Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο ‘Journal of Personality and Social Psychology’ με τίτλο ‘Πώς κρίνω τον μισθό μου όταν δεν ξέρω τον μισθό των άλλων. Η ψυχολογία των συνεπειών μιας δίκαιης διαδικασίας’ (How do I judge my outcome when I do not know the outcome of others? The psychology of the fair process effect) διατύπωσε την άποψη ότι μερικές φορές δεν έχει τόση μεγάλη σημασία αν θα πάρουμε αυτό που θέλουμε αλλά το πώς θα καταφέρουμε να το πάρουμε.
Για παράδειγμα, όπως ανέφερε και η εφημερίδα Guardian σε ένα σχετικό άρθρο της, αν η τράπεζα σας χρεώσει 10 ευρώ σε μια συναλλαγή από δικό τους λάθος, τότε λογικά θα αναλύσετε την κατάσταση μέσα στο κεφάλι σας για το πώς θα το χειριστείτε. Ουσιαστικά θα φανταστείτε έναν καυγά ανάμεσα σε εσάς και τον υπάλληλο της τράπεζας σχετικά με τη λάθος χρέωση. Όταν τελικά θα μιλήσετε στον υπάλληλο, αν δεν διαφωνήσετε αλλά αμέσως σας ζητήσει συγγνώμη και σας επιστρέψει τα χρήματα, θα έχετε πάρει αυτό που θέλετε αλλά δεν θα είστε απόλυτα ικανοποιημένοι. Κι αυτό, γιατί σύμφωνα με το άρθρο ούτε είπατε στον υπάλληλο τα επιχειρήματα σας, ούτε εκείνος κίνησε μια διαδικασία για να ανακαλύψει τα αίτια του λάθους. Αν, για παράδειγμα, ο υπάλληλος έδειχνε ότι ακολούθησε μια συγκεκριμένη διαδικασία (ρώτησε, έμαθε τι συνέβη, επέλυσε) τότε θα ήσασταν αισθανόσασταν καλύτερα.
Σύμφωνα με την κοινή λογική, οι περισσότεροι αναζητούμε χρήματα, εξουσία ή ευτυχία χωρίς να μας ενδιαφέρει πώς ακριβώς θα τα αποκτήσουμε, όμως σύμφωνα με τους επιστήμονες η διαδικασία έχει τελικά σημασία. Κι αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι πιο συμφιλιωμένοι με την λογική ότι δεν θα πάρουν αυτό που θέλουν επειδή έτσι κρίθηκε από μια δίκαιη διαδικασία παρά με τη λογική ότι θα πάρουν αυτό που θέλουν μέσω μιας αυθαίρετης διαδικασίας. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι σεβόμαστε τη 'δικαιοσύνη' και αυτό φαίνεται και στην ψυχολογία μας. Και πάνω από όλα είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε τα πάντα όταν έχουμε πειστεί ότι η απόφαση ήρθε μέσα από μια σωστή και δίκαιη διαδικασία (όπως οι εκλογές) ενώ δύσκολα αποδεχόμαστε ακόμα και κάτι που μας συμφέρει όταν ανακαλύψουμε ότι έγιναν παραλείψεις ή αδικίες.
