Ιζαμπέλ Αλιέντε: «Ο πόνος είναι κάτω από το δέρμα μου»
Οταν δεν έχεις καμία άλλη επιλογή παρά να βουτήξεις στα βαθιά,
τότε βρίσκεις και τη δύναμη να κολυμπήσεις. Τώρα πια, νιώθω πως
μπορώ να αντιμετωπίσω τα πάντα, δηλώνει η Ιζαμπέλ Αλιέντε.
Συνέντευξη στην Ελενη Ξενου
Νύχτωνε όταν έφτασα στο Σαν Φρανσίσκο. Ηταν η ώρα που ο ουρανός
παίρνει ένα χρώμα μαβί, κάνοντας τη γέφυρα Golden Gate να μοιάζει
ακόμη πιο παραμυθένια. Τη διέσχισα με ένα Μαροκινό ταξιτζή, ο
οποίος με πληροφόρησε πως θα μας πάρει ένα μισάωρο μέχρι το
Σαουσαλίτο.
Σε αυτή τη μικρή πόλη, που είναι χτισμένη σε έναν καταπράσινο λόφο
και έχει θέα τη θάλασσα και πιο πέρα το Αλκατράζ, θα συναντήσω την
Ιζαμπέλ Αλιέντε. Στην οδό Caledonia, νούμερο 116. «Εκανες τόσο
μεγάλο ταξίδι για να με συναντήσεις», θα πει. «Θα έκανα άλλο τόσο
έστω και για μία μόνο ερώτηση», θα της απαντήσω. Γι’ αυτή τη μία
ερώτηση πήγαινα άλλωστε. Γιατί εκείνη έζησε πολλές ανατροπές και
απώλειες που την ανάγκασαν να επανεφεύρει τον εαυτό της. Και να
ξεκινήσει από την αρχή. Ηξερε, λοιπόν, την απάντηση σε αυτό το
ερώτημα: Τι κάνει μια ζωή ενδιαφέρουσα; – Από μικρή αμφισβητούσατε
την πραγματικότητα;
– Είχα από μικρή αυτή την ανικανότητα, η οποία ήταν και η πηγή όλων
των δυσκολιών μου.
Αμφισβήτηση
– Ανικανότητα ή ιδιαίτερη ευαισθησία;
– Δεν έχει σημασία πώς θα το ονομάσουμε. Ηταν μια αμφισβήτηση
εκείνου που για τους άλλους έμοιαζε φυσιολογικό. Οταν ήμουν μικρή
ζούσαμε στο σπίτι του παππού μου. Η οικογένειά μου ήταν μια
συντηρητική, καθολική, κάπως εύπορη χιλιανή οικογένεια. Σας μιλώ
για την εποχή των ’40s και ’50s. Σε αυτό το σπίτι υπήρχε ένα αόρατο
σύνορο, που χώριζε το μέρος όπου ζούσαν ο παππούς, οι θείοι μου και
η μητέρα μου, με εκείνο όπου έμεναν οι υπηρέτες. Η μπροστινή πλευρά
ήταν όμορφη, με ωραία έπιπλα, και η πίσω δεν είχε τίποτα παρά ένα
κρεβάτι και μια καρέκλα. Για μένα αυτό δεν ήταν αποδεχτό. Απορούσα
γιατί οι άνθρωποι που μαγειρεύουν το φαγητό να τρώνε διαφορετικές
ώρες από εμάς, γιατί να μένουν στο χειρότερο μέρος του σπιτιού;
Μετά άρχισα να αμφισβητώ τα πάντα: την αντρική εξουσία, την
αστυνομία, την Εκκλησία, τον Θεό… – Το να αμφισβητεί κανείς την
πραγματικότητα είναι χάρισμα;
– Είναι ένα χάρισμα, το οποίο με έχει βοηθήσει στο γράψιμο, αλλά
δεν με έχει βοηθήσει στη ζωή. – Γι’ αυτό είχατε πει πως από μικρή
νιώθατε ότι δεν ανήκετε πουθενά;
– Δεν ξέρω αν έχετε μιλήσει με πολλούς συγγραφείς, αλλά όλοι αυτό
λέμε. Γιατί γράφουμε άλλωστε; Διότι προσπαθούμε να εξερευνήσουμε
την ψυχή μας και τις αναμνήσεις μας. Ολοι μας υπήρξαμε είτε
μοναχικά παιδιά είτε μεγαλώσαμε σε δυσλειτουργικές οικογένειες. Αν
έχεις ευτυχισμένη παιδική ηλικία, γιατί να θέλεις να γράψεις; Γι’
αυτό πολλές φορές λέω στον γιο μου “μην προσπαθείς να κάνεις τα
παιδιά σου πολύ ευτυχισμένα, προσφέροντάς τους τα πάντα, γιατί δεν
θα γίνουν ενδιαφέρουσες προσωπικότητες”…
(Ο γιος της συμπτωματικά καταφθάνει εκείνη την ώρα στο γραφείο
της.)
Αυτός είναι ο γιος μου. Κοίτα πόσο ψηλός είναι. Είμαι σίγουρη ότι
μου έδωσαν το λάθος παιδί στο νοσοκομείο (γελάει). – Και αυτή, η
μητέρα σας; (Της δείχνω μια φωτογραφία στη βιβλιοθήκη.)
– Ναι, είναι η μητέρα μου. – Εξακολουθείτε να αλληλογραφείτε κάθε
μέρα;
– Κάθε μέρα. Εχω μια ντουλάπα γεμάτη με τα γράμματά της. Δεν θα
μπορούσα να ξέρω τη ζωή οποιουδήποτε καλύτερα από ότι ξέρω τη δική
της. – Είναι το πρόσωπο που σας έχει επηρεάσει περισσότερο;
– Υπήρξε η δασκάλα μου με την έννοια ότι, βλέποντας τη δική της
ζωή, συνειδητοποιούσα το πώς δεν θέλω να είναι η δική μου. Δεν
ήθελα να εξαρτώμαι μια ζωή από έναν άντρα όπως η μητέρα μου. Οταν
ζούσαμε με τον παππού μου, εκείνος πλήρωνε μεν για όλα, αλλά η
μητέρα μου έπρεπε να «πάρει άδεια» για να μας αγοράσει ακόμη και
ένα παγωτό. Με τους θείους μου δεν ίσχυε το ίδιο. Και αυτό δεν
μπορούσα να το δεχτώ. – Ηταν όλες αυτές οι αντιφάσεις που σας
έκαναν να αναζητάτε ταυτόχρονα και το μυστήριο της ζωής;
– Από μικρή καταλάβαινα πόσο σκληρή είναι η πραγματικότητα, αλλά
την ίδια ώρα πίστευα και στο μυστήριο της ζωής, διότι ήταν παρόν
μέσα στο ίδιο μου το σπίτι.
Κρυμμένα σημάδια
– Πώς ήταν παρόν;
– Η γιαγιά μου ξόδεψε όλη τη σύντομη ζωή της εξερευνώντας το
ανεξήγητο. Προσπαθούσε να επικοινωνήσει μέσω τηλεπάθειας, καλούσε
πνεύματα. Επίσης ήταν μέρος της παράδοσης του τόπου. Με αυτές τις
ιστορίες μεγάλωσα. Και όταν πέθανε η γιαγιά μου, οι ιστορίες αυτές
έγιναν μέρος της πραγματικότητάς μου. Εψαχνα μηνύματά της και
κρυμμένα σημάδια. Και με έναν περίεργο τρόπο τα ένιωθα. Αυτή η
αίσθηση έγινε πιο έντονη όταν πέθανε η κόρη μου. Μέχρι σήμερα νιώθω
γύρω μου την παρουσία της. Δεν είναι απλώς μια αίσθηση. Είναι μια
βεβαιότητα. – Γι’ αυτό λέτε πως το ένα πόδι σας πατά στην
πραγματικότητα και το άλλο εκεί όπου κατοικούν τα μυστήρια;
– Για μένα είναι πολύ ουσιαστικό να βρίσκομαι και στους δύο
κόσμους. Γιατί έτσι διευρύνεται η πραγματικότητα, αλλά και το
γράψιμό μου. Οταν αποδεχτείς ένα σωρό πράγματα που δεν μπορείς να
εξηγήσεις ως μέρος της ζωής, αυτό είναι ένα είδος ελευθερίας.
Ξέρεις πια πως υπάρχει κάτι που μας υπερβαίνει. – Αναγκαστήκατε να
επανεφεύρετε πολλές φορές τον εαυτό σας. Πού βρίσκεται αυτή η
δύναμη;
– Οταν δεν έχεις καμία άλλη επιλογή παρά να βουτήξεις στα βαθιά,
τότε βρίσκεις και τη δύναμη να κολυμπήσεις. Ο παππούς μου πάντα μου
έλεγε: «Αν δεν είσαι σίγουρη μην το κάνεις». Εγώ δεν πιστεύω ότι
μπορείς να ζήσεις έτσι. Τι ζωή είναι αυτή χωρίς ρίσκο; Τι και αν
πληγωθείς; Δεν υπάρχει ζωή που να μην εμπεριέχει πόνο. – Κι εσείς
το διαπιστώσατε με τον πιο σκληρό τρόπο.
