Του Κωστα Δεληγιαννη
Αρκετές διαφορετικές παραλλαγές, χιλιάδες συνοδευτικά
προγράμματα και αναρίθμητες κοινότητες χρηστών οι οποίες στην
πλειονότητά τους ασχολούνται εθελοντικά με τη βελτίωσή του. Αυτές
είναι μερικές μόνον από τις επιτυχίες που έχει ήδη στο ενεργητικό
του το Linux, το λειτουργικό σύστημα ανοιχτού κώδικα με μασκότ τον
πιγκουίνο, το οποίο έκλεισε πρόσφατα 20 χρόνια ζωής – αφού
«ημερομηνία γέννησής» του θεωρείται η 25η Αυγούστου 1991, όταν ο
εμπνευστής του, ο Φινλανδός Linus Torvalds, δημοσίευσε ένα
ηλεκτρονικό μήνυμα σχετικά με το «ερασιτεχνικό» λειτουργικό σύστημα
που είχε στα σκαριά. Μόνο που, αντί για «ερασιτεχνικό», στις δύο
δεκαετίες που ακολούθησαν, το Linux εξελίχθηκε σε ένα λειτουργικό
που κατά πολλούς δεν υστερεί από τα καλύτερα εμπορικά προϊόντα. Με
αποτέλεσμα να είναι σήμερα ένα από τα κορυφαία παραδείγματα
ελεύθερου λογισμικού, των προγραμμάτων δηλαδή που διατίθενται
δωρεάν και επιτρέπουν σε κάθε χρήστη να παρέμβει στον κώδικά
τους.
«Αν και η πιο διάσημη εκδοχή του είναι σήμερα η πλατφόρμα
Android της Google για “έξυπνα” κινητά, το Linux βρίσκεται
εγκατεστημένο σε τόσο πολλές ηλεκτρονικές συσκευές –στους
περισσότερους router, σε μηχανήματα αυτόματης ανάληψης των
τραπεζών, ακόμη και στους “εγκεφάλους” των αυτοκινήτων– που είναι
μάλλον απίθανο να μην το έχει χρησιμοποιήσει κανείς, έστω και εν
αγνοία του», λέει στην «Κ» ο κ. Βασίλης Βλάχος, καθηγητής στο Tμήμα
Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΤΕΙ Λάρισας. Aλλωστε, το
λειτουργικό χρησιμοποιείται και από επιχειρήσεις – κολοσσούς στον
χώρο της πληροφορικής, όπως η IBM, από δημόσιες υπηρεσίες μέχρι και
μεγάλα χρηματιστήρια. «Ο κύριος λόγος είναι πως μία μεγάλη εταιρεία
ή μία χώρα θέλει να έχει τον απόλυτο έλεγχο του λογισμικού που “
τρέχει” στα μηχανήματά της και να το προσαρμόζει στις απαιτήσεις
της», προσθέτει ο κ. Βλάχος.
Τη δυνατότητα παρέμβασης στον κώδικα του Linux έχουν
εκμεταλλευθεί επίσης αρκετές ομάδες από επαγγελματίες και
ερασιτέχνες προγραμματιστές, δημιουργώντας παραλλαγές του Linux για
τον μέσο χρήστη – ή «διανομές», όπως ονομάζονται τεχνικά, αφού,
εκτός από τον «πυρήνα» του λειτουργικού συστήματος, κάθε παραλλαγή
συνοδεύεται και από δωρεάν βοηθητικές εφαρμογές ή προγράμματα.
Από αυτές τις διανομές, πιο δημοφιλείς είναι οι Ubuntu, Fedora,
openSUSE και Debian. Το κοινό τους χαρακτηριστικό; «Eίναι όλες
αξιόπιστες και υποστηρίζονται από πολυπληθείς κοινότητες εθελοντών
οι οποίες, μέσα από τα φόρουμ συζητήσεων που διατηρούν,
αναλαμβάνουν να λύσουν άμεσα οποιοδήποτε πρόβλημα ανακύψει»,
απαντάει ο καθηγητής. Παράλληλα, για το Linux διατίθενται
βιβλιοθήκες (repositories) με περισσότερα από 14.000 προγράμματα
(όπως σουίτες γραφείου ή λογισμικό για την αναπαραγωγή όλων των
ειδών multimedia), τα οποία μπορούν να καλύψουν σχεδόν κάθε
λειτουργία ενός προσωπικού υπολογιστή.
Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι το λειτουργικό δεν έχει ακόμη τη
δημοφιλία που θα προσδοκούσαν οι υποστηρικτές του, αφού το μερίδιο
χρήσης του δεν ξεπερνάει παγκοσμίως το 6%, ακόμη και με βάση τις
πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις. «Τα τελευταία χρόνια, πάντως, το Linux
κερδίζει ολοένα μεγαλύτερο έδαφος, καθώς αρκετοί χρήστες είναι
πλέον εξοικειωμένοι με το ελεύθερο λογισμικό, χρησιμοποιώντας άλλα
προγράμματα ανοιχτού κώδικα, όπως τον φυλλομετρητή Firefox της
Mozilla», επισημαίνει ο κ. Βλάχος. Σημαντικό δέλεαρ αποτελεί επίσης
το μηδενικό κόστος, αλλά και το γεγονός ότι τα «κρούσματα»
κακόβουλου λογισμικού για το Linux είναι ελάχιστα. «Iσως όμως πιο
καθοριστικό είναι ότι οι πιο γνωστές διανομές του λειτουργικού
διαθέτουν πλέον γραφικά περιβάλλοντα εργασίας (με παράθυρα,
εικονίδια και μενού) ώστε να μη χρειάζεται καμία γνώση
προγραμματισμού για τη χρήση τους». Πώς μπορεί να αποφασίσει κανείς
ποια από τις παραλλαγές του Linux ταιριάζει περισσότερο στις
ανάγκες του; Απλώς δοκιμάζοντάς τις κυριότερες από αυτές στην
πράξη, αφού οι περισσότερες διανομές μπορούν να εγκατασταθούν στον
υπολογιστή παράλληλα με το λειτουργικό σύστημα που ήδη βρίσκεται
στο PC. Eτσι, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να πειραματισθεί με
οποιαδήποτε διανομή, αφαιρώντας την με ασφάλεια από τον υπολογιστή
του αν δεν μείνει ικανοποιημένος.
Και στα ελληνικά
Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που προσφέρει το Linux μάλλον δεν θα
είχαν ιδιαίτερη αξία για πολλούς χρήστες στη χώρα μας αν δεν ήταν
εξελληνισμένο το λειτουργικό, όπως και τα προγράμματα ανοιχτού
κώδικα που το συνοδεύουν. «Σήμερα, πάντως, οι σημαντικότερες
διανομές του Linux διατίθενται και σε ελληνικές εκδόσεις, στις
οποίες οι διάφορες εντολές και τα κείμενα βοήθειας είναι
μεταφρασμένα στη γλώσσα μας», σημειώνει ο καθηγητής Πληροφορικής κ.
Βασ. Βλάχος, «ενώ στο Iντερνετ μπορεί επίσης να βρει ελληνικά
εγχειρίδια χρήσης ή κατατοπιστικούς οδηγούς για τα πρώτα βήματα στο
Linux». Κάτι που οφείλεται στις δεκάδες ομάδες εθελοντών οι οποίες
ασχολούνται με την προώθηση του λειτουργικού στη χώρα μας, αφού
σχεδόν όλες οι μεγάλες πόλεις διαθέτουν τη δική τους ομάδα.
Στον συντονισμό αυτών των κοινοτήτων συνεισφέρει η εταιρεία
ΕΛ/ΛΑΚ (Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού / Ανοιχτού Κώδικα), η οποία
ιδρύθηκε το 2008 από 25 πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και
τεχνολογικά ιδρύματα.
