Ηταν αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν ο Αυστριακός καθηγητής Ζατλούκαλ είδε με θλίψη τους υπαλλήλους του παθολογικού εργαστηρίου του να ετοιμάζονται να καταστρέψουν δείγματα ιστών ηλικίας τουλάχιστον δέκα χρόνων.
Είκοσι χρόνια αργότερα, ο Αυστριακός γιατρός εργάζεται στο ΒΒMRI, στην πλέον φιλόδοξη προσπάθεια διασύνδεσης τραπεζών βιολογικού υλικού στην Ευρώπη.
Η συλλογή, φύλαξη στις κατάλληλες συνθήκες, κωδικοποίηση και ταξινόμηση βιολογικού υλικού έχει τεράστια σημασία για την ιατρική και βιολογική έρευνα. «Για να προχωρήσουμε στην κατανόηση των μεγάλων, σύνθετων ασθενειών, όπως οι καρκίνοι ή οι καρδιαγγειακές παθήσεις -και των γενετικών προφίλ που σχετίζονται με αυτές- χρειαζόμαστε ικανό δείγμα ασθενών και βιολογικών δειγμάτων», σημείωσε στη γαλλική εφημερίδα «Λε Μοντ» ο επικεφαλής των γαλλικών τραπεζών βιολογικού υλικού, Ζορζ Νταγκέρ. «Βρετανοί ερευνητές έχουν δείξει ότι, σε δείγμα 500.000 ατόμων ηλικίας 40 ώς 70 ετών, απαιτούνται πάνω από 10 χρόνια για να εμφανιστούν 20.000 κρούσματα διαβήτη και πάνω από 30 χρόνια για να παρατηρηθεί ο ίδιος αριθμός εγκεφαλικών επεισοδίων. Η κλίμακα ενός νοσοκομείου, ακόμη και ενός εθνικού δικτύου, δεν επαρκεί. Ο μόνος τρόπος είναι η συλλογή δεδομένων από σημαντικό αριθμό κέντρων από αρκετές χώρες», είπε ο Νταγκέρ.
Η Υποδομή Βιολογικών και Βιομοριακών Ερευνών (BBMRI), που εδρεύει στο Γκρατς της Αυστρίας, συνενώνει 270 ινστιτούτα από 33 χώρες. Εκ μέρους της Ελλάδας, τον συντονισμό των ελληνικών ινστιτούτων έχει αναλάβει το Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών.
Η πολλά υποσχόμενη διεθνής διασύνδεση αντιμετωπίζει δυσκολίες στην κωδικοποίηση των δειγμάτων. «Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να γίνουν όλα αυτά τα δεδομένα συγκρίσιμα μεταξύ τους, γιατί κάθε τράπεζα βιολογικού υλικού έχει εφαρμόσει τις δικές της διαδικασίες», είπε ο καθηγητής Ζατλούκαλ.
Ηλεκτρονική πρόσβαση
Οταν υπάρξει η τυποποίηση, οι ερευνητές θα έχουν ηλεκτρονική πρόσβαση στα στοιχεία, χωρίς να χρειάζεται να μετακινηθούν τα δείγματα ιστών.
Στόχος του διευθυντή του BBMRI Γιαν-Ερικ Λίτον, από το σουηδικό ινστιτούτο Καρολίνσκα, είναι να έχει υλοποιηθεί ώς το 2015 μια ιστοσελίδα η οποία θα επιτρέπει σε όλους τους ερευνητές την άμεση πρόσβαση στα δεδομένα των τραπεζών.
Οπως σημειώνει η γαλλική εφημερίδα, νομικά, τα δείγματα παραμένουν ιδιοκτησία των ασθενών που δάνεισαν στην επιστήμη ένα απειροελάχιστον κομμάτι του εαυτού τους, ενώ για την έρευνα απαιτείται η συναίνεσή τους.
Μετά την παραδοσιακή ιατρική, που ανατέμνει το ανθρώπινο σώμα προκειμένου να κατανοήσει τη λειτουργία του, σήμερα «ανασυνθέτουμε, με άπειρα σπαράγματα, ένα παγκόσμιο ψηφιακό σώμα», παρατηρεί ο κοινωνιολόγος Χέρμπερτ Γκοτβάις, με στόχο να εξευρεθούν εξατομικευμένες θεραπείες για πραγματικά ανθρώπινα σώματα.
