Οταν ο Μαρκ Νέλσον, επικεφαλής του Radiant Energy Fund που εδρεύει στις ΗΠΑ, ανακοίνωσε στο X ότι ταξιδεύει στην Ελλάδα για να παρακολουθήσει ένα workshop της Athlos Energy, της ελληνικής startup που βάζει στο τραπέζι την προοπτική της πυρηνικής ενέργειας στη χώρα μας, το πολυπληθές κοινό του δεν το άφησε να πέσει κάτω. Εξάλλου, έγραψε ότι «η Ελλάδα δεν έχει πυρηνικό πρόγραμμα… ακόμη». Ο ίδιος είναι full time υποστηρικτής της πυρηνικής ενέργειας, ο οποίος έχει δηλώσει ότι δουλεύει για τα πυρηνικά όπως… ένας αντιδραστήρας – 24 ώρες τη μέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα.
Αυτό το «ακόμη» είναι κάτι που, έτσι κι αλλιώς, τροφοδοτεί έτι περαιτέρω τη συζήτηση περί της απόκτησης πυρηνικής ενέργειας από τη χώρα μας. Η αρχή είχε γίνει από ομιλία του Ελληνα πρωθυπουργού στο Economist Government Roundtable, όπου είχε δηλώσει ότι δεν θα καταφέρουμε να πιάσουμε τον στόχο των μηδενικών ρύπων δίχως την πυρηνική ενέργεια.
Το χαμένο τρένο, οι SMRs και οι αντιδραστήρες «τσέπης»
Η κουβέντα, ασφαλώς, δεν περιστρέφεται γύρω από την ανάπτυξη μεγάλων πυρηνικών αντιδραστήρων, το τρένο των οποίων έχουμε χάσει. Μάλιστα, την ιστορία του… χαμένου δρομολογίου έχει τεκμηριώσει, με πάσα αρχειακή λεπτομέρεια, στο βιβλίο του «Ατομική εποχή» ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Αχιλλέας Χεκίμογλου, τον οποίο και συμβουλευθήκαμε.
Οι ανάγκες της Ελλάδας και το κόστος – Σενάριο
Η χώρα μας, σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς του Δημήτρη Μητράκου, θα χρειαζόταν περί τους 4 ή 5 SMRs, για να καλύψει το 5-10% του ενεργειακού της μείγματος, με δεδομένο ότι το 90% θα προέρχεται από ΑΠΕ.
Οι υπολογισμοί των ειδικών της αγοράς εκτιμούν ότι η εγκατάσταση –και μόνον αυτή– ενός SMR κοστίζει έως και 3 δισ. δολ. ανά μονάδα, με τους μικροαντιδραστήρες, τους «τσέπης» δηλαδή, να ξεκινούν από τα 50 εκατ. δολ.
Σε όλα αυτά δεν περιλαμβάνονται οι δεκάδες μελέτες, οι αδειοδοτήσεις, οι πιθανές απαλλοτριώσεις, οι γεωτρήσεις και άλλα κατασκευαστικά έργα και, βεβαίως, το προσωπικό σε κάθε στάδιο της ανάπτυξης ενός SMR.
Αλλωστε, όπως μας είπε ο Δημήτρης Μητράκος, αναπληρωτής καθηγητής Πυρηνικής Τεχνολογίας στο ΕΜΠ, πλέον δεν συμφέρει –κυρίως για οικονομικούς λόγους– η κατασκευή μεγάλης, συμβατικής πυρηνικής μονάδας, η οποία θα κοστίσει, εκτός από χρόνο, και πολλά δισ. ευρώ για να υλοποιηθεί.
Η πυρηνική τεχνολογία έχει προχωρήσει αρκετά και έχουν καλυφθεί τα ζητήματα ασφαλείας που ανησυχούσαν κυβερνήσεις και επιστήμονες και εξακολουθούν να προκαλούν αρνητικές αντιδράσεις από την κοινή γνώμη λόγω ιστορικού (Τσερνόμπιλ, Φουκουσίμα κ.λπ.). Πλέον, η πολιτική, οικονομική και επιστημονική κουβέντα έχει στραφεί στους SMRs (Small Modular Reactors), δηλαδή τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες, και τους μικροαντιδραστήρες ή αντιδραστήρες «τσέπης».
Η Ελλάδα, αυτή τη στιγμή, δεν εντάσσει στο εθνικό σχέδιό της περί ενεργειακού την πυρηνική ενέργεια. Αν, ωστόσο, φτάναμε σε αυτό το σημείο, θα μιλούσαμε, θεωρώ, αποκλειστικά για την περίπτωση των SMRs. – Δημήτρης Μητράκος
«Η Ελλάδα, αυτή τη στιγμή, δεν εντάσσει στο εθνικό σχέδιό της περί ενεργειακού την πυρηνική ενέργεια. Αν, ωστόσο, φτάναμε σε αυτό το σημείο, θα μιλούσαμε, θεωρώ, αποκλειστικά για την περίπτωση των SMRs», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Μητράκος, ο οποίος μας ανέλυσε και τις διαφορές των τριών τύπων.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Νίκος Τσάφος, ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού σε ζητήματα ενέργειας, που μίλησε στο εν λόγω workshop την περασμένη Δευτέρα, ήταν περισσότερο διστακτικός, βασιζόμενος στα στοιχεία που δείχνουν, όπως είπε, ότι τα χρονοδιαγράμματα και οι προϋπολογισμοί των πυρηνικών προγραμμάτων με SMRs απέχουν παρασάγγας από τους αρχικούς σχεδιασμούς.
Ετσι, σύμφωνα με τον ίδιο, ακριβώς επειδή «δεν έχουν καταγραφεί μέχρι ώρας success stories διεθνώς», θα πρέπει να περιμένουμε τις εφαρμογές από τις χώρες που προτίθενται να χρησιμοποιήσουν τα πυρηνικά στο ενεργειακό τους μείγμα. «Η κυβέρνηση έχει ανοικτές τις κεραίες της, αλλά καθοδηγείται από τα πραγματικά δεδομένα», ήταν μία αποστροφή της παρέμβασης του Νίκου Τσάφου. Μάλιστα, όπως είπε, η Ελλάδα έχει σημειώσει αξιοσημείωτη επιτυχία στη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η κυβέρνηση έχει ανοικτές τις κεραίες της, αλλά καθοδηγείται από τα πραγματικά δεδομένα. – Νίκος Τσάφος
Πηγές του Μεγάρου Μαξίμου, πάντως, σχολιάζουν στην «Κ» ότι η συζήτηση περί των πυρηνικών έχει, αφενός, μεγάλο δρόμο να διανύσει και, αφετέρου, οφείλει να παρακολουθεί τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο ώστε να λάβει πρωτοβουλίες επί του θέματος. «Δεν είναι πολιτική συγκράτηση ή επιστημονική απαισιοδοξία. Είναι η έλλειψη δεδομένων πραγματικής εφαρμογής που μας λείπει προσώρας, προκειμένου να είμαστε σίγουροι περί τίνος κουβεντιάζουμε».
«Ολοι οι SMRs ανά τον κόσμο είναι στα… χαρτιά»
«Ολα τα πρότζεκτ είναι, μέχρι ώρας, στα χαρτιά» επισημαίνει στην «Κ» ο Δημήτρης Μητράκος. «Το μοναδικό, το πρώτο στην πραγματικότητα, στον κόσμο ήταν των ΗΠΑ, στο Oak Ridge του Τενεσί. Το οποίο, όμως, ενώ, ξέρετε, θριαμβολογούσαν στην αρχή και πανηγύριζαν για την έναρξη του πρώτου αντίστοιχου προγράμματος, ύστερα από έναν χρόνο το πήραν πίσω. Κι αυτό, διότι ξαφνικά άλλαξαν τα σχέδια για την κιλοβατώρα και αυξήθηκε το κόστος για την κατασκευή τους και δεν βρήκαν περισσότερους επενδυτές. Και ουσιαστικά το έργο αυτό ακυρώθηκε προς στιγμήν και αργότερα έλαβε επιπλέον χρηματοδότηση. Οπως καταλαβαίνετε, ήταν μια πληγή για την πιο σημαντική βιομηχανία, η οποία ήταν η μοναδική που έχει πάρει έγκριση σχεδιασμού στην Αμερική. Το πρότζεκτ αυτό, κατά κάποιον τρόπο, πρέπει να το πούμε έστω σε εισαγωγικά, απέτυχε για οικονομικούς λόγους. Από εκεί και πέρα υπάρχει η Πολωνία, η Εσθονία, υπάρχουν άλλες χώρες που υποτίθεται ότι ενδιαφέρονται. Υπάρχουν πολλές χώρες που συμμετέχουν στον σχεδιασμό τους και αυτό είναι εντυπωσιακό. Δηλαδή χώρες όπως το Λουξεμβούργο ή η Δανία, οι οποίες είναι χώρες μη πυρηνικές, και η Ιταλία συμμετέχουν στον σχεδιασμό, αλλά καμία δεν έχει προχωρήσει σε πραγματική ανάπτυξη SMRs. Δεν έχει γίνει, για να το πω απλά, καμία αίτηση για αδειοδότηση, δεν έχει οριστεί κάποιο συγκεκριμένο site για κατασκευή».
Πηγή: World Nuclear Association
Η Κομισιόν ανοίγει τον δρόμο
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από πλευράς της, έχει ήδη ανοίξει, και μάλιστα εντατικά, την κουβέντα περί προσθήκης της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό της μείγμα, ενώ και η ΙΑΕΑ (η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας) έχει βάλει μπρος την προώθηση των SMRs. Τι θα γίνει, όμως, στην Ελλάδα; Υπάρχουν, άραγε, προοπτικές να αποκτήσουμε πυρηνική ενέργεια –που, σύμφωνα με εισήγηση της Ακαδημίας Αθηνών, αποτελεί την «καθαρότερη» ενέργεια– ή έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας;
Το «ναι» της αγοράς, το «όχι» της κοινής γνώμης και η κρίσιμη επιστημονική μάζα
Η ενεργειακή αγορά φαίνεται απολύτως πεπεισμένη ότι οφείλει να εκκινήσει… χθες η ανάπτυξη μικρών πυρηνικών μονάδων στη χώρα μας. Εξάλλου, και από γεωπολιτικής άποψης, είμαστε σε πυρηνική γειτονιά: Τουρκία, Αίγυπτος, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ιταλία. Από την άλλη, θεσμικοί παράγοντες και πανεπιστημιακοί, καθείς από το δικό του μετερίζι, θεωρούν ότι απέχουμε από κάτι τέτοιο.
Αυτό που, έτσι κι αλλιώς, είναι σίγουρο είναι ότι η κοινή γνώμη στην Ελλάδα είναι, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, φανερά συγκρατημένη έναντι των πυρηνικών, λόγω κεκτημένης ταχύτητας από το φορτίο μνήμης των πυρηνικών, ενώ άλλες έρευνες δείχνουν και διάσταση επιστημονικών απόψεων με εκείνες των πολιτών, αλλά και της αγοράς. Από την άλλη, όπως έχουν πει ο καθηγητής Πυρηνικής Τεχνολογίας του ΕΜΠ Μάριος Αναγνωστάκης και ο Δημήτρης Μητράκος, από ακαδημαϊκής άποψης δεν είμαστε έτοιμοι για εκπαίδευση πυρηνικών τεχνολόγων.
Εντούτοις, όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Μητράκος, «δεν χρειάζεται να έχεις κρίσιμη μάζα για να ξεκινήσεις κάτι τέτοιο. Ούτε η Τουρκία ούτε η Πολωνία είχαν το απαραίτητο προσωπικό. Η εκπαίδευση θα έρθει ως μέρος του συνολικού προγραμματισμού· για παράδειγμα, η ρυθμιστική αρχή, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, θα χρειάζεται προσωπικό που θα εκπαιδευτεί».
Δεν χρειάζεται να έχεις κρίσιμη μάζα για να ξεκινήσεις κάτι τέτοιο. Ούτε η Τουρκία ούτε η Πολωνία είχαν το απαραίτητο προσωπικό. Η εκπαίδευση θα έρθει ως μέρος του συνολικού προγραμματισμού· για παράδειγμα, η ρυθμιστική αρχή, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, θα χρειάζεται προσωπικό που θα εκπαιδευτεί – Δημήτρης Μητράκος
Παράλληλα, σύμφωνα με τον Χρήστο Χουσιάδα, πρόεδρο της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, μας λείπει η πυρηνική νομοθεσία, για την οποία, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται χρόνος και διακομματική συναίνεση. «Αν προχωρήσουμε σε αυτό το ζήτημα, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας είναι έτοιμη να αναλάβει όσα της αναλογούν για τον έλεγχο της λειτουργίας και της ασφάλειάς τους», όπως είπε ο ίδιος στην «Κ».
Η περί ης ο λόγος συναίνεση είναι και αυτό που τονίστηκε στο workshop της Athlos Energy από πολλούς ομιλητές. Η πολιτική σταθερότητα, όπως ακούστηκε πολλές φορές στην ημερίδα, είναι ένας από τους πυλώνες της ανάπτυξης μονάδων πυρηνικής ενέργειας σε κάθε χώρα. Παραδείγματα επ’ αυτού είναι η Εσθονία, η Σουηδία και η Φινλανδία. Μάλιστα, ο Κάλεβ Κάλεμετς, Εσθονός πολιτικός και CEO της Fermi Energia, ανέλυσε διά μακρών τα βήματα ώστε να επιτευχθεί η πολιτική συναίνεση στη χώρα του.
Αν προχωρήσουμε σε αυτό το ζήτημα, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας είναι έτοιμη να αναλάβει όσα της αναλογούν για τον έλεγχο της λειτουργίας και της ασφάλειάς τους. – Χρήστος Χουσιάδας
Αυτό επισημάνθηκε με κάθε τρόπο και από τη Φάνι Τόνος Πανιάγκουα, από την ΙΑΕΑ, που παρενέβη στη συνάντηση της περασμένης Δευτέρας. Μάλιστα, κατά την παρουσίασή της, τονίστηκε πλείστες όσες φορές –άμεσα και έμμεσα– η εθνική συναίνεση για να πειστεί η υπηρεσία της, ώστε να ξεκινήσει το συμβουλευτικό και επικυρωτικό της έργο για την απόκτηση μονάδων από χώρες που δεν έχουν επιβιβαστεί ποτέ στο πυρηνικό βαγόνι, όπως η Ελλάδα. «Πρόκειται για μακροχρόνια δέσμευση και απαιτεί σοβαρή δουλειά».
Αν η Ελλάδα το αποφάσιζε τώρα…
Σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς των Διονύση Χιόνη και Στάθη Βλασσόπουλου της Athlos Energy, με τους οποίους συνομιλήσαμε, αν η Ελλάδα αποφάσιζε σήμερα να ξεκινήσει πρόγραμμα κατασκευής SMRs, τότε θα χρειάζονταν περί τα 10-12 χρόνια για να ολοκληρωθεί το πρότζεκτ. Αν, όμως, συνυπολογίσει κανείς την προώθηση της ιδέας, την προσπάθεια μεταστροφής της κοινής γνώμης και τη δημόσια διαβούλευση –«δεν γίνεται τίποτα δίχως λαϊκή συναίνεση», ήταν τα λόγια του Μάριου Αναγνωστάκη–, τη θέσπιση πυρηνικής νομοθεσίας, την ίδρυση ρυθμιστικού φορέα, την ανάπτυξη ακαδημαϊκών curricula –«δεν έχει τεθεί καν τέτοια συζήτηση, δυστυχώς, μεταξύ των ελληνικών ΑΕΙ, δεν έχει θετική ανταπόκριση», σύμφωνα με τον Δημήτρη Μητράκο– και την αναζήτηση επενδυτών –προβάλλεται από πολλές πλευρές ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να το καταφέρει χωρίς τον ιδιωτικό τομέα–, τότε είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι έχουμε μπροστά μας αρκετές δεκαετίες, παρά όσα ακούστηκαν από στόματος Κυριάκου Μητσοτάκη αλλά και στη συζήτηση της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας στη φετινή ΔΕΘ.
Οι προϋποθέσεις της ΙΑΕΑ
Σε επικοινωνία που είχαμε, δε, με την ΙΑΕΑ, η οποία διοργάνωσε αυτές τις ημέρες ένα ευρύ συνέδριο περί τους SMRs, μας έθεσαν υπ’ όψιν τα βήματα που οφείλει να κάνει και να διασφαλίσει κάθε πυρηνικά νεοφώτιστη χώρα, τα οποία παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφημα.
Παράλληλα, ο γενικός διευθυντής της υπηρεσίας, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, σημείωσε ότι «το πιθανότερο σενάριο των τελευταίων προβλέψεων της ΙΑΕΑ αποφαίνεται ότι η ικανότητα παραγωγής πυρηνικής ηλεκτρικής ενέργειας το 2050 θα είναι δυόμισι φορές μεγαλύτερη από σήμερα. Το ένα τέταρτο αυτής της νέας χωρητικότητας προβλέπεται να προέρχεται από SMRs. Για να καλύψουμε τις ενεργειακές ανάγκες χαμηλών εκπομπών άνθρακα των χωρών και των βιομηχανιών, πρέπει να διασφαλίσουμε την έγκαιρη ανάπτυξη ασφαλών SMRs. Γι’ αυτό, είναι απαραίτητη η διεθνής συνεργασία».
Τι είναι, τελικά, οι SMRs;
Ως SMRs ορίζονται, σύμφωνα με όσα μας εξηγεί ο Δημήτρης Μητράκος, οι μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες σχάσης με μέγιστη ηλεκτρική ισχύ περίπου 300 Megawatt (MWe) που αντιστοιχούν σε 7,2 εκατ. kWh την ημέρα. Συγκριτικά, οι πυρηνικοί σταθμοί μεγάλου μεγέθους έχουν απόδοση άνω των 1.000 MWe ή 24 εκατ. kWh την ημέρα.
Οι SMRs ποικίλουν σε μέγεθος από περίπου 25 μεγαβάτ ηλεκτρικά (MWe) έως 300 MWe και μπορούν να χρησιμοποιούν μια σειρά από πιθανά ψυκτικά μέσα, όπως νερό, αέριο, υγρό μέταλλο ή λιωμένο άλας, ανάλογα με την τεχνολογία. Κάποιοι από τους προτεινόμενους σχεδιασμούς, εκτός από ηλεκτρισμό, μπορούν να παράγουν και θερμότητα σε υψηλή θερμοκρασία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα.
Εχει λυθεί το ζήτημα της ασφάλειας σήμερα, αλλά φυσικά απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό και αυστηρή αξιολόγηση και εποπτεία της ασφάλειας – Δημήτρης Μητράκος
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή του ΕΜΠ, οι SMRs είναι αντιδραστήρες που δεν μετακινείς, όπως συμβαίνει με τους «τσέπης». Είναι αντιδραστήρες, για τους οποίους οφείλεις να σχεδιάσεις τη χωροθέτηση και να έχεις κάνει τις απαραίτητες εκτενείς γεωλογικές, σεισμολογικές και άλλες μελέτες που αφορούν στην τοποθεσία κατασκευής – «έχει λυθεί το ζήτημα της ασφάλειας σήμερα, αλλά φυσικά απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό και αυστηρή αξιολόγηση και εποπτεία της ασφάλειας», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Βέβαια, μπορείς να προσθέτεις αντιδραστήρες στο ίδιο σημείο. Προορίζονται κυρίως για παραγωγή ρεύματος για το δίκτυο και για να τροφοδοτήσουν κάποιες βιομηχανικές εφαρμογές με θερμότητα σε υψηλή θερμοκρασία, όπως κάποιες χημικές βιομηχανίες, η πετρελαϊκή βιομηχανία, η παραγωγή υδρογόνου ή η αφαλάτωση που επίσης ενδιαφέρει τη χώρα μας», μας εξηγεί ο Δημήτρης Μητράκος.
Από την άλλη, επειδή συχνά τους μπερδεύουμε με τους αντιδραστήρες «τσέπης», οι τελευταίοι δεν προορίζονται για παροχή ρεύματος στο δίκτυο, αλλά για τοπικές εφαρμογές, για μικρές βιομηχανίες ή για την πολιτική προστασία. Για παράδειγμα, στην Αμερική προορίζονται για στρατιωτικούς σκοπούς ή για μέρη απομονωμένα, όπως η Αλάσκα. Είναι ιδανικοί, όπως λέει ο συνομιλητής μας, για μικρές πόλεις και βιομηχανίες, data centers κτλ. ή για την πρόωση πλοίων.
Τα πλεονεκτήματα των SMRs
Εκτός από τη συμβολή στην απολιγνιτοποίηση του ενεργειακού μείγματος της Ε.Ε., οι SMRs μπορούν να συμβάλουν στη διασφάλιση της σταθερότητας του ηλεκτρικού δικτύου σε ένα σύστημα με υψηλότερο μερίδιο ΑΠΕ και με αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας.
Δεδομένου ότι είναι μικρότεροι σε μέγεθος, ισχύ και χωρητικότητα, χρειάζονται λιγότερο χώρο και λιγότερο νερό ψύξης, αλλά προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία στην επιλογή τοποθεσίας από τους μεγάλους πυρηνικούς σταθμούς.
Είναι αρθρωτοί και μπορούν να παραχθούν σε σειρά, γεγονός που επιτρέπει την αποδοτικότητα του κόστους παραγωγής.
Καθώς τα συστήματα και τα εξαρτήματά τους μπορούν να συναρμολογηθούν στο εργοστάσιο, μπορούν να μεταφερθούν ως μονάδες –ή σειρά μονάδων– σε μια τοποθεσία, μειώνοντας το κόστος εγκατάστασης.
Οι SMRs είναι κατάλληλοι για να αντικαταστήσουν μονάδες ορυκτών καυσίμων, επιτρέποντας τη διατήρηση ευκαιριών εργασίας υψηλής ειδίκευσης σε περιοχές που επηρεάζονται από το κλείσιμο αντίστοιχων εργοστασίων.
Είναι κατάλληλοι για ενσωμάτωση σε ενεργειακούς κόμβους σε συνδυασμό με άλλες πηγές και φορείς ενέργειας, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το υδρογόνο.
Είναι προσαρμοσμένοι να παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια και επιπλέον μπορούν να παρέχουν θερμότητα για βιομηχανικές εφαρμογές, τηλεθέρμανση, καθώς και για παραγωγή υδρογόνου.
*Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή
SMRs, ΑΠΕ και ενεργειακή μετάβαση
Οπως λέει στην «Κ» ο Ανδρέας Θάνος, σύμβουλος ενέργειας στο Massachusetts Department of Public Utilities, «αυτό που έχει η πυρηνική ενέργεια και δεν το έχουν οι ΑΠΕ είναι πρώτα απ’ όλα ότι ένας αντιδραστήρας μπορεί να κρατήσει μέχρι τουλάχιστον 40 χρόνια. Οι ΑΠΕ έχουν προσδόκιμο ζωής έως 25 χρόνια, αλλά λόγω καιρικών συνθηκών δεν αντέχουν ούτε τόσο. Παράλληλα, οι ΑΠΕ διαθέτουν χημικά, τα οποία σε τελική ανάλυση ούτε να κάψουμε μπορούμε ούτε να ανακυκλώσουμε. Είναι οικονομικά ασύμφορο, οπότε τα θάβουμε και δεν μολύνουμε μόνο το περιβάλλον, αλλά μολύνουμε και το νερό που βρίσκεται στο υπέδαφος. Με την πυρηνική ενέργεια υπάρχει η τεχνολογία της ανακύκλωσης. Την ίδια στιγμή, ο χώρος που καταλαμβάνει μία φάρμα ανεμογεννητριών είναι πολύ πιο μεγάλος απ’ ό,τι ένας πυρηνικός αντιδραστήρας ή μία μονάδα φυσικού αερίου για να παραγάγει την ίδια ενέργεια. Συγκρίσιμο με την πυρηνική ενέργεια είναι μόνο το φυσικό αέριο, το οποίο έχει το ίδιο ανθρακικό αποτύπωμα με τους αντιδραστήρες».
Με την πυρηνική ενέργεια υπάρχει αυτή η τεχνολογία της ανακύκλωσης. Την ίδια στιγμή, ο χώρος που καταλαμβάνει μία φάρμα ανεμογεννητριών είναι πολύ πιο μεγάλος απ’ ό,τι ένας πυρηνικός αντιδραστήρας ή μία μονάδα φυσικού αερίου για να παραγάγει την ίδια ενέργεια. - Ανδρέας Θάνος
Στο ίδιο πλαίσιο, ο Δημήτρης Μητράκος επιβεβαιώνει όσα είχε αναφέρει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο Economist Government Roundtable. «Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς να κατορθώσουμε την ενεργειακή μετάβαση, κατά τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, χωρίς την πυρηνική ενέργεια».
Και οι λόγοι είναι δύο, όπως λέει στην «Κ». «Ο ένας είναι ότι δεν μπορούμε να στηριχτούμε αποκλειστικά στις ΑΠΕ, διότι αυτές είναι διακοπτόμενες, δηλαδή δεν μπορούμε να τις ελέγξουμε. Ενώ η πυρηνική ενέργεια είναι ευέλικτη και την ελέγχουμε (dispatchable). Δηλαδή, μπορούμε να την ανοιγοκλείνουμε όποτε θέλουμε κατά βούληση και όχι όποτε φυσάει ή έχει ήλιο, έτσι ώστε να στηρίξουμε την επέκταση, στον μέγιστο βαθμό, της εισχώρησης των ανανεώσιμων πηγών χωρίς την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα. Το δεύτερο είναι ότι η πυρηνική ενέργεια έχει πολύ μικρό ανθρακικό αποτύπωμα και απαιτεί πάρα πολύ μικρή έκταση. Είμαστε σίγουροι ότι μας φτάνει ο χώρος, για παράδειγμα, για να έχουμε το 100% της ενέργειας από φωτοβολταϊκά, αιολικά πάρκα και υδροηλεκτρικά; Από την άλλη, ακόμα και αυτό να λύναμε, υπάρχει το θέμα της αποθήκευσης. Σήμερα δεν έχουμε αξιόπιστη αποθήκευση. Κι αυτό, διότι οι μπαταρίες είναι πολύ ακριβές και διαθέτουν πάρα πολύ μικρή ειδική χωρητικότητα».
Εν συντομία...
Ποιος είναι ο ρόλος της πυρηνικής ενέργειας στην ενεργειακή μετάβαση;
Η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως, αυξανόμενη σε σχεδόν 20% στις προηγμένες οικονομίες. Υπήρξε ιστορικά ένας από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους συνεισφέροντες ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς άνθρακα.
Γιατί έχει σημασία για την ενεργειακή ασφάλεια;
Οι πυρηνικοί σταθμοί συμβάλλουν στην ασφάλεια της ηλεκτρικής ενέργειας με πολλούς τρόπους: διατηρώντας σταθερά τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και συμπληρώνοντας στρατηγικές απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα, καθώς, έως κάποιον βαθμό, μπορούν να προσαρμόσουν την παραγωγή τους για να συνοδεύουν τις αλλαγές στη ζήτηση και την προσφορά. Καθώς το μερίδιο των μεταβλητών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως τα αιολικά και ηλιακά φωτοβολταϊκά (PV) αυξάνεται, η ανάγκη για τέτοιες υπηρεσίες θα αυξηθεί.
Ποιες είναι οι προκλήσεις;
Η πυρηνική ενέργεια αντιμετωπίζει ένα αντιφατικό μέλλον παρά την ικανότητά της να παράγει ενέργεια χωρίς εκπομπές. Με μεγάλο αρχικό κόστος, εκτεταμένους χρόνους παράδοσης και συχνά φτωχό ιστορικό έγκαιρης παράδοσης, τα έργα πυρηνικής ενέργειας αντιμετωπίζουν προβλήματα σε ορισμένες δικαιοδοσίες που ανταγωνίζονται εναλλακτικές λύσεις ταχύτερης εγκατάστασης, όπως το φυσικό αέριο ή οι σύγχρονες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αντιμετωπίζει επίσης την αντίθεση του κοινού σε πολλές χώρες. Το αβέβαιο μέλλον της θα μπορούσε να οδηγήσει σε δισεκατομμύρια τόνους πρόσθετων εκπομπών άνθρακα.
Ενας... άθλος στα σκαριά
Οι Διονύσης Χιόνης και Στάθης Βλασσόπουλος της Athlos Energy μάς είπαν ότι είναι έτοιμοι να παρουσιάσουν σχέδιο –έχουν ήδη συνεργασία με την ΙΑΕΑ– στον πρωθυπουργό αν εκείνος τους καλέσει αύριο και τους πει «ξεκινήστε».
Οι ίδιοι θεωρούν ότι είναι «“τρελό” και μόνον που έχει ξεκινήσει αυτή κουβέντα στην Ελλάδα, κάτι που θεωρείτο αδιανόητο επί δεκαετίες». Είναι πεπεισμένοι ότι οι Ελληνες πυρηνικοί τεχνολόγοι της Διασποράς –όπως και οι ίδιοι εξάλλου, που εδρεύουν στην Ελβετία– θα επιστρέψουν στη χώρα για να βοηθήσουν στο εγχείρημα. Και παρότι ομολογούν ότι είναι πολύ αργά τα βήματα για την εύρεση χρηματοδοτικών πόρων, οι επενδύσεις θα βρεθούν όταν η συζήτηση αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά.
Η χρηματοδότηση είναι, άλλωστε, μία από τις προκλήσεις εξαιτίας της συνεχούς αναθεώρησης του χρονοδιαγράμματος και του προϋπολογισμού των έργων, όπως έχει δείξει η ιστορία. Το ίδιο επισημαίνει και ο Δημήτρης Μητράκος στη συνομιλία μας. «Είναι δύσκολο να δεσμεύσει επενδυτής τα εκατομμύριά του σε κάτι που μπορεί να υλοποιηθεί σε 20 χρόνια και να απαιτήσει επιπλέον χρήματα», παρότι οι εξ Αμερικής άνθρωποι της αγοράς θεωρούν ότι οι μεγάλες βιομηχανίες είναι έτοιμες να επενδύσουν στην πυρηνική ενέργεια.
Οι Ελληνες πυρηνικοί τεχνολόγοι της Διασποράς θα επιστρέψουν στη χώρα για να βοηθήσουν στο εγχείρημα. Είναι πολύ αργά τα βήματα για την εύρεση επενδυτικών πόρων, που θα βρεθούν όταν η συζήτηση αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά. - Δ. Χιόνης, Στ. Βλασσόπουλος
Οπως εκτιμά ο Αχιλλέας Χεκίμογλου, θα είναι εύκολη η πρόσβαση στις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και στον τραπεζικό δανεισμό, καθώς «όποια επένδυση είναι “πράσινη” παίρνει απόλυτη προτεραιότητα».
Αυτό που κρίνεται, πάντως, ως μεγάλη πρόκληση –τουλάχιστον στα καθ’ ημάς– είναι η συναίνεση των πολιτών. Μπορεί ο ενθουσιώδης Μαρκ Νέλσον να είναι αισιόδοξος ότι αυτό λύνεται –«στις ΗΠΑ έχουμε διαφημιστές και μαρκετίστες που μπορούν να σου πουλήσουν τα πάντα»–, ωστόσο στην Ελλάδα αυτό δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Αλλάζει, ανά τα χρόνια, η θετική υποδοχή της πυρηνικής ιδέας, αλλά ο δρόμος είναι μακρύς.
«Το βλέπω τους φοιτητές μου· παρακολουθούν με επιστημονικό ενδιαφέρον της εξελίξεις στην πυρηνική τεχνολογία και στη συμβολή της στις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, αλλά και όλου του κόσμου», λέει, κλείνοντας την κουβέντα μας, ο Δημήτρης Μητράκος.
Κεντρική φωτογραφία: ©Business Wire
