Δεν χρειάζεται να έχει κανείς κάποια ειδική σχέση με το κεφάλαιο «υγιεινή διατροφή» για να γνωρίζει, έστω και αδρά, την εξίσωση «όσο περισσότερα πρόσθετα και συντηρητικά τόσο πιο επεξεργασμένο» ένα τρόφιμο, άρα και λιγότερο φυσικό –και συχνά όχι και τόσο υγιεινό.
Τα γνωστά και ως πρόσθετα «Ε», όπως και ορίζονται με τον κωδικό αριθμό τους από την Ευρωπαϊκή Ενωση, είναι όλες εκείνες οι φυσικές και συνθετικές ουσίες οι οποίες συχνά μπαίνουν στα τρόφιμα προκειμένου να παρατείνουν τη ζωή τους, να ενισχύσουν τη γεύση τους, να τα «ομορφύνουν», να αντικαταστήσουν μια ουσία όπως η ζάχαρη, στην περίπτωση των γλυκαντικών.
Ολες αυτές οι ουσίες φυσικά και είναι ασφαλείς για κατανάλωση εντός συγκεκριμένων ποσοτικών ορίων, με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων να αναλαμβάνει τους απαραίτητους ελέγχους και τις αξιολογήσεις για κάθε πρόσθετη ουσία που χρησιμοποιείται σε όσα φτάνουν στο πιάτο μας.
Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως κάποια Ε δεν είναι πιο επιβλαβή από άλλα: μπορούν να συσχετιστούν με ζητήματα διάσπασης προσοχής (ταρτραζίνη), να επηρεάσουν τον θυρεοειδή (νιτρικά και νιτρώδη), ενώ η κατανάλωσή τους σε μεγάλες ποσότητες ενδέχεται να ενισχύσει την εμφάνιση χρόνιων παθήσεων. Μέσα στους ρυθμούς μιας ημέρας καταναλώνουμε πολλά πρόσθετα, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούμε: σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ της «Κ» και της Μαρίνας Καρπόζηλου, υπολογίζεται πως καταναλώνουμε καθημερινά περισσότερα από 30 πρόσθετα.
Πόσο εύκολο είναι λοιπόν να εκμηδενίσουμε ή έστω να περιορίσουμε την ημερήσια κατανάλωση Ε; Μη μένοντας στη διερώτηση και προχωρώντας στην πράξη, αποφάσισα να ζητήσω τις απαραίτητες διατροφικές συμβουλές, ώστε να προσπαθήσω να περάσω μερικές μέρες χωρίς να καταναλώσω Ε.
Οπως μου επισήμανε σε τηλεφωνική μας επικοινωνία η Μαριέττα Ρούντα, κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος της ομάδας του Μάνου Δημητρούλη «Dietstories», τα Ε πλέον στα περισσότερα τρόφιμα δεν τα βρίσκουμε έτσι αλλά με τη διατακτική τους ονομασία – κοινώς, αν η ετικέτα σε ένα τρόφιμο έχει πολλές σειρές συστατικών τα οποία στα μάτια μας μοιάζουν άγνωστα, τότε έχει πολλά Ε. Μου επισήμανε από εκεί και πέρα κάποια πράγματα προκειμένου κυρίως να μειώσω σημαντικά, και όχι απαραίτητα να εκμηδενίσω, τα Ε, που είναι σχεδόν ακατόρθωτο.
Η πρώτη συμβουλή μοιάζει με μεγάλο ξεκαθάρισμα: πρέπει να αποφεύγω τα συσκευασμένα τρόφιμα. Κοινώς, μπισκότα, τσιπς, κράκερ και λοιπά σνακ, αλλά και κονσέρβες θα μείνουν εκτός από το καλάθι του σούπερ μάρκετ για μερικές ημέρες. Αλλά και μερικά ακόμα τρόφιμα που μπορεί και… να μην τους φαίνεται, όπως θα δούμε παρακάτω. Η έμφαση θα πρέπει να δοθεί σε φρέσκα τρόφιμα, όπως είναι το κρέας, το ψάρι, τα όσπρια, το ρύζι και φυσικά τα φρούτα και τα λαχανικά.
Με ένα αδρό πρόγραμμα διατροφής στο μυαλό μου –που συχνά… σκόνταφτε στους ρυθμούς της καθημερινότητας– ξεκίνησα το πείραμα. Κάπως έτσι, μοιάζουν λοιπόν πέντε ημέρες χωρίς κατανάλωση Ε.
Τετάρτη – Ημέρα 1η
Το πείραμα ξεκινάει μεσοβδόμαδα, καθώς γνωρίζω ήδη μέρες πριν πως το βράδυ της Τρίτης θα πρέπει να παραστώ σε ένα γεύμα – λίγο δύσκολο να αρχίσω να ρωτάω τον σεφ τι και αν έχει Ε στις συνταγές του, κρίμα να αρχίσω Δευτέρα κάτι που θα αθετήσω την Τρίτη.
Ξεκινάω, λοιπόν, την Τετάρτη μου με έναν φρέντο εσπρέσο με μαύρη ζάχαρη. Δεν χρειάζεται ως τώρα να αλλάξω κάτι στη ρουτίνα μου, μια έτσι θα ξεκινούσα ούτως ή άλλως τη μέρα μου,και ο καφές ανήκει στα «ασφαλή» τρόφιμα. Εκεί, γύρω στις 12 το μεσημέρι, η πείνα αρχίζει να «χτυπάει κόκκινο» στο γραφείο. Ηξερα πως αυτή η στιγμή θα έρθει, γι’ αυτό και έχω φροντίσει να φέρω μαζί μου ένα παραδοσιακό γιαούρτι – ξέρετε, από αυτά στο πήλινο μπολ. Τα γαλακτοκομικά –στις περισσότερες περιπτώσεις– ανήκουν επίσης στα τρόφιμα που δεν έχουν Ε, οπότε προχωράω χωρίς εμπόδια.
Γυρνώντας σπίτι, αγοράζω φρέσκο σπανάκι και φέτα για να φτιάξω μία σπανακόπιτα. Μα δεν συνειδητοποιώ προς ώρας πως το κατεψυγμένο φύλλο, που έχω σπίτι, δεν είναι «αθώο» από Ε. Είναι, βέβαια, αργά και τα κουράγια λίγα για δεύτερη επιδρομή στο σούπερ μάρκετ. Φτιάχνω, λοιπόν, τη σπανακόπιτα, αποφασίζοντας πως θα φάω μόνο τη γέμιση. Δοκιμάστηκα με τη βραδινή πείνα, αλλά ας μη λυγίσουμε από την πρώτη ημέρα.
Πέμπτη – Ημέρα 2η
Την Πέμπτη φρόντισα να μην την ξαναπατήσω με κάτι που δεν πρόσεξα. Ξεκίνημα κανονικά με φρέντο εσπρέσο και για το μεσημεριανό διάλειμμα στη δουλειά έχω φέρει μαζί μου ρεβύθια – μαγειρεμένα με κρεμμύδι, λεμόνι και ελαιόλαδο. Τα όσπρια είναι ασφαλέστατα για τη δοκιμασία μου, είναι νόστιμα και χορταστικά, είναι μονόδρομος να τα τιμήσω.
Θα ήταν μια εύκολη λύση μετά τη δουλειά να φάω κανένα τοστάκι, δεδομένου ότι θα πρέπει να φύγω σχετικά γρήγορα για φεστιβαλική ανταπόκριση. Αλλά τα τοστ κρύβουν κινδύνους από παντού: το συσκευασμένο ψωμί κρύβει κάμποσα Ε προκειμένου να συντηρείται μέρες, το τυποποιημένο τυρί του τοστ είναι από εκείνα τα γαλακτοκομικά που έχουν λίγα πρόσθετα, ενώ η γαλοπούλα, που μοιάζει τόσο αθώα στα μάτια μας, περιέχει διψήφιο αριθμό από πρόσθετα – γενικά, τα αλλαντικά είναι «κόκκινο πανί» για μια διατροφή χωρίς Ε.
Βρίσκω μια άλλη εύκολη λύση: φρέσκο κοτόπουλο στον φούρνο με πατάτες. Με λίγες «εκπτώσεις» στις πατάτες, μια και, αντί να τις ψήσω με λίγη μουστάρδα από πάνω όπως συνηθίζω, αρκούμαι σε λίγο λεμόνι – οι σος μουστάρδας στα βαζάκια έχουν πολλά πρόσθετα, όπως μαρτυρούν και οι πολλές σειρές συστατικών τους. Δεν πειράζει, όλα ήταν νόστιμα και σήμερα. Και η μπίρα που ήπια στο φεστιβάλ δροσερή – η μπίρα και το κρασί είναι δύο αλκοολούχα ποτά που μπορούσα να πιω αυτές τις μέρες, με λίγη προσοχή στο δεύτερο, καθώς, όταν τα κρασιά όταν δεν είναι φυσικά, ενδέχεται να έχουν κάποια Ε.
Παρασκευή – Ημέρα 3η
Φρέντο εσπρέσο, η αδιαπραγμάτευτη «καλημέρα». Αυτή τη φορά φεύγω βιαστικά από το σπίτι και δεν έχω φροντίσει να έχω μαζί μου κάτι φαγώσιμο για τη δουλειά. Ο δρόμος (της πείνας) με οδηγεί το μεσημέρι προς τον φούρνο που βρίσκεται κοντά στο γραφείο – κάποιο σαντουιτσάκι θα βρω χωρίς «επίμαχα» συστατικά, σκέφτομαι. Αμ, δε. Από το ράφι με τα σάντουιτς αποκλείονται γρήγορα γρήγορα αυτά με αραβική πίτα, καθώς ανήκει στα συσκευασμένα αρτοποιήματα που είναι «τσιμπημένο» σε πρόσθετα. Και όλα τα υπόλοιπα σάντουιτς που έχουν μείνει, έχουν όλα τους αλλαντικά. Σφίγγω τα δόντια, παίρνω ένα με γραβιέρα, μαρούλι, τομάτα και γαλοπούλα. Βγάζω με συνοπτικές διαδικασίες τη γαλοπούλα, όσο και αν μου μοιάζει λαχταριστή.
Το απόγευμα φτιάχνω μια ομελέτα με ντοματίνια και κρεμμύδι – όλα «καθαρά». Η ζέστη μού έχει ανοίξει την όρεξη για ένα δροσερό αναψυκτικό. Οσο και αν γλυκοκοιτάω εκείνο το μπουκαλάκι με γεύση ροζ γκρέιπφρουτ στο ψυγείο, θα πιάσω αυτό με το ανθρακούχο νερό παραδίπλα. Το πίνω βλέποντας τον νέο κύκλο του «The Bear». Ας έχει.
Σάββατο – Ημέρα 4η
Χωρίς τους «πειρασμούς» που γεννιούνται αν είσαι πολλές ώρες έξω, τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα. Τον καφέ μου συνοδεύω με έναν φυσικό χυμό πορτοκάλι, μια και έχω παραμελήσει τα φρούτα τις τελευταίες ημέρες. Για μεσημεριανό, θα στραφώ και πάλι στη λύση των οσπρίων. Φτιάχνω μαυρομάτικα φασόλια με μαϊντανό, κρεμμύδι, ελαιόλαδο. Χορταστικό και δροσερό, ιδανικό κάτω από το αιρκοντίσιον. Τα συνοδεύω με ψωμί από τον φούρνο, που είναι σίγουρα ασφαλές.
Το φρέσκο ψωμί θα μου χρησιμεύσει και για το βραδινό μου. Κόβω ένα κομμάτι γραβιέρα και το τρώω με λίγο ψωμί πριν βγω έξω για ποτό. Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα: η παρέα αποφασίζει να πιει τα πιο φαντασμαγορικά, πολύχρωμα κοκτέιλ που υπάρχουν στον κατάλογο (ξέρετε, αυτά που είναι γεμάτα με σιρόπια με Ε). Συνοφρυώνομαι, ζορίζομαι, παραγγέλνω τελικά μια μεγάλη μπίρα και προσπαθώ να μην κοιτάω τα ποτήρια των υπολοίπων. Επιβίωσα.
Κυριακή – Ημέρα 5η
Μια ημέρα έμεινε, θα τα καταφέρουμε. Το πρόγραμμα σήμερα έχει παραλία, φροντίζω να καταναλώσω πολλά υγρά και φρούτα. Ξυπνάω αργά αργά με τη βοήθεια του καφέ και του φυσικού χυμού. Ετοιμάζομαι για θάλασσα, γι’ αυτό παίρνω μαζί μου ένα μεγάλο νερό και δύο ροδάκινα.
Με το κολύμπι ανοίγει η όρεξη, γι’ αυτό πέφτει στο τραπέζι η πρόταση της ταβέρνας. Προς στιγμήν «βραχυκυκλώνω» λίγο, αλλά καταλαβαίνω πως άνετα μπορώ να φάω χωρίς να στερηθώ σε μια ψαροταβέρνα. Παραγγέλνω μια μερίδα γαρίδες ψητές, τις οποίες συνοδεύω με χωριάτικη σαλάτα και φρέσκο ψωμί. Λέω όχι στο παγωτό-κέρασμα που έρχεται με τον λογαριασμό και πίνω λίγο ακόμα νερό.
Εφαγα αργά για μεσημέρι, επομένως, το τελευταίο στάδιο της δοκιμασίας είναι πολύ εύκολο: το βραδάκι, μασουλάω μπόλικα κεράσια για να δροσιστώ. Τα κατάφερα.
Συμπέρασμα: Σε καμία περίπτωση δεν είναι ακατόρθωτο να χτίσει κανείς μια διατροφή με πολύ λίγα Ε, ειδικά αν μαγειρεύει ο ίδιος τα γεύματά του. Εξάλλου, «το θέμα είναι όσο γίνεται να τα μειώσουμε και όχι να τα απαγορεύσουμε με αυστηρότητα», όπως σημειώνει και η Μαριέττα Ρούντα. Η προσπάθεια για διατροφή χωρίς πολλά Ε όμως αρχίζει να γίνεται σύνθετο ζήτημα για κάποιον που περνά πολλές ώρες εκτός σπιτιού χωρίς αυστηρό πλάνο διατροφής και ακόμα πιο δύσκολο όταν υπάρχει στο πρόγραμμα έξοδος για φαγητό ή ποτό. Ισως μετά «τη δοκιμασία των 5 ημερών» να αρχίσω βέβαια να προσέχω περισσότερο τις ετικέτες των τροφίμων σε όσα βάζω στο καλάθι του σούπερ μάρκετ. Τώρα, πάντως, γράφω τις τελευταίες αυτές γραμμές του κειμένου πίνοντας φρέντο καπουτσίνο με κρέμα – είχα μέρες να κάνω «ζαβολιά».
