυτό, η Upstream θα είναι ιδανικά τοποθετημένη για να
δρέψει τους καρπούς. Το 2001, όταν ιδρύθηκε, από τον 28χρονο τότε
Μάρκο Βερέμη και τον Αλέξη Βρατσκίδη, ο κλάδος βρισκόταν ακόμα σε
εμβρυϊκό στάδιο – η Upstream ήταν μάλιστα μία από τις πρώτες
τέσσερις εταιρείες mobile marketing στον κόσμο, όπως θυμάται ο
συνομιλητής μας.
«Ηταν η περίοδος μετά τo πρώτο dotcom boom και το marketing είχε
ήδη στραφεί στα ψηφιακά μέσα. Στη διαφημιστική που δούλευα στο
Λονδίνο, με μεγάλους πελάτες –Sony, Nestlé, Coca-Cola– είχα
παρατηρήσει ότι κανείς δεν τους μιλούσε για κινητά». Ετσι, μαζί με
τον Αλέξη Βρατσκίδη, που εργαζόταν τότε σε εταιρεία συμβούλων στη
Βοστώνη, πήραν τη μεγάλη απόφαση να ξεκινήσουν το δικό τους
εγχείρημα, με έδρα την Ελλάδα και με στόχο να μεγιστοποιήσουν την
αποδοτικότητα του marketing μέσω κινητών για τους πελάτες τους.
Σήμερα, οι υπηρεσίες της εταιρείας έχουν φτάσει σε 500 εκατομμύρια
καταναλωτές σε 40 χώρες και 23 διαφορετικές γλώσσες, που
εξυπηρετούνται από οκτώ διεθνή γραφεία (στο Λονδίνο, στο Redwood
City της Καλιφόρνια, στη Ρώμη, στο Βουκουρέστι, στη Σιγκαπούρη, στο
Ντουμπάι, στο Λάγος και στο Ρίο ντε Τζανέιρο). Ο ετήσιος τζίρος της
είναι 130 εκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων το 99,5% «παράγεται»
εκτός Ελλάδος. Παρόλα αυτά, το 70% του προσωπικού της εταιρείας
εργάζεται στην Αθήνα.
Τρεις ελληνικές εταιρείες
Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι στον διαρκώς διογκούμενο τομέα του
mobile marketing, η Upstream δεν είναι ο μόνος ελληνικός κολοσσός.
Οι ελληνικών συμφερόντων Velti και Internet Q συγκαταλέγονται
επίσης στις δέκα μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου διεθνώς. Ο
Σύνδεσμος Εταιρειών Κινητών Εφαρμογών Ελλάδας εκπροσωπεί εταιρείες
με περισσότερους από 4.000 εργαζόμενους και συνολικό κύκλο
εργασιών, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Upstream, άνω των
700 εκατ. ευρώ τον χρόνο.
«Είναι ακριβώς το μοντέλο που μας ταιριάζει ως χώρα. Οι εταιρείες
δεν είναι τεράστιες, με χιλιάδες υπαλλήλους, όπου το παν είναι η
πειθαρχία και η οργάνωση. Αυτά δεν είναι τα δυνατά μας σημεία.
Είναι μεσαίου μεγέθους, εξωστρεφείς, ευέλικτες – σαν μικρότερα
καράβια που είναι πιο εύκολα να τα κουμαντάρεις. Χτυπάνε τον
ανταγωνισμό χάρη στη μεγαλύτερη εφευρετικότητά τους, το σύνδρομο
του Οδυσσέα» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Βερέμης. Οι εταιρείες αυτές,
επίσης, είναι «εντάσεως της γνώσης» και –όπως τονίζει ο ίδιος–
«αποτελεί στατιστική ανωμαλία πόσοι πολλοί Ελληνες έχουν τελειώσει
το MIT ή το Imperial σε σχέση με το μέγεθος της χώρας». Οι
απόφοιτοι του Πολυτεχνείου είναι κι αυτοί «πολύ καλοί», σημειώνει ο
κ. Βερέμης. Μπορεί, όπως λέει, να τους λείπει το επιχειρηματικό
πνεύμα, αλλά με την τριβή στη δουλειά με ξένους συναδέλφους ή
Ελληνες με εμπειρία του εξωτερικού, το αποκτούν.
Ο διαφημιζόμενος να κερδίζει τον καταναλωτή με την αξία του
Στα μέσα του περασμένου μήνα, η Persado, δηλαδή η νεοϊδρυθείσα
εταιρεία ανάπτυξης τεχνολογίας marketing με επικεφαλής τον
συνιδρυτή της Upstream, Αλέξη Βρατσκίδη, προκάλεσε αίσθηση
ανακοινώνοντας ότι εξασφάλισε χρηματοδότηση 15 εκατομμυρίων
δολαρίων από την Bain Capital Ventures. Η χρηματοδότηση αφορούσε,
μεταξύ άλλων, για να «στήσει» τα νέα κεντρικά της γραφεία στη Νέα
Υόρκη, αλλά και για να υπερδιπλασιάσει τις δαπάνες της για R&D.
Η είδηση χαρακτηρίστηκε ευρέως ως αξιοσημείωτη, γιατί η Bain
Capital Ventures δεν συνηθίζει να επενδύει σε εταιρείες ευρωπαϊκής
προέλευσης.
«Η Persado ξεκίνησε ως ομάδα έρευνας μέσα στην Upstream με σκοπό να
καταδείξει πώς ελάχιστες διαφορές στον τρόπο με τον οποίο
διατυπώνεται ένα διαφημιστικό μήνυμα μπορούν να επιφέρουν τεράστιες
αποκλίσεις στην ανταπόκριση των καταναλωτών», εξηγεί στην «Κ» ο κ.
Μάρκος Βερέμης. Ενδεικτικά, «όταν πέρυσι έβγαλαν το προϊόν τους
στην αγορά, πήγε πάρα πολύ καλά και συνειδητοποιήσαμε ότι πρέπει να
αυτονομηθεί».
Κατά τον διευθύνοντα σύμβουλο της Upstream, η προσέγγιση της
Persado –όπως και της δικής του εταιρείας– στο marketing διαφέρει
ριζικά από την κυρίαρχη (και ηθικά ιδιαιτέρως συζητήσιμη) τάση, η
οποία βασίζεται στην αξιοποίηση των προσωπικών δεδομένων του
χρήστη. «Η ιδέα είναι ότι όσο πιο πολλά ξέρω για σένα, τόσο πιο
εύκολα μπορώ να σε βάλω σε ένα κουτάκι και να σου πουλήσω προϊόντα
στοχευμένα. Αυτό είναι κάτι που εισβάλλει πλέον τόσο πολύ στον
ιδιωτικό χώρο των καταναλωτών, που σύντομα θα ληφθούν αυστηρά μέτρα
εναντίον του – ήδη έχει ξεκινήσει κάποια αντίδραση».
Σε αντίστιξη τονίζει: «Εμείς έχουμε τη φιλοσοφία ότι ο
διαφημιζόμενος πρέπει να κερδίσει τον καταναλωτή με την αξία του,
χωρίς να “κλέβει” μαθαίνοντας όλα τα προσωπικά του στοιχεία. Η
Persado χρησιμοποιεί μαθηματικές μεθόδους για να εξερευνήσει τη
γλώσσα και για να ανακαλύψει ποιος από τους χιλιάδες τρόπους με
τους οποίους μπορεί να ειπωθεί και να κοινωνηθεί ένα μήνυμα έχει τη
μεγαλύτερη πιθανότητα να κεντρίσει το ενδιαφέρον του
καταναλωτή».
Η φόρμα είναι το περιεχόμενο, με άλλα λόγια, και η Persado
επιχειρεί να μελετήσει σε επιστημονικό πλαίσιο ποιες φόρμες είναι
οι ιδανικές για να πειστεί ο καταναλωτής να καταναλώσει (ή έστω να
κάνει το… πολυπόθητο click). Είναι σίγουρα μία προσέγγιση
προτιμότερη από το marketing μέσω της… «διύλισης» της ιδιωτικής
μας ζωής.
Η ακμή και η παρακμή των μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα
Καθώς η καφετέρια του ηλιόλουστου κτιρίου στον Γέρακα που στεγάζει
τα γραφεία της Upstream και άλλων εταιρειών αρχίζει να γεμίζει από
κόσμο, η συζήτησή μας με τον κ. Μάρκο Βερέμη επικεντρώνεται στο
ευρύ ζήτημα του ελληνικού επιχειρηματικού πνεύματος. Μπορεί το
θεσμικό πλαίσιο να είχε μετατρέψει τη χώρα μας σε έναν τόπο όπου η
επιχειρηματικότητα οδηγείτο σε διολίσθηση, ωστόσο ο κ. Βερέμης
πιστεύει ακράδαντα ότι οι Ελληνες ανέκαθεν είχαν μέσα τους έντονο
το στοιχείο του «επιχειρείν».
«Η χώρα μας έχει πολύ έντονη επιχειρηματική κουλτούρα ιστορικά. Ο
κάθε Ελληνας θέλει να κάνει δικό του μαγαζί. Αυτό οφείλεται μεν στο
ότι δεν θέλει να έχει κάποιον πάνω από το κεφάλι του, αλλά είναι
αποδεικτικό στοιχείο και μιας προσωπικής φιλοδοξίας, μιας σχετικής
αυτοπεποίθησης», παρατηρεί. Και, στηρίζοντας την άποψή του,
συνεχίζει: «Μετά τον πόλεμο και μέχρι τη δεκαετία του ’70, αυτό το
ένστικτο, και οι μικρές μονάδες παραγωγής που δημιούργησε,
αποτέλεσαν ατμομηχανή για την οικονομία».
Μετά όμως το μοντέλο αυτό παρήκμασε, παρεμβαίνω. Ο κ. Βερέμης
απαντά με οικονομοτεχνικά επιχειρήματα. «Παρήκμασε για δύο λόγους:
πρώτον, ήταν υπερβολικά μικρές οι μονάδες, υπερβολικά πολλοί αυτοί
που ήθελαν να κάνουν δικό τους μαγαζί. Στο πλαίσιο αυτό, με
εσωστρεφείς επιχειρήσεις σε μια μικρή αγορά, τελικά κέρδιζε αυτός
που μπορούσε να πειράξει τους κανόνες και να φτιάξει ολιγοπώλια ή
μονοπώλια. Αυτό όμως δεν έχει να κάνει με επιχειρηματικότητα».
Ο δεύτερος λόγος για τη στρέβλωση του επιχειρηματικού πνεύματος των
Ελλήνων, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Upstream, ήταν
«ότι τόσοι Ελληνες στράφηκαν στη μεταπώληση προϊόντων» αντί να
δημιουργήσουν κάτι δικό τους. «Η μεταπώληση είναι πολύ πιο εύκολο
πράγμα. Το να φτιάξεις κάτι καινούργιο ενέχει πολύ μεγάλο ρίσκο,
θέλει φαντασία και στομάχι», τονίζει ο Βερέμης. Ωστόσο, «η
μαζικότητα της στροφής προς τη μεταπρατική οικονομία ήταν γεγονός
ιδιαιτέρως καταστροφικό για τη χώρα – ουσιαστικά, πάψαμε να έχουμε
παραγωγή».
Η τάση αυτή, φυσικά, δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα. Πολλοί από
τους Ευρωπαίους εταίρους μας αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα.
«Τα παραγωγικά αντανακλαστικά της Ευρώπης έχουν υποφέρει την
τελευταία εικοσαετία», σημειώνει ο συνομιλητής μας. Ωστόσο, «η
Ελλάδα βρίσκεται απείρως πιο πίσω, π.χ., από την Ιταλία, που έχει
διατηρήσει μια παραγωγική βάση».
Αναγκαίες προσαρμογές
Αυτό που ο κ. Βερέμης αναδεικνύει ως «θετικό επακόλουθο» της βαθιάς
ελληνικής κρίσης είναι ότι έχει οδηγήσει τις επιχειρήσεις, ως
προϋπόθεση επιβίωσης πλέον, σε αναγκαίες προσαρμογές.
«Τώρα, που δεν υπάρχει η επιλογή των κρατικών συμβάσεων ή της
εσωτερικής αγοράς, εταιρείες που είχαν πριν από πέντε χρόνια περί
το 2% εξαγωγές έχουν τώρα 30%. Αυτό είναι πάρα πολύ υγιές». Οπως
μάλιστα σημειώνει ο ίδιος, δίνοντας ως παράδειγμα και τη νέα γενιά
των ελληνικών start-ups, η στροφή προς τις εξαγωγές δεν
χαρακτηρίζεται ως ο άθλος που ήταν κάποτε.
«Παλαιότερα, όταν δεν υπήρχε το Διαδίκτυο, το marketing ήταν πάρα
πολύ ακριβό. Τώρα, με το Διαδίκτυο, το Facebook, είναι πολύ πιο
εύκολο. Η παγκοσμιοποίηση μπορεί μεν από τη μια να σε εκθέτει σε
εντονότερο και φθηνότερο ανταγωνισμό, αλλά παράλληλα σου δίνει
τρομερές δυνατότητες πρόσβασης στις παγκόσμιες αγορές – αρκεί να
είσαι εφευρετικός, αποφασισμένος, και το προϊόν σου να έχει
προστιθέμενη αξία».
Η «στροφή» της ελληνικής επιχειρηματικότητας απαιτεί όμως –αυτό το
τονίζει εμφαντικά ο κ. Βερέμης– και αναθεώρηση της λογικής της
ασυδοσίας απέναντι στους εργαζομένους, που ισχύει ιδιαίτερα στην
εποχή του Μνημονίου, και αποτυπώνεται σε μεγάλο τμήμα του ιδιωτικού
τομέα. Ειδικά πάνω σε αυτό, η Upstream είχε από την αρχή
διαφορετική προσέγγιση.
«Θέλαμε να δημιουργήσουμε μια αίσθηση ιδιοκτησίας στους υπαλλήλους
μας, να νιώθουν την εταιρεία δική τους. Οπότε, σε όσους δείχνουν
ότι ανταποκρίνονται και λειτουργούν σαν επιχειρηματίες στους τομείς
τους, δίνουμε μετοχές στην εταιρεία. Είναι ένα μοντέλο που έχει
λειτουργήσει πολύ καλά για εμάς», υπογραμμίζει ο Βερέμης. Είναι ένα
μήνυμα που αξίζει να αφουγκραστούν και άλλοι Ελληνες εργοδότες: ότι
η μακροπρόθεσμη ευημερία των επιχειρήσεών τους δεν βασίζεται στην
οικονομική εξαθλίωση των υπαλλήλων τους, αλλά στη γενναιόδωρη
ανταμοιβή όσων εξ αυτών δίνουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους.
Η συνάντηση
Συναντηθήκαμε στην καφετέρια των γραφείων της Upstream, στον Γέρακα
Αττικής. Το μενού περιελάμβανε κοτόπουλο με πατάτες φούρνου και
μακαρόνια με κιμά, και μία Coca-Cola Light. Παρότι οι οικονομολόγοι
μάς διαβεβαιώνουν ότι κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, δεν πληρώσαμε
τίποτα: ήταν ένα free lunch.
Oι σταθμοί του
1973
Γεννιέται στην Αθήνα.
1991 – 96
Σπουδές στην Αγγλία. BA από το πανεπιστήμιο του Warwick (Πολιτικές
Επιστήμες & Διεθνείς Σπουδές), μεταπτυχιακό από την Οξφόρδη
(Ευρωπαϊκή Πολιτική & Κοινωνία).
1997 – 2001
Εργάζεται στο Λονδίνο στον χώρο της διαφήμισης, στη McCann, στην
Grey και στην DDB.
2001
Ιδρύει την Upstream και αναλαμβάνει καθήκοντα προέδρου.
2008
Αναλαμβάνει ρόλο μέντορα στο επενδυτικό κεφάλαιο openfund, που
επικεντρώνεται σε νεοφυείς επιχειρήσεις στον χώρο του Διαδικτύου
και της υψηλής τεχνολογίας.
2011
Διορίζεται αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Εταιρειών Κινητών
Εφαρμογών Ελλάδας.
2012
Επενδύει και αναλαμβάνει ρόλο συμβούλου στη Workable HR, εταιρεία
που ξεκίνησαν δύο πρώην στελέχη της Upstream. Γίνεται μέλος του
Δ.Σ. της Persado.
