Πως μπορεί ένας σκηνοθέτης να δημιουργήσει ένα βιογραφικό ντοκιμαντέρ για ένα καλλιτέχνη που ποτέ δεν έχει εμφανιστεί μπροστά στην κάμερα; Η νεοϋορκέζα Alison Chernick, παραπέμποντας στην performance της Marina Abramovic «The Artist is Present», έφτιαξε σε συνεργασία με την Yoox.com το 12λεπτο φιλμ με τίτλο «The Artist is Absent» (Ο καλλιτέχνης είναι απών) για τη σημαντική δουλειά του Martin Margiela, του ανθρώπου πίσω από τον γαλλικό οίκο μόδας.
Ο καλτ σχεδιαστής δεν έχει φωτογραφηθεί ποτέ στις επιδείξεις μόδας του, δεν κάνει ποτέ δημόσιες εμφανίσεις και κανείς- εκτός από τους στενούς συνεργάτες του- δεν ξέρει πως είναι εμφανισιακά. Κι ενώ το νέο αυτό ντοκιμαντέρ έγινε με την απόλυτη συμπαράστασή του, ποτέ δεν εμφανίζεται σε αυτό. Εντούτοις, η σκηνοθέτις καταφέρνει μέσα σε λίγα λεπτά να παρουσιάσει ποιος είναι πραγματικά ο βέλγος σχεδιαστής. Οι εύστροφοι συνεργάτες του εξηγούν πως ο Margiela κατάφερε να μεταφέρει το ενδιαφέρον των media και το κοινού από τους celebrities στα ρούχα, ενώ μέσα από το υλικό με τις πρώτες επιδείξεις του, τα παρασκήνια και την προετοιμασία μιας κολεξιόν, γίνεται κατανοητό γιατί ο Margiela αποκαλείται «η Greta Garbo της μόδας». Ο σχεδιαστής ενδιαφέρεται για τη μόδα στην πιο αγνή μορφή της χωρίς εγωισμούς, προσωπικές φιλοδοξίες ή τον ανούσιο εντυπωσιασμό να επηρεάζουν το αποτέλεσμα της δουλειάς του.
Ο Margiela έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς και δημοφιλείς σχεδιαστές δημιουργώντας κολεξιόν από πλαστικές σακούλες και κρεμάστρες ρούχων, χωρίς να βασίζεται σε μοντέλα-celebrities αλλά αντίθετα, κρύβοντας τα πρόσωπά τους κάτω από κουκούλες. Απέδειξε, όπως είπε και ο ιστορικός μόδας Olivier Saillard στην εφημερίδα Guardian, ότι «μπορεί να δημιουργήσει κάτι από το τίποτα, μια αρκετά παρηγορητική ιδέα για τον κόσμο μας». Κι όπως είχε πει στο παρελθόν ο Jean Paul Gaultier για τον Martin «δεν ήμουν ο δάσκαλός του γιατί δεν χρειαζόταν δάσκαλο. Ήξερα ότι μπορούσε να κάνει μεγάλα πράγματα αλλά ποτέ δεν είχα φανταστεί σε ποιο σημείο θα έφτανε». Η Chernick μιλώντας, μάλιστα, στο περιοδικό Interview για το ντοκιμαντέρ της που παρουσιάστηκε στο φετινό Tribeca Festival είπε πως ο Margiela δεν είναι απλά ένας σχεδιαστής αλλά ένας καλλιτέχνης: «τα ρούχα του φτάνουν σε άλλο επίπεδο και τα σχέδια του δεν βασίζονται στις αρχές της πασαρέλας, είναι τέχνη».
«Το The Artist is Absent δεν είναι μια ταινία για τη μόδα» λέει η σκηνοθέτις. Παρουσιάζει το προφίλ ενός καλλιτέχνη που, όταν ήταν μικρός, η μαμά του χαλούσε τα έπιπλά της για να τα συναρμολογήσει από την αρχή, όταν μεγάλωσε αποφάσισε να μην έχει σχέσεις με τα media και έκανε επιλογές όχι μόνο βάσει δημιουργικής έμπνευσης αλλά και ελλείψει χρημάτων. Για παράδειγμα, η επιλογή του να κρύψει τα πρόσωπα των μοντέλων του στα πρώτα look books του ήταν περισσότερο βασισμένη στο γεγονός ότι δεν είχε χρήματα παρά για να δημιουργήσει περισσότερο ενδιαφέρον για τα ρούχα του. «Ως σκηνοθέτης θέλεις πάντα έναν αινιγματικό χαρακτήρα ως θέμα, κάποιος που είναι συναρπαστικός και πολύπλευρος. Δεν υπάρχει υλικό με τον Margiela, οπότε αυτό ήταν μια επιπλέον πρόκληση. Φυσικά, λατρεύω τα ρούχα του. Είναι ανατρεπτικός, τα ρούχα του είναι προκλητικά, πολύ μπροστά αλλά και συναισθηματικά. Όλα αυτά με έκαναν να θέλω να δημιουργήσω αυτό το φιλμ για εκείνον» εξήγησε η Chernick.
«Από την αρχή της καριέρας του ήξερε που πήγαινε» λέει η σκηνοθέτις και τονίζει ότι ξεκίνησε το φιλμ «με ένα από τα πρώτα του shows του στα προάστια. Χρησιμοποιούσε υλικά από την καθημερινότητα μας –σακούλες σκουπιδιών, ζώνες και έβγαζε τις βάτες έξω από τα ρούχα. Υπάρχει κάτι πολύ συναισθηματικό στον τρόπο που χρησιμοποιεί ερεθίσματα από τις ρίζες του, τις ρίζες όλων μας, τη ντουλάπα της γιαγιάς του, για να τα μεταμορφώσει πραγματικά. Νιώθεις το συναίσθημά του και είναι πολύ αυθεντικό. Είναι σχεδόν ένας αντί-σχεδιαστής. Είναι πολύ ποιητικό» δηλώνει η Chernick που δεν πιστεύει ότι θα δούμε σύντομα κάποιον άλλο σχεδιαστή που να του μοιάζει. Όπως λέει «όσον αφορά στην κουλτούρα των celebrity, αυτό που έκανε ήταν τόσο εφευρετικό που τελικά έγινε αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της συγκεκριμένης περιόδου».
