Οι μακριές και καλοσχηματισμένες βλεφαρίδες βρίσκονται στη μόδα τουλάχιστον από την εποχή της Κλεοπάτρας. Οι επιστήμονες όμως ανακαλύπτουν για πρώτη φορά ότι η πραγματική τους λειτουργία είναι να προστατεύουν τα μάτια από την ξηρότητα.
Ο Ντέιβιντ Χου από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Τζόρτζια των ΗΠΑ, αποφάσισε να πρωτοασχοληθεί με τη μελέτη των βλεφαρίδων πριν από τρία χρόνια, όταν παρατήρησε τη νεογέννητη τότε κόρη του να τις ανοιγοκλείνει. Στο εργαστήριο βιομηχανικής που διευθύνει, στρατολόγησε μεταπτυχιακούς φοιτητές και προσκάλεσε πολλούς συναδέλφους να συμμετάσχουν στην έρευνα.
Η ερευνητική ομάδα έκανε μετρήσεις στις βλεφαρίδες διαφορετικών θηλαστικών, τα οποία στη μεγαλύτερη πλειοψηφία τους διαθέτουν βλεφαρίδες. Στη συνέχεια κατασκεύασαν ένα τεχνητό μάτι με βλεφαρίδες, το τοποθέτησαν μέσα σε μία σήραγγα αέρα και άρχισαν να διοχετεύουν πάνω του αέρα. Τέλος, δημιούργησαν μαθηματικά μοντέλα της ροής τού αέρα πάνω στις βλεφαρίδες.
Αυτό που ανακάλυψαν είναι ότι στα περισσότερα θηλαστικά, το μήκος των βλεφαρίδων είναι πάντα το 1/3 περίπου του πλάτους του ματιού, το οποίο, όπως αποδεικνύεται, είναι το ιδανικό μήκος για να εκτρέπει τη ροή του αέρα και να μειώνει την εξάτμιση. Ο δρ Χου, ο Γκουγιέρμο Αμαντόρ και πολλοί άλλοι ερευνητές από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Τζόρτζια, δημοσίευσαν τα ευρήματά τους πριν από λίγες εβδομάδες στο επιστημονικό περιοδικό Journal of the Royal Society Interface.
Ο Στίβεν Βόγκελ, επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ, ο οποίος μελετά παρόμοια προβλήματα στον τομέα της βιομηχανικής, λέει ότι η έρευνα αυτή είναι «καταπληκτική». «Τώρα πια γνωρίζουμε γιατί οι βλεφαρίδες έχουν το συγκεκριμένο μήκος» λέει ο δρ Βόγκελ.
Διαφορετικές εξηγήσεις
Ο Φρανκ Φις, βιολόγος στο πανεπιστήμιο Γουέστ Τσέστερ, ο οποίος μελετά την κίνηση των ζώων στο νερό, επαινεί επίσης την ερευνητική αυτή δουλειά. «Αυτό που είναι αξιοσημείωτο σε αυτή τη έρευνα είναι ότι ακολουθούν έναν αριθμό διαφορετικών προσεγγίσεων για να επικυρώσουν τις ιδέες τους» λέει ο δρ Φις.
Στο παρελθόν, οι επιστήμονες έχουν καταθέσει διαφορετικές εξηγήσεις σχετικά με την ύπαρξη των βλεφαρίδων, συμπεριλαμβανομένης μιας που υποστηρίζει ότι προστατεύουν το μάτι από τη σκόνη που πέφτει από ψηλά και λειτουργούν σαν σένσορες πυροδοτώντας το ανοιγόκλεισμα, το οποίο βοηθάει στην προστασία του ματιού και το κρατά ενυδατωμένο.
Φυσικά, στο ανθρώπινο είδος, υπήρχε η αντίληψη ότι οι βλεφαρίδες διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στην ερωτική επαφή και στην αποπλάνηση, ή, με βιολογικούς όρους, στο ζευγάρωμα. Ολες αυτές οι λειτουργίες μπορεί να αληθεύουν λέει ο δρ Χου, η εκτροπή όμως της ροής του αέρα γύρω από το μάτι είναι τόσο σημαντική που, από τους ελέφαντες μέχρι τα κουνέλια, η αναλογία του μήκους των βλεφαρίδων με το μήκος του ματιού είναι πάντα σταθερή.
Οι μετρήσεις
Η έρευνα ξεκίνησε με μετρήσεις βλεφαρίδων 22 ζωικών ειδών που βρίσκονται στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Αυτές οι μετρήσεις έδειξαν μία σταθερή σχέση με το μέγεθος του ματιού. Μαθηματικά μοντέλα της ροής του αέρα έδειξαν ότι το συγκεκριμένο μήκος, δηλαδή το 1/3 του πλάτους του ματιού, είναι το πιο αποτελεσματικό για την εκτροπή της ροής του αέρα, ενώ τα πειράματα στη σήραγγα αέρα ενίσχυσαν αυτά τα συμπεράσματα.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα πιάτο με νερό στο μέγεθος ματιού, και γύρω του τοποθέτησαν ένα πλέγμα, το οποίο εξασφάλισαν ότι μιμείται πιστά τον τρόπο λειτουργίας των ψεύτικων βλεφαρίδων που είναι φτιαγμένες από ανθρώπινες τρίχες. Το πραγματικό μήκος των βλεφαρίδων των θηλαστικών λειτουργεί εξαιρετικά, αποτρέποντας την εξάτμιση του νερού και εμποδίζοντας τα μικροσκοπικά αερομεταφερόμενα σωματίδια να προσγειωθούν στο νερό. «Εάν οι βλεφαρίδες είναι πολύ μακριές, τότε διοχετεύουν περισσότερο αέρα μέσα στο μάτι» λέει ο δρ Χου.
Εκτός από την ικανοποίηση της περιέργειάς του, και την προειδοποίηση αυτών που φορούν μεγάλες ψεύτικες βλεφαρίδες, ο δρ Χου λέει ότι η έρευνα μπορεί να βρει εφαρμογή σε ηλιακά πλέγματα, το οποία χάνουν την αποτελεσματικότητά τους όταν σωματίδια εναποτίθενται σε αυτά.
Ο δρ Βόγκελ λέει ότι αυτή η έρευνα είναι μόνο ένα παράδειγμα της εξαιρετικής δουλειάς του δρος Χου σε αυτό το πεδίο μελέτης. Στο παρελθόν ο δρ Χου και οι φοιτητές του είχαν μελετήσει τον χρόνο που χρειάζεται για να αδειάσει η ουροδόχος κύστη των θηλαστικών, τη φυσική πίσω από τα κόκκινα μυρμήγκια και τη συχνότητα με την οποία τινάζεται ένας βρεγμένος σκύλος. «Εχει ταλέντο στο να κοιτάζει αυτό που κοιτούν όλοι, και να βλέπει αυτό που δεν έχει δει κανένας» λέει ο δρ Βόγκελ.
